Λαστιχάκι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τυπικά πορτοκαλί λαστιχάκια

Ένα λαστιχάκι είναι ένας βρόχος από καουτσούκ, συνήθως σχήματος δακτυλίου, το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως για τη συγκράτηση πολλών αντικειμένων μαζί. Το λαστιχάκι κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στην Αγγλία στις 17 Μαρτίου 1845 από τον Στίβεν Πέρι.[1][2][3][4] Τα περισσότερα λαστιχάκια κατασκευάζονται από φυσικό καουτσούκ ή, ειδικότερα σε μεγαλύτερα μεγέθη, από ελαστομερή, και πωλούνται σε διάφορα μεγέθη.

Κατασκευή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα λαστιχάκια κατασκευάζονται με την εξαγωγή του καουτσούκ σε έναν μακρύ κύλινδρο ώστε να πάρουν το σχήμα τους. Στη συνέχεια οι κύλινδροι τοποθετούνται σε άξονες, όπου το καουτσούκ ταριχεύεται εν μέσω θερμότητας και έπειτα κόβεται σε λωρίδες.[3][5] Αυτό προκαλεί την κατάτμηση του κυλίνδρου σε πολλαπλά κομμάτια, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται λαστιχάκια.

Υλικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λαστιχάκια σε διάφορα χρώματα και μεγέθη

Ενώ σε άλλα παράγωγα του καουτσούκ χρησιμοποιείται συνθετικό καουτσούκ, τα περισσότερα λαστιχάκια κατασκευάζονται με τη χρήση φυσικού καουτσούκ λόγω της ιδιαίτερης ελαστικότητας του.[3]

Το φυσικό καουτσούκ προέρχεται από το κόμμι του δέντρου του καουτσούκ, το οποίο λαμβάνεται με την παρακέντηση των επιφανειών του κορμού του δέντρου. Τα δέντρα του καουτσούκ ανήκουν στην οικογένεια των ευφορβών (Euphorbiaceae) και επιβιώνουν μόνο σε τοποθεσίες με θερμά, υγρά τροπικά κλίματα κοντά στον ισημερινό. Έτσι οι μεγαλύτερες ποσότητες κομμίου παράγονται σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας όπως η Μαλαισία, η Ταϊλάνδη και η Ινδονησία.[6] Όταν το κόμμι εξαχθεί, και εκτεθεί στον αέρα, αρχίζει να σκληραίνει και να γίνεται ελαστικό.[7]

Μεγέθη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μέτρηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι τρεις διαστάσεις των λαστίχων

Ένα λαστιχάκι έχει τρεις βασικές διαστάσεις: μήκος, πλάτος και πάχος. (Δείτε εικόνα).

Το μήκος του λάστιχου ορίζεται ως το μισό της περιφέρειας του. Το πάχος του ως η απόσταση από την εσωτερική επιφάνεια έως την εξωτερική επιφάνεια, και το πλάτος είναι η απόσταση από το ένα άκρο στο άλλο.[8]

Ένα λαστιχάκι κατά τη διαδικασία κατασκευής του είναι ένας μακρύς κύλινδρος από καουτσούκ σε έναν άξονα, προτού κοπεί σε λωρίδες καουτσούκ. Το πλάτος του εξαρτάται από την απόσταση που υπάρχει ανάμεσα σε αυτές τις λωρίδες και το μήκος από την περιφέρεια του κυλίνδρου.

Μεγέθη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα λαστιχάκι έχει συγκεκριμένα μεγέθη με βάση τις διαστάσεις του.

Συνήθως, τα λαστιχάκια αριθμούνται από το μικρότερο προς το μεγαλύτερο, ανάλογα με το πλάτος τους. Έτσι τα λαστιχάκια μεγέθους από 8 έως 19 είναι τα μικρότερα (1/16 της ίντσας), και αυτά μεταξύ 30 και 35 είναι τα μεγαλύτερα (1/8 της ίντσας). Για τα μεγαλύτερα λαστιχάκια η αριθμοδότηση ξεκινά από το 100, ξεκινώντας και πάλι από το 1/16 της ίντσας. Η προέλευση αυτών των αριθμών δεν είναι ξεκάθαρη και υπάρχει κάποια διαμάχη για τους αριθμούς αυτούς.

Θερμοδυναμική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η θερμοκρασία επηρεάζει την ελαστικότητα του λάστιχου με ασυνήθη τρόπο. Η θερμότητα προκαλεί τη συστολή του και η ψύξη τη διαστολή του.[9] Όταν ένα λαστιχάκι τεντώνεται θα αποδεσμεύσει θερμότητα, ενώ όταν αφεθεί θα απορροφήσει θερμότητα, προκαλώντας μείωση της θερμοκρασίας στο περιβάλλον. Το φαινόμενο αυτό προκαλείται λόγω της υψηλότερης εντροπίας στην κατάσταση που το λαστιχάκι δεν είναι τεντωμένο, όταν είναι περισσότερο μπλεγμένο και μπορεί να λάβει περισσότερες καταστάσεις. Με άλλα λόγια, η δυνατότητα μετατροπής της θερμικής ενέργειας σε έργο ενώ το λαστιχάκι βρίσκεται σε κατάσταση ηρεμίας είναι αποτέλεσμα της μεγαλύτερης εντροπίας της κατάστασης ηρεμίας.

Το αποτέλεσμα αυτού είναι πως το λαστιχάκι συμπεριφέρεται ως ιδανικό μονοατομικό αέριο στο βαθμό που (σε καλή προσέγγιση) τα ελαστικά πολυμερή δε διαθέτουν καθόλου δυναμική ενέργεια σε απλωμένους χημικούς δεσμούς. Δεν πραγματοποιείται κανένα ελαστικό έργο για το «τέντωμα» μορίων όταν το έργο γίνεται σε ογκώδη πολυμερή. Αντ' αυτού, όλο το έργο που γίνεται στο λαστιχάκι «απελευθερώνεται» (δεν αποθηκεύεται) και εμφανίζεται αμέσως στο πολυμερές ως θερμική ενέργεια. Αντιστρόφως, όταν το πολυμερές παράγει έργο στο περιβάλλον (όπως όταν συστέλλεται για την ανύψωση ενός αντικειμένου) μετατρέπει θερμική ενέργεια σε έργο και ψύχεται με τον ίδιο τρόπο με ένα ιδανικό αέριο, το οποίο διαστέλλεται ενώ παράγει έργο.

Στρατιωτικά λαστιχάκια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στρατιωτικά λαστιχάκια κατασκευασμένα από εσωτερικά τμήματα σωληνώσεων μοτοποδηλάτου

Αυτός ο τύπος έγινε γνωστός από τη χρήση του στον στρατό. Τα στρατιωτικά λαστιχάκια είναι ουσιαστικά τμήματα της εσωτερικής επιφάνειας ελαστικών σωληνώσεων κομμένα σε διάφορα μεγέθη. Έχουν το πλεονέκτημα να είναι ευπροσάρμοστα, και ανθεκτικά σε καιρό και τριβή. Χρησιμοποιούνται συνήθως σε λουριά και μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για χειρολαβές, παρέχοντας μια ισχυρή επιφάνεια υψηλής τριβής με εξαιρετική απορρόφηση κραδασμών.[10] Πανομοιότυποι βρόχοι του εσωτερικού τμήματος του σωλήνα χρησιμοποιούνται από σπηλαιολόγους και δύτες.[11]

Χρήση σε μοντέλα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα λαστιχάκια ήταν μία από τις μεθόδους τροφοδότησης μικρών μοντέλων αεροσκαφών ελεύθερης πτήσης. Τα λαστιχάκια τοποθετούνταν στο οπίσθιο τμήμα της ατράκτου και συνδεόταν με τον έλικα στο εμπρόσθιο. Για την ενεργοποίηση του κινητήρα, ο έλικας περιστρέφεται συνεχόμενα, περιπλέκοντας το λαστιχάκι. Όταν ο έλικας είχε περιστραφεί αρκετές φορές, αποδεσμευόταν και το μοντέλο άρχιζε να κινείται, με το λαστιχάκι να κινεί γρήγορα τον έλικα μέχρι την πλήρη απο-περιστροφή του.[12]

Ένας από τους πρώτους που χρησιμοποίησε αυτήν τη μέθοδο ήταν ο πρωτοπόρος της αεροδυναμικής Τζορτζ Κέιλι, ο οποίος τροφοδοτούσε τα μικρά πειραματικά του μοντέλα με λαστιχάκια.[13] Αυτού του είδους οι μέθοδοι κίνησης χρησιμοποιήθηκαν επίσης και σε μικρά μοντέλα πλοίων.

Μπάλες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μπάλα από λαστιχάκια στην οποία χρησιμοποιήθηκαν πάνω από 300 λαστιχάκια.

Μια μπάλα από λαστιχάκια είναι μια σφαίρα από λαστιχάκια, κατασκευασμένη από ένα απλό λαστιχάκι δεμένο σε κόμπο ως αρχικό σημείο και στη συνέχεια με άλλα λαστιχάκια περιπλεγμένα γύρω από το κέντρο μέχρι την επίτευξη του επιθυμητού μεγέθους. Συνήθως οι μπάλες αυτές είναι εξολοκλήρου από λαστιχάκια, αλλά ορισμένες φορές χρησιμοποιούνται βόλοι[14] ή μπαλάκια πινγκ πονγκ ως αρχικά σημεία.[15][16]

Η μεγαλύτερη μπάλα από λαστιχάκια στον κόσμο κατασκευάστηκε από τον Ζόελ Βάουλ στο Λάουντερχιλ της Φλόριντα. Κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ Γκίνες από τις 19 Νοεμβρίου 2018. Η μπάλα ζυγίζει 4.097 κιλά, έχει ύψος 2,01 μέτρα και αποτελείται από 700.000 λαστιχάκια.[17]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ John Loadman· Francis James (2009). The Hancocks of Marlborough: Rubber, Art and the Industrial Revolution – A Family of Inventive Genius. σελ. 89. ISBN 978-0-19-957355-4. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2017. 
  2. ↑ «March 17 – Today in Science History – Scientists born on March 17th, died, and events». todayinsci.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Οκτωβρίου 2008. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «How rubber bands are made». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Οκτωβρίου 2006. 
  4. ↑ British Patent 13880/1845, "Specification of the Patent granted to Stephen Perry, of Woodland's-place, St. John's-wood, in the County of Middlesex, Gentleman, and Thomas Barnabas Daft, of Birmingham, Manufacturer, for Improvements in Springs to be applied to Girths, Belts, and Bandages, and Improvements in the Manufacture of Elastic Bands. — Sealed March 17, 1845", «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2018. 
  5. ↑ «How rubber bands are made». Lee Rubber Products. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Δεκεμβρίου 2007. 
  6. ↑ Sethuraj, M. R.· Mathew, Ninan T. (2012). Natural Rubber: Biology, Cultivation and Technology. Kerala, India: Elsevier. σελ. 137. ISBN 0444597808. 
  7. ↑ Stellman, Jeanne Mager (1998). Encyclopaedia of Occupational Health and Safety. Geneva: International Labour Organization. σελ. 220. ISBN 9789221098164. 
  8. ↑ «How to measure a rubber band». www.progressinterrubber.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2017. 
  9. ↑ «Thermodynamics of a Rubber Band», American Journal of Physics 31 (5): 397–397, Μάιος 1963, doi:10.1119/1.1969535 
  10. ↑ «Ranger Bands (Rubber Bands on Steroids)». instructables.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουνίου 2010. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2018. 
  11. ↑ Peter Glanville (1992). «Ten Go Caving In Sutherland». Bristol exploration Club. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2018. 
  12. ↑ Schleicher, Robert (2005). How to Build and Fly Electric Model Aircraft. St. Paul, MN: Voyageur Press. σελ. 6. ISBN 9781610600026. 
  13. ↑ Wegener, Peter P. (2012). What Makes Airplanes Fly?: History, Science, and Applications of Aerodynamics. New Haven: Springer Science & Business Media. σελ. 13. ISBN 9781461222545. 
  14. ↑ «How to Make a Rubber Band Ball». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2018. 
  15. ↑ «What IS Rubber Bands Ball». www.progressinterrubber.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2018. 
  16. ↑ «Frequently Asked Questions». www.recordball.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2018. 
  17. ↑ «Largest Rubber Band Ball». GuinnessWorldRecords.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2018. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Λαστιχάκι&oldid=8943587"