Λισσός
Συντεταγμένες: 35°14′28.32″N 23°47′11.76″E / 35.2412000°N 23.7866000°E
| Λισσός | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | αρχαία πόλη, αρχαιολογική θέση και πόλις[1] |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 35°14′28″N 23°47′12″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Καντάνου - Σελίνου |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Προστασία | αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Η Λισσός[2] ή Λισός[3] ήταν πόλη στη νότια ακτή της αρχαίας Κρήτης. Ήταν ένα από τα επίνεια (το άλλο ήταν η Σύια) της Ελύρου. Ιδρύθηκε την Κλασική περίοδο και άκμασε μέχρι την Ύστερη Αρχαιότητα.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πρώιμη ιστορία της πόλης είναι άγνωστη. Με βάση επιγραφές και νομίσματα του 3ου αιώνα π.Χ., γνωρίζουμε ότι η πόλη συμμάχησε με τον Βασιλιά Μάγα τον Κυρηναίο, και ενταχθήκαμε στη Ένωση των Ορείων. Το Κοινόν των Ορείων αποτελούνταν από τις πόλεις Λισσός, Συία, Ποικιλασσός, Τάρρα, Υρτακίνα και Έλυρος.[3] Η Λισσός είχε ισχυρό εμπορικό και αλιευτικό στόλο.
Το ανώνυμο Σταδιασμός ήτοι περίπλους της μεγάλης θαλάσσης τοποθετεί μεταξύ της Συίας και της Καλαμύδης.[4] Ο πίνακας του Πόιτινγκερ αναφέρει ότι απόσταση μεταξύ της αρχαίας Κανδάνου και της Λισού είναι 16 μίλια (καταγράφηκε ως Lisο). Το όνομά του χώρου επιβεβαιώνεται από επιγραφές. Από όλες τις πόλεις που υπήρχαν σε αυτό το μέρος της ακτής, μόνο η Λισσός φαίνεται να έχει κόψει νομίσματα, γεγονός που συμφωνεί πολύ καλά με τα αποδεικτικά στοιχεία που παρέχονται από το καθεστώς της ως τόπος εμπορικής σημασίας. Το λιμάνι αναφέρεται στον Περίπλου του Ψευδοσκύλακα και οι τύποι των νομισμάτων είναι είτε θαλάσσιοι, είτε ενδεικτικοί της λατρείας της Δικτύννας, όπως θα περίμενε κανείς σε αυτό το μέρος του νησιού. Η εμπρόσθια όψη ενός νομίσματος φέρει την εντύπωση των καλυμμάτων και των αστεριών των Διοσκούρων, και η άλλη μια ρίγα και ένα βέλος. Στο δεύτερο νόμισμα από τη μία πλευρά έχει ένα δελφίνι, και την άλλη ένα γυναικείο κεφάλι, πιθανώς εκείνο της Άρτεμις ή της Δικτύννας.[5] Η Λισσός και η Υρτακίνα ήταν σύμμαχοι και είχαν εμπορική επαφή με κοινό νόμισμα. Τα νομίσματά τους είχαν ένα δελφίνι ή ένα περιστέρι από τη μια πλευρά και ένα αστέρι οκτώ ακτίνων με τη λέξη L / I / S / I / O / N (των Λισιανών) από την άλλη.
Αυτή η κρητική πόλη ήταν έδρα επισκόπου στην εποχή του Ιεροκλή.[6] Η σειρά με την οποία ο Φλαμίνος Κορνήλιος την αναφέρει με τις άλλες επισκοπές στο δυτικό τμήμα του νησιού συμφωνεί με την πραγματική του θέση στην περιοχή του Αγίου Κήρυκου, κοντά στο μικρό χωριό της Σούγιας, 70 χλμ νότια από τα Χανιά.[7][8]
Η περιοχή πιθανόν εγκαταλείφθηκε μεταξύ του 7ου και 9ου αιώνα μ.Χ..[9]
Κατάσταση και αρχαιολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Λισσός καταλαμβάνει ένα μικρό κοίλο ανάμεσα σε λόφους που βλέπουν στη θάλασσα, σαν θέατρο. Κοντά στην εκκλησία της Παναγίας είναι εκεί που φαίνεται να είναι απομεινάρια ενός αρχαίου ναού, που αποτελείται από κίονες από γρανίτη, και λευκά μαρμάρινα θραύσματα, επιστύλια και αετώματα. Παραπέρα, φαίνεται να ήταν ένας άλλος ναός, και ένα θέατρο. Οι τάφοι βρίσκονται στη νοτιοδυτική πλευρά του κάμπου. Είναι λαξευμένοι ανεξάρτητα από το βράχο, με τοξωτές στέγες. Υπάρχουν ίσως πενήντα από αυτούς.[10]
Το 1957–58 η πόλη ανασκάφηκε από τον Ν. Πλάτων. Ανακαλύφθηκαν ερείπια θεάτρου, υδραγωγείου, νεκροταφείου και λουτρών των αρχαίων χρόνων και παλαιοχριστιανικών βασιλικών. Στην περιοχή βρέθηκαν επίσης πολλά αναθηματικά αντικείμενα, τα οποία εκτίθενται τώρα στα Αρχαιολογικά Μουσεία Ηρακλείου και Χανίων. Σε καμία άλλη πόλη της Κρήτης, εκτός από τη Γόρτυνα, δεν βρέθηκαν τόσα πολλά γλυπτά. Αυτό το γεγονός μαρτυρεί την ευημερία και τη δύναμη του Ασκληπιείου της Λισσού. Εκτός από το Ασκληπιείο και τη ρωμαϊκή νεκρόπολη υπάρχουν επίσης δύο ελληνικές ορθόδοξες εκκλησίες: ο Άγιος Κύρικος έχει μερικές ωραίες τοιχογραφίες και το εκκλησάκι της Παναγίας είναι χτισμένο με αρχαίο μαρμάρινο υλικό. Και οι δύο ναοί είναι κτισμένοι στη θέση παλαιοχριστιανικών βασιλικών.[9]
Στη Λισό βρίσκεται μικρή παραλία με χοντρό βότσαλο. Οι αρχαίες λιμενικές εγκαταστάσεις βρίσκονται σήμερα αρκετά μέτρα στην ενδοχώρα, με την ανύψωση της ανατολικής Κρήτης κατά αρκετά μέτρα από ισχυρότατο σεισμό το 365.[9] Η περιοχή σήμερα είναι ακατοίκητη. Είναι προσβάσιμη από τη Σούγια με βάρκα ή με τα πόδια (90 λεπτά με τα πόδια).
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «An Inventory of Archaic and Classical Poleis». (Αγγλικά) Inventory of Archaic and Classical Poleis. 2004.
- ↑ (Αρχαία Ελληνικά) Πτολεμαίος. «Γεωγραφική Υφήγησις». Γεωγραφική Υφήγησις. 3.17.3.
- ↑ 3,0 3,1 «Λισός Σελίνου». odysseus.culture.gr. Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2021.
- ↑ Stadiasmus Maris Magni
- ↑ Comp. Joseph Hilarius Eckhel, Doctrina numorum veterum, vol. ii. p. 315.
- ↑ Comp. Cornel. Creta Sacra, vol. i. p. 235.
- ↑ (Αγγλικά) Talbert, Richard, επιμ. (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. σελ. 60, καθώς και συνοδευτικές σημειώσεις καταλόγου.
- ↑ (Αγγλικά) Lund University. «Digital Atlas of the Roman Empire». Digital Atlas of the Roman Empire. http://dare.ht.lu.se/places/23381.html.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 «Λισός Σελίνου - Περιγραφή». odysseus.culture.gr. Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2021.
- ↑ Robert Pashley, Trav. vol. ii. p. 88; Mus. Class. Ant. vol. ii. p. 298.
