Λιθουανοί λαθρέμποροι βιβλίων

Ο Γιούργκις Μπιελίνις, ένας από τους πιου γνωστούς λαθρέμπορους βιβλίων

Οι Λιθουανοί λαθρέμποροι βιβλίων (λιθουανικά: knygnešys, πληθυντικός: knygnešiai) μετέφεραν βιβλία στη λιθουανική γλώσσα τυπωμένα στο λατινικό αλφάβητο σε περιοχές που ομιλούνταν τα λιθουανικά στη Ρωσική Αυτοκρατορία, αψηφώντας την απαγόρευση τέτοιων βιβλίων από το 1864 έως το 1904. Εναντιώνοντας στις προσπάθειες των αυτοκρατορικών ρωσικών αρχών να αντικαταστήσουν την παραδοσιακή Λατινική ορθογραφία με το κυριλλικό αλφάβητο, και μετέφεραν τυπωμένο υλικό ακόμη και από τις Ηνωμένες Πολιτείες για να το πράξουν, οι λαθρέμποροι βιβλίων έγιναν σύμβολο της αντίστασης της Λιθουανίας στον Εκρωσισμό.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την Πολωνολιθουανική εξέγερση του 1863, η ρωσική αυτοκρατορική κυβέρνηση ενέτεινε τις προσπάθειές της να εκρωσίσει τον πληθυσμό της Λιθουανίας και να τον απομακρύνει από τις ιστορικές του ρίζες, συμπεριλαμβανομένης της Ρωμαιοκαθολικής πίστης, η οποία είχε διαδοθεί κατά τη διάρκεια της Πολωνολιθουανικής Κοινοπολιτείας.

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 1863, ο Τσάρος Αλέξανδρος Β΄ εξέδωσε Προσωρινούς Κανόνες για τα Κρατικά Νεώτερα Σχολεία του Βορειοδυτικού Κράι, αποφασίζοντας ότι μόνο η διδασκαλία στη ρωσική γλώσσα θα επιτρέπεται εκεί. Το 1864, ο Γενικός Διοικητής του Κυβερνείου του Βίλνιους, Μιχαήλ Μουραβιόφ, διέταξε ότι οι εκτυπώσεις στα λιθουανικά θα γίνονταν μόνο στο κυριλλικό αλφάβητο. Ο διάδοχος του Μουραβιόφ, Κονσταντίν Κάουφμαν το 1865 απαγόρευσε τη χρήση του λατινικού αλφάβητου σε όλη τη Λιθουανία. Το 1866, ο Τσάρος εξέδωσε προφορική απαγόρευση για την εκτύπωση ή εισαγωγή έντυπου υλικού στη Λιθουανία. Παρόλο που τυπικά η εντολή δεν είχε νομική ισχύ, εκτελέστηκε ντε φάκτο μέχρι το 1904. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου υπήρχαν περίπου πενήντα πέντε εκτυπώσεις Λιθουανικών βιβλίων στο κυριλλικό.

Τα περισσότερα από τα Λιθουανικά βιβλία και περιοδικά που δημοσιεύθηκαν εκείνη τη στιγμή τυπώθηκαν στη Μικρή Λιθουανία και έπειτα εστάλησαν λαθραία στη Λιθουανία. Όταν πιάνονταν, οι λαθρέμποροι βιβλίων τιμωρούνταν με πρόστιμα, εξορία, συμπεριλαμβανομένης της απέλασης στη Σιβηρία. Μερικοί απλά πυροβολούνταν στο κεφάλι ενώ διέσχιζαν τα σύνορα ή εκτελούνταν επιτόπου.

Το 1867 ο Μοτιέγιους Βαλάντσιους, ο επίσκοπος της Ζεμαϊτίγια, άρχισε να οργανώνει και να χρηματοδοτεί κρυφά την εκτύπωση στο εξωτερικό και χορηγούσε τη διανομή βιβλίων στα λιθουανικά στη Λιθουανία. Το 1870, η οργάνωσή του αποκαλύφθηκε με τη βοήθεια των αρχών της Πρωσίας και πέντε ιερείς και δύο λαθρέμποροι βιβλίων εξορίστηκαν σε απομακρυσμένες περιοχές της Ρωσίας. Άλλοι λαθρέμποροι βιβλίων συνέχισαν τη δουλειά του.

Κατά τα τελευταία έτη της απαγόρευσης, περίπου 30.000 έως 40.000 βιβλία διακινούνταν λαθραία ετησίως. Περίπου το ένα τρίτο από αυτά κατάσχονταν από τις αρχές. Βιβλία στα λιθουανικά έφταναν σε κάθε οικισμό στη Λιθουανία και πολλοί νομικοί θεσμοί λειτουργούσαν ως μυστικοί σταθμοί μεταφοράς για τα βιβλία. Ορισμένες μυστικές οργανώσεις διένειμαν τα βιβλία σε ολόκληρη τη Λιθουανία, συμπεριλαμβανομένων των Σιετίνας, Ατγκάγια, Τεϊσιμπέ, Πριεβάρτα, Αουσρινέ, Ατζάλα, Λίζντας, Ακστίνας, Σπιντούλις, Σβίρπλις, Ζιμπουρέλις, Ζβαϊγκζντέ και Κουντίκις.

Η έλλειψη επιτυχίας της απαγόρευσης αναγνωρίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και το 1904, με το επίσημο πρόσχημα ότι οι μειονότητες στη Ρωσική Αυτοκρατορία χρειαζόταν να ειρηνευθούν μετά τον Ρωσοϊαπωνικό πόλεμο, η απαγόρευση στην έκδοση βιβλίων στα λιθουανικά άρθηκε.

Το 1905, λίγο μετά την άρση της απαγόρευσης, ένας από τους λαθρεμπόρους βιβλίων, ο Γιουόζας Μασιούλις, άνοιξε το δικό του βιβλιοπωλείο στο Πανεβέζις. Αυτό το βιβλιοπωλείο εξακολουθεί να λειτουργεί και μια αλυσίδα βιβλιοπωλείων λειτουργεί στη Λιθουανία με το όνομά του.^[1]

Αυτό το ιστορικό επεισόδιο κατεστάλη ευρέως κατά τα έτη κατά τα οποία η Λιθουανία κατεχόταν από τη Σοβιετική Ένωση.

Κοινωνίες λαθρεμπόρων βιβλίων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κοινωνία	Τοποθεσία	Περίοδος δράσης	Μέλη^[2]
Του Μοτιέγιους Βαλάντσιους	Κυβερνείο Κόβνο	1867–70	;
Του Μαρτίνας Σεντεραβίτσιους	Σουντάργκας, ενεργή στη Σαμογιτία και τη Σουβαλκία	Αρχές της δεκαετίας του 1870 – αρχές του 20ου αιώνα	;
του Γκαρσβιάι	Γκαρσβιάι, ενεργή στις περιοχής Πανεβέζις και Ουκμεργκέ	1883–95	5–7
Ατγκάγια (Αναζωογόνηση)	Περιοχή του Σιαουλιάι	1889–95	3–11
Βιβλιοπωλίο Σβίεσα (Φως)	Γιουργκεζέρις, Επαρχία Καλβάριγια	1880	;
Αγροτική κοινωνία των Ζευγολατών	Περιοχή του Σιαουλιάι	1891	;
(χωρίς όνομα)	Περιοχή του Πανεβέζις	1892	9
(χωρίς όνομα)	Βόλοστ του Πανεμουνέ, Μαριγιαμπολέ	1892	;
Νεμουνέλις και Απάστσια	περιοχή του Μπιρζάι	1893–;	7–;
Τεϊσιμπέ (Αλήθεια)		1893 – μετά το 1896	5–15
Αουσρινέ	Κυβερνείο Κόβνο	1893–94	7
Πριεβάρτα (Εξαναγκασμός)		1894	;
Νταρζέλις (Μικρός Κήπος)	Κρικλινιάι	1894–95	16
Ατζάλα	Γκρινκίσκις	1894	6–10
Σιετίνας (Πλειάδες)	Επαρχία Μαριγιαμπολέ	1894–97	70
Ζιμπουρέλις (Μικρός Φάρος)	Περιοχή του Πανεβέζις;	1897	5–15
(χωρίς όνομα)	Επαρχία Μαριγιαμπολέ	1898	15
(χωρίς όνομα)	Κυβερνείο Κόβνο	1899	27
Ζβαϊγκζντέ (Αστέρι)	Πανεμουνέλις	1900–02	20
Λιθουανική Νεολαία	Περιοχή του Ρασεϊνιάι	1900–01	15
Σπιντούλις (Ακτίνα)	Επαρχία Μαριγιαμπολέ	1900	;
Αρτογιάι (Ζευγολάτες)	Μαριγιαμπολέ	1901–05	13–48
Αουσρελέ (Μικρή Αυγή)	Πανεμουνέλις	1900–03	5–15
Ένωση των Λιθουανών Αγροτών	Αουκσταϊτίγια	1901	13–20
(χωρίς όνομα)	Κυβερνείο Κόβνο	1902	;
Μουζικέλις (Αγρότης)	Καϊριάι	1903	;
Βιενιμπέ (Ενότητα)	Καϊριάι	1903–05	5–7

Φήμη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι λαθρέμποροι βιβλίων ήταν ένα σημαντικό μέρος της Λιθουανικής Εθνικής Αναγέννησης. Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, οι λαθρέμποροι βιβλίων τιμήθηκαν στη Λιθουανία με μουσεία, μνημεία και ονόματα οδών. Ένα άγαλμα αφιερωμένο στον "Άγνωστο λαθρέμπορο βιβλίων" βρίσκεται στο Κάουνας.

Ο λαθρέμπορος βιβλίων Γιούργκις Μπιελίνις, ο οποίος δημιούργησε ένα μυστικό δίκτυο διανομής για απαγορευμένα Λιθουανικά βιβλία, γεννήθηκε στις 16 Μαρτίου 1846 και η ημερομηνία αυτή τιμάται στη Λιθουανία ως Ημέρα των λαθρεμπόρων βιβλίων (Knygnešio diena).

Το 1988, ο Λιθουανικός Σύνδεσμος Κνιγκνεσιάι ιδρύθηκε στο Λιθουανικό Πολιτιστικό Ίδρυμα. Μεταξύ των στόχων της ήταν η συλλογή πληροφοριών σχετικά με όλους τους λαθρεμπόρους βιβλίων και εκδότες της Λιθουανίας. Έως το 2017 είχαν τυπωθεί τέσσερις τόμοι με το όνομα Κνιγκνέσις. Το 1997, ο Τοίχος των Λαθρεμπόρων Βιβλίων (λιθουανικά: Knygnešių sienelė) αποκαλύφθηκε στο Μουσείο Μεγάλου Πολέμου Βιτάουτας. Το 1998 δημοσιεύτηκε ένα το βιβλίο Šimtas knygnešių. Knygnešių sienelės vardai (μετάφραση: Εκατό λαθρέμποροι βιβλίων. Ονόματα στον Τοίχο των Λαθρεμπόρων Βιβλίων) .^[3]

Από το 1959 έως το 2000 υπήρξε ένα περιοδικό με τίτλο Knygnešys το οποίο παρείχε πληροφορίες για (σύγχρονα) βιβλία και εκδότες βιβλίων.

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σαμιζντάτ
Λιθουανική Εθνική Αναγέννηση

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ Čiplytės, Joana Vigos (2005) Juozas Masiulis: knygnešys ir knygininkas Žara, Vilnius, (ISBN 9986-34-140-X) (in Lithuanian)
↑ Merkys, Vytautas (2016). «Knygnešių organizacijos» (στα lt). Lietuvos istorija. Enciklopedinis žinynas. II. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, σελ. 859. ISBN 978-5-420-01765-4.
↑ "Apie knygnešius" Αρχειοθετήθηκε 2017-12-23 στο Wayback Machine., by Sigitas Birgelis (retrieved December 22, 2017)

Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ruseckas, Petras (1992–1997) Knygnešys : 1864-1904 (Book-smuggler: 1864-1904) (3 vols.) Valstybinis leidybos centras, Vilnius, (ISBN 9986-810-06-X) (Volumes 1 & 2, reprint, originally published: Spaudos fondas, Kaunas, 1926–1928) (in Lithuanian);
Merkys, Vytautas (1994) Knygnešių laikai: 1864-1904 (The era of the book-smugglers: 1864-1904) Valstybinis leidybos centras, Vilnius, (ISBN 9986-09-018-0) (in Lithuanian);
Merkys, Vytautas (1994) Draudžiamosios lietuviškos spaudos kelias: 1864-1904: informacinė knyga (The path of the banned Lithuanian press: 1864-1904: An information book) Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, Vilnius, (ISBN 5-420-01181-6) (in Lithuanian);
Kaluškevičius, Benjaminas and Žemaitytė-Narkevičienė, Ona (1998) Šimtas knygnešių: knygnešių sienelės vardai Lietuvos kultūros fondas, Lietuvos Knygnešio draugija, Vilnius, (ISBN 9986-9175-0-6) (in Lithuanian);

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Statue entitled Knygnešys by Juozas Zikaras in Kaunas.
Booksmugglers
Knygnešiai / Smugléirí Leabhar a 2010 Lithuanian-Irish historical documentary.

[1] Čiplytės, Joana Vigos (2005) Juozas Masiulis: knygnešys ir knygininkas Žara, Vilnius, (ISBN 9986-34-140-X) (in Lithuanian)

[2] Merkys, Vytautas (2016). «Knygnešių organizacijos» (στα lt). Lietuvos istorija. Enciklopedinis žinynas. II. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, σελ. 859. ISBN 978-5-420-01765-4.

[3] "Apie knygnešius" Αρχειοθετήθηκε 2017-12-23 στο Wayback Machine., by Sigitas Birgelis (retrieved December 22, 2017)

[1]

[2]

[3]