Νύχτωσε Χωρίς Φεγγάρι
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Το "Νύχτωσε Χωρίς Φεγγάρι" είναι ένα ρεμπέτικο τραγούδι σε στίχους και μουσική του Απόστολου Καλδάρα, το οποίο κυκλοφόρησε το 1947 σε πρώτη εκτέλεση από την Στέλλα Χασκίλ.[1] Ο Καλδάρας έγραψε το τραγούδι στις αρχές του 1945 με έντονα πολιτικούς στίχους, οι οποίοι ενόχλησαν τη λογοκρισία της εποχής, και αναγκάστηκε να τους αλλάξει μετατρέποντάς το σε ερωτικό τραγούδι. Μετά την αλλαγή των στίχων μπόρεσε να το ηχογραφήσει με τη φωνή της Χασκίλ, και να γνωρίσει μεγάλη επίτυχία.[2]
| "Νύχτωσε Χωρίς Φεγγάρι" | |
|---|---|
 "Νύχτωσε Χωρίς Φεγγάρι" Εξώφυλλο | |
| Ρεμπέτικο από Στέλλα Χασκίλ | |
| Κυκλοφόρησε | 1947 |
| Format | Shellac, 10", 78 RPM |
| Γλώσσα | Ελληνικά |
| Διάρκεια | 3:35 |
| Δισκογραφική | Odeon |
| Στιχουργός | Απόστολος Καλδάρας |
| Συνθέτης | Απόστολος Καλδάρας |
Δημιουργία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Καλδάρας περίεγραψε την ιστορία του τραγουδιού με τα παρακάτω λόγια: “Το τραγούδι αυτό έχει μια μικρή ιστορία, η οποία αρχίζει στα τέλη του 1945 και ήταν αυτή η εποχή που εργαζόμουν σ’ένα κέντρο στη Θεσσαλονίκη, στο «Μαξίμ». Μαζί μου δούλευε ένας φίλος μου καλός και παλιός, ο Χρήστος ο Μίγκος, που καθότανε στη συνοικία Ακρόπολη, η οποία ήταν κάτω ακριβώς από το Γεντί Κουλέ, το Επταπύργιο. Τακτικότατα, με έπαιρνε και πηγαίναμε στο σπίτι του, πίναμε κανένα ουζάκι και τα λέγαμε, διάφορα πράγματα για τη δουλειά μας κλπ. Ήταν τότε και η εποχή που άρχιζε το δεύτερο αντάρτικο και θυμάμαι, γίναν τότε συλλήψεις πολλές και πιάναν τους ανθρώπους τους αριστερούς και τους κλείναν φυλακή, στο Γεντί Κουλέ. Μια μέρα θυμάμαι, που αργήσαμε να φύγουμε από το σπίτι του Χρήστου, μας είχε πιάσει το σούρουπο κι όπως κατεβαίναμε, βλέπω τη σιλουέτα των φυλακών, του Επταπυργίου δηλαδή, κι αυτό ακριβώς μου’δωσε την έμπνευση να γράψω το τραγούδι αυτό. Και θυμάμαι, είχε κάπως πιο διαφορετικά λόγια, απ’ότι έχει σήμερα, ας πούμε. «Νύχτωσε και στο Γεντί, το σκοτάδι είναι βαθύ κι όμως ένα παλικάρι δεν μπορεί να κοιμηθεί». Ο δεύτερος στίχος επίσης: «Άραγε τι περιμένει όλη νύχτα ως το πρωί, στο στενό το παραθύρι που φωτίζει το κελί» κι όχι «με κερί», που κυκλοφορεί σήμερα. Κι ο τρίτος στίχος πάλι είναι ο εξής: «Πόρτα ανοίγει, πόρτα κλείνει, μα διπλό είναι το κλειδί». «Διπλό είναι το κλειδί» έχει την έννοια, ότι όταν μπαίνει κανείς στη φυλακή, δεν βγαίνει και τόσο εύκολα. «Τι έχει κάνει και το ρίξαν το παιδί στη φυλακή;» Αργότερα όμως, μπήκε στη μέση η λογοκρισία η οποία μ’ανάγκασε και το μετέτρεψα, το’βαλα «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι», όπως είναι γνωστό, όπως κυκλοφορεί σήμερα δηλαδή…”[3]
Επίδραση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Νύχτωσε Χωρίς Φεγγάρι ήταν ένα από τα τραγούδια που ανέφερε ο Μάνος Χατζιδάκις στην περίφημη ομιλία του για το ρεμπέτικο το 1949, σημειώνοντας ότι “ο ερωτισμός προχωράει και θίγει ακέραια το ανικανοποίητο, δίδοντας μια τόσο λεπτή μα τόσο έντονη αίσθηση μιας βαριάς ατμόσφαιρας, λες και προμηνούσε ένα άγχος, μια καταιγίδα”.[4]
Ο Χατζιδάκις διασκεύασε επίσης το κομμάτι για πιάνο το 1949-50, και το συμπεριέλαβε στο δίσκο του Έξι Λαϊκές Ζωγραφιές (Έργο 5), που κυκλοφόρησε το 1954.[5]
Σε ψηφοφορία του περιοδικού Δίφωνο τον Μάιο του 1999, ψηφίστηκε ως το τρίτο καλύτερο ελληνικό τραγούδι του 20ού αιώνα.[6]
Εκτελέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πρώτη εκτέλεση έγινε από την Στέλλα Χασκίλ το 1947, μαζί με το τραγούδι Εβίβα Ρεμπέτες.[1]
1954 - διασκευή για πιάνο από τον Μάνο Χατζιδάκι.[5]
1961 - Καίτη Γκρέϋ, Αντώνης Ρεπάνης και Απόστολος Καλδάρας.[7]
1964 - οργανική εκτέλεση με τα μπουζούκια του Γιώργου Ζαμπέτα.[8]
1965 - Γιώτα Λύδια.[9]
1965 - Τζένη Βάνου (με ενορχηστρωτική επιμέλεια του Μίμη Πλέσσα).[10]
1967 - Γιάννης Πουλόπουλος (με την ορχήστρα του Γιώργου Ζαμπέτα).[11]
1968 - Μαίρη Δαλάκου (πρώτη ζωντανή εκτέλεση).[12]
1971 - Γιώργος Νταλάρας (υπό τη διεύθυνση του συνθέτη).[13]
1973 - Σωτηρία Μπέλλου (με ενορχήστρωση του Νίκου Μαμαγκάκη).[14]
1975 - Γιάννης Πουλόπουλος (με ενορχήστρωση του Γιώργου Κατσαρού).[15]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 Στέλλα Χασκίλ (Θεσσαλονικιά) - Νύχτωσε Χωρίς Φεγγάρι, 1947, https://www.discogs.com/release/8567264-%CE%A3%CF%84%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B1-%CE%A7%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%AF%CE%BB-%CE%98%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B9%CE%AC-%CE%9D%CF%8D%CF%87%CF%84%CF%89%CF%83%CE%B5-%CE%A7%CF%89%CF%81%CE%AF%CF%82-%CE%A6%CE%B5%CE%B3%CE%B3%CE%AC%CF%81%CE%B9, ανακτήθηκε στις 2023-09-25
- ↑ fani (22 Ιανουαρίου 2017). ««Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι». Ακούστε πώς ήταν το αρχικό τραγούδι που λογοκρίθηκε και παρουσιάστηκε ως ερωτικό. Γράφτηκε από τον Καλδάρα για τους πολιτικούς κρατούμενους που υπέφεραν στο Γεντί Κουλέ (βίντεο)». ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Ανακτήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ Γιώγλου, Θανάσης (8 Απριλίου 2022). «Ο Απόστολος Καλδάρας τραγουδά το «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι»». Όγδοο.
- ↑ TVXS team (31 Ιανουαρίου 2023). «Η περίφημη ομιλία του Μάνου Χατζιδάκι: Το Ρεμπέτικο, θεμέλιος λίθος της λαϊκής μουσικής». tvxs.
- ↑ 5,0 5,1 Manos Hadzidakis - For A Little White Seashell / Six Popular Pictures, 1954, https://www.discogs.com/release/3641253-Manos-Hadzidakis-For-A-Little-White-Seashell-Six-Popular-Pictures, ανακτήθηκε στις 2023-09-25
- ↑ «Ένας αιώνας ελληνική μουσική». Δίφωνο. Μάιος 1999.
- ↑ Καίτη Γκρέϋ, Ἀντ. Ρεπάνης & Ἀπ. Καλδάρας / Στρ. Διονυσίου - Νύχτωσε Χωρίς Φεγγάρι / Σ'Ενα Βράχο Φαγωμένο, 1961-01-26, https://www.discogs.com/release/9760709-%CE%9A%CE%B1%CE%AF%CF%84%CE%B7-%CE%93%CE%BA%CF%81%CE%AD%CF%8B-%E1%BC%88%CE%BD%CF%84-%CE%A1%CE%B5%CF%80%CE%AC%CE%BD%CE%B7%CF%82-%E1%BC%88%CF%80-%CE%9A%CE%B1%CE%BB%CE%B4%CE%AC%CF%81%CE%B1%CF%82-%CE%A3%CF%84%CF%81-%CE%94%CE%B9%CE%BF%CE%BD%CF%85%CF%83%CE%AF%CE%BF%CF%85-%CE%9D%CF%8D%CF%87, ανακτήθηκε στις 2023-09-25
- ↑ Τα Μπουζούκια Του Ζαμπέτα - Νύχτωσε Χωρίς Φεγγάρι, 1964, https://www.discogs.com/master/565000-%CE%A4%CE%B1-%CE%9C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%B6%CE%BF%CF%8D%CE%BA%CE%B9%CE%B1-%CE%A4%CE%BF%CF%85-%CE%96%CE%B1%CE%BC%CF%80%CE%AD%CF%84%CE%B1-%CE%9D%CF%8D%CF%87%CF%84%CF%89%CF%83%CE%B5-%CE%A7%CF%89%CF%81%CE%AF%CF%82-%CE%A6%CE%B5%CE%B3%CE%B3%CE%AC%CF%81%CE%B9, ανακτήθηκε στις 2023-09-25
- ↑ Απ. Καλδάρα, Γιώτα Λίδια / Γρηγ. Μπιθικώτσης - Νύχτωσε Χωρίς Φεγγάρι / Μάγκας Βγήκε Για Σεργιάνι, 2022-12-20, https://www.discogs.com/release/9434228-%CE%91%CF%80-%CE%9A%CE%B1%CE%BB%CE%B4%CE%AC%CF%81%CE%B1-%CE%93%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B1-%CE%9B%CE%AF%CE%B4%CE%B9%CE%B1-%CE%93%CF%81%CE%B7%CE%B3-%CE%9C%CF%80%CE%B9%CE%B8%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CF%84%CF%83%CE%B7%CF%82-%CE%9D%CF%8D%CF%87%CF%84%CF%89%CF%83%CE%B5-%CE%A7%CF%89%CF%81%CE%AF%CF%82-, ανακτήθηκε στις 2023-09-25
- ↑ Τζένη Βάνου - Νύχτωσε Χωρίς Φεγγάρι, 1965, https://www.discogs.com/release/9969201-%CE%A4%CE%B6%CE%AD%CE%BD%CE%B7-%CE%92%CE%AC%CE%BD%CE%BF%CF%85-%CE%9D%CF%8D%CF%87%CF%84%CF%89%CF%83%CE%B5-%CE%A7%CF%89%CF%81%CE%AF%CF%82-%CE%A6%CE%B5%CE%B3%CE%B3%CE%AC%CF%81%CE%B9, ανακτήθηκε στις 2023-09-25
- ↑ Γιάννης Πουλόπουλος, Μάρκος Βαμβακάρης, Απόστολος Καλδάρας - Φραγκοσυριανή / Νύχτωσε Χωρίς Φεγγάρι, 1967, https://www.discogs.com/release/6393477-%CE%93%CE%B9%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%82-%CE%A0%CE%BF%CF%85%CE%BB%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CE%9C%CE%AC%CF%81%CE%BA%CE%BF%CF%82-%CE%92%CE%B1%CE%BC%CE%B2%CE%B1%CE%BA%CE%AC%CF%81%CE%B7%CF%82-%CE%91%CF%80%CF%8C%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CE%9A%CE%B1%CE%BB%CE%B4, ανακτήθηκε στις 2023-09-25
- ↑ Μαίρη Δαλάκου - Απανεμιά, 1968, https://www.discogs.com/release/8403329-%CE%9C%CE%B1%CE%AF%CF%81%CE%B7-%CE%94%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CE%BA%CE%BF%CF%85-%CE%91%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CE%AC, ανακτήθηκε στις 2023-09-25
- ↑ Γιώργος Νταλάρας - Απόστολος Καλδάρας - Ο Γιώργος Νταλάρας Τραγουδά Απόστολο Καλδάρα, 1971, https://www.discogs.com/master/368561-%CE%93%CE%B9%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%82-%CE%9D%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CF%81%CE%B1%CF%82-%CE%91%CF%80%CF%8C%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CE%9A%CE%B1%CE%BB%CE%B4%CE%AC%CF%81%CE%B1%CF%82-%CE%9F-%CE%93%CE%B9%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%82-%CE%9D%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CF%81%CE%B1, ανακτήθηκε στις 2023-09-25
- ↑ Σωτηρία Μπέλλου - Τα Μεγάλα Ρεμπέτικα Της Σωτηρίας Μπέλλου 5, 1973, https://www.discogs.com/master/1028561-%CE%A3%CF%89%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%9C%CF%80%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CF%85-%CE%A4%CE%B1-%CE%9C%CE%B5%CE%B3%CE%AC%CE%BB%CE%B1-%CE%A1%CE%B5%CE%BC%CF%80%CE%AD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1-%CE%A4%CE%B7%CF%82-%CE%A3%CF%89%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%9C%CF%80%CE%AD%CE%BB, ανακτήθηκε στις 2023-09-25
- ↑ Γιάννης Πουλόπουλος - 12 Ρεμπέτικα, 1975, https://www.discogs.com/master/571982-%CE%93%CE%B9%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%82-%CE%A0%CE%BF%CF%85%CE%BB%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82-12-%CE%A1%CE%B5%CE%BC%CF%80%CE%AD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1, ανακτήθηκε στις 2023-09-25