Λαμπαδηδρομία
Οι λαμπαδηδρομίες ή λαμπαδηφορίες ήσαν δρομικοί αγώνες με λαμπάδες, οι οποίοι αποτελούσαν μέρος του προγράμματος ορισμένων εορτών της Αρχαίας Ελλάδας. Φαίνεται πως ο θεσμός των λαμπαδηδρομιών είναι αρχαίος και πως αρχικώς ελάμβαναν χώρα κατά την διάρκεια εορτών προς τιμήν θεοτήτων σχετιζόμενων με την λατρεία του πυρός. Στην Αθήνα υφίσταντο, συνεπώς, αρχικά τρεις, μία κατά τα Προμήθεια (εορτή προς τιμήν του Προμηθέα), μία κατά τα Ηφαίστεια (προς τιμήν του Ηφαίστου) και μία τελευταία κατά τα Παναθήναια (προς τιμήν της Αθηνάς).
Ο αγώνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρκετά γνωστός είναι ο τρόπος διεξαγωγής του συγκεκριμένου αγωνίσματος κατά την διάρκεια της κλασικής περιόδου στην Αθήνα. Επρόκειτο για αγώνα συναγωνισμού μεταξύ των προερχόμενων από την μεταρρύθμιση του Κλεισθένη φυλών. Οι συμμετέχουσες φυλές, πιθανώς πέντε στον αριθμό σε κάθε αγώνα, επέλεγαν έναν γυμνασιάρχη (που αποκαλείται λαμπαδάρχης στις υπόλοιπες πόλεις της Ελλάδας[1]). Ο τελευταίος, ήταν υπεύθυνος για την κατάταξη, με προσωπικά του έξοδα, των δρομέων μεταξύ των εφήβων και των νεαρών ανδρών[2] της φυλής του. Ο αγώνας ελάμβανε χώρα στην διαδρομή μεταξύ της Ακαδημίας, η οποία ευρισκόταν στα βορειοανατολικά της Αθήνας, και της Δίπυλης Πύλης, με την μεταξύ τους απόσταση να είναι της τάξεως των, περίπου, έξι σταδίων. Η κάθε φυλή διέθετε σαράντα δρομείς, ενώ ο καθένας εξ' αυτών διένυε απόσταση της τάξεως των 25 μ. περίπου, πριν παραδώσει την λαμπάδα, η οποία θα έπρεπε να παραμείνει αναμμένη, στον αμέσως επόμενο δρομέα. Η νίκη ήταν ομαδική.
Η ακριβής έννοια των λαμπαδηδρομιών είναι αδιευκρίνιστη, καθώς παραμένει άγνωστο εάν επρόκειτο για φόρο τιμής προς την δωρεά της φωτιάς στους ανθρώπους και τα ευεργετήματά της, ή, μάλλον, για τελετουργικό εξαγνισμό δια του πυρός.
Οι λαμπαδηδρομίες, χαίροντας ιδιαίτερης εκτίμησης, σταδιακά και με το πέρασμα του χρόνου εξελίχθηκαν. Από τον 5ο αιώνα π.Χ. άρχισε να παρατηρείται πολλαπλασιασμός των αγώνων. Έπειτα από τη νίκη στο Μαραθώνα, οι Αθηναίοι προσέθεσαν μία τέταρτη προς τιμήν του θεού Πάνα. Οι συγκεκριμένοι αγώνες ελάμβαναν χώρα κατά την διάρκεια των εορτών προς τιμήν του Θησέα, τα Έρμαια, τα Βενδίδεια, καθώς και, κατά την διάρκεια της αυτοκρατορικής περιόδου, προς τιμήν Ρωμαίων στρατιωτικών ηγετών. Οι κανονισμοί τροποποιήθηκαν και οι αγώνες κατέστησαν, σε ορισμένες περιπτώσεις, ατομικοί και όχι πλέον ομαδικοί. Λαμπαδηδρομίες με έφιππους ή παιδιά έκαναν την εμφάνισή τους.
Οι λαμπαδηδρομίες ελάμβαναν χώρα σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας και της Μεγάλης Ελλάδας, τουλάχιστον έως την ρωμαϊκή περίοδο. Παρέμειναν, ωστόσο, ένας καθαρά ελληνικός πολιτιστικός θεσμός, καθώς οι Ρωμαίοι δεν ενδιαφέρονταν γι'αυτόν.
Θεωρείται πιθανό οι αρχαίες λαμπαδηδρομίες να ενέπνευσαν τον Κάρλ Ντίεμ όταν ο τελευταίος ενσωμάτωσε, μετά το 1936, στους σύγχρονους ολυμπιακούς αγώνες την σκυταλοδρομία της ολυμπιακής φλόγας από την Ελλάδα έως την διοργανώτρια πόλη.
Θεωρητικές προσεγγίσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύμφωνα με τον Borgeaud, η λαμπαδηδρομία στην οποία αναφέρεται ο Ηρόδοτος (6.105), που αποτελούσε μέρος της επίσημης λατρείας του Πάνα μετά την μάχη Μαραθώνα, κατά πάσα πιθανότητα διεξαγόταν από εφήβους, που ξεκινούσαν από τον βωμό του Προμηθέα και του Ηφαίστου στο γυμνάσιο της Ακαδημίας και τελείωναν στο σπήλαιο του Πανός στην βάση της Ακρόπολης, είχαν ως στόχο να εξασφαλίσουν την ευτυχία σε όσους θα παντρεύονταν εκείνο το έτος[3]. Η τέλεση ενός νυκτερινού δρόμου, που διεξαγόταν από την Ακαδημία στην βάση της Ακρόπολης, ουσιαστικά ο τελετουργικός εορτασμός του Πάνα, αντανακλούσε ουσιαστικά τον νυκτερινό δρόμο που διεξαγόταν στο πλαίσιο των Παναθηναίων. Η λαμπαδηφορία ακολουθούσε την ίδια διαδρομή, εκτός από το γεγονός ότι ο παναθηναϊκός αγώνας τελείωνε στην κορυφή της Ακρόπολης[4].
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Claude Vial, Lexique de la Grèce ancienne, 2008, σελ. 113
- ↑ Claude Vial, Lexique de la Grèce ancienne, 2008, σελ. 131
- ↑ Borgeaud, P. (1988). The Cult of Pan in Ancient Greece. Chicago: University of Chicago Press. σελίδες 134, 53–55. ISBN 978-0226065960.
- ↑ Parker, R. (2005). Polytheism and Society at Athens. Oxford: Oxford University Press. σελ. 166. ISBN 978-0199216116.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Αισχύλος, Αγαμέμνων [διαδικτυακή ανάγνωση] (312-14)
- Ηρόδοτος, Ιστορίαι [διαδικτυακή ανάγνωση] (Η΄,98)
- Πλάτων, Πολιτεία [διαδικτυακή ανάγνωση] (Α΄,328α)
- Αριστοφάνης, Βάτραχοι [διαδικτυακή ανάγνωση] (1089-98)
- Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις [διαδικτυακή ανάγνωση] (Α΄,30,2)
- Σούδα [(en+grc) διαδικτυακή ανάγνωση] (Λάμδα,88)
- Dictionnaire des antiquités grecques et romaines, C. Daremberg, E. Saglio ; article: Lampadedromia Αρχειοθετήθηκε 2006-11-24 στο Wayback Machine.
- (Αγγλικά) Dictionary of Greek and Roman Antiquities, W. Smith ; p. 666
| ||||||||
