Κερατίνα

Κερατίνα
	; Θηλυκό του είδους Ceratina bifida («κερατίνα η δισχιδής»)
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο:	Ζώα;
Συνομοταξία:	Αρθρόποδα (Arthropoda);
Ομοταξία:	Έντομα (Insecta);
Τάξη:	Υμενόπτερα (Hymenoptera);
Οικογένεια:	Μελισσίδες (Apidae);
Υποοικογένεια:	Ξυλοκοπίνες (Xylocopinae);
Γένος:	Κερατίνα (Ceratina); Latreille, 1802;

Η κερατίνα (επιστημονική-λατινική ονομασία Ceratina) είναι μεγάλο γένος από υμενόπτερα έντομα, που ανήκουν στην οικογένεια της μέλισσας, τις μελισσίδες, και με τα πολυάριθμα διαφορετικά είδη τους συναντώνται σε πολλά μέρη της Γης.

Οι κερατίνες κατασκευάζουν τις φωλιές τους μέσα σε νεκρό ξύλο ή στελέχη φυτών. Παρά το ότι πολλές είναι μοναχικά έντομα, μερικά είδη είναι υποκοινωνικά, με τις μητέρες να φροντίζουν τα μικρά τους (προνύμφες), ενώ σε λίγες περιπτώσεις όπου πολλά θηλυκά βρίσκονται μαζί σε μία φωλιά, κόρες και αδελφές μπορεί να δημιουργήσουν πολύ μικρές, ασθενώς ευκοινωνικές αποικίες (όπου κάποιες μέλισσες βγαίνουν και φέρνουν τροφή για όλες, ενώ κάποιες άλλες παραμένουν στη φωλιά και γεννούν αβγά). Ωστόσο μόνο ένα είδος έχει και κοινωνικούς και ακοινωνικούς πληθυσμούς: πρόκειται για το Ceratina australensis, που παρουσιάζει όλες τις προσαρμογές για την επιτυχημένη ομαδική διαβίωση. Το είδος αυτό είναι κοινωνικώς πολυμορφικό, με μοναχικές και κοινωνικές φωλιές να συνυπάρχουν ταυτοχρόνως στην ίδια τοποθεσία (συμπατρία). Οι κοινωνικές του αποικίες αποτελούνται από δύο «ιδρύτριες», εκ των οποίων η μία τόσο στην προμήθεια τροφής και στην αναπαραγωγή, ενώ η άλλη παραμένει πάντοτε μέσα στη φωλιά ως φρουρός. Η μητρική μακροβιότητα, η υποκοινωνικότητα και οι δύο αναπαραγωγικές περίοδοι σε κάθε έτος στην Ceratina australensis ευνοούν τη δημιουργία αποικιών, ενώ η μακροβιότητα των απογόνων και η τάση για διασκορπισμό ίσως παρεμποδίζουν τη συχνότερη κοινωνική εμφώλευση τόσο σε αυτό όσο και σε άλλα είδη κερατίνας.^[1]

Το γένος Ceratina αποτελείται κυρίως από σκουρόχρωμες μέλισσες με γυαλιστερή εμφάνιση, που σε κάποιες περιπτώσεις θυμίζει «μεταλλικό» χρώμα, με μάλλον αραιό τρίχωμα στο σώμα και ασθενή γυρεοφόρα σκευή (scopa) στις οπίσθιες κνήμες. Τα περισσότερα είδη φέρουν κάποια κίτρινα μέρη, συνηθέστερα περιοριζόμενα στο πρόσωπο, αλλά όχι σπάνια εκτεινόμενα και στο σώμα. Συχνά συγχέονται με είδη υμενόπτερων της οικογένειας αλικτίδες (Halictidae), εξαιτίας του μικρού μεγέθους τους, του μεταλλικού χρώματος και ομοιοτήτων στη νεύρωση των πτερύγων. Ωστόσο μπορούν εύκολα να ξεχωρίσουν από τις αλικτίδες από τα στοματικά τους μέρη (μακριά γλωσσίδα) και τις πίσω πτέρυγες.^[2]

Στο μεσογειακό είδος Ceratina nigrolabiata, τα αρσενικά σε κάποιες περιπτώσεις το άνοιγμα της φωλιάς ενός θηλυκού με το οποίο ελπίζουν να ζευγαρώσουν σε μέλλοντα χρόνο, ενώ συχνά δεν είναι οι πατέρες των αβγών ή των προνυμφών μέσα στη φωλιά αυτή. Αυτό είναι το πρώτο είδος της οικογένειας μελισσίδες στο οποίο η φύλαξη της φωλιάς από αρσενικά έχει καταταχθεί ως μορφή διαγονεϊκής φροντίδας,^[3] ωστόσο αρσενικά που φρουρούν φωλιές και ζευγαρώνουν με τα εκεί θηλυκά έχουν καταγραφεί και σε άλλα γένη (π.χ. στο Macrotera portalis^[4]).

Από την άλλη, υπάρχουν λίγα είδη κερατίνας που αποτελούν εξαίρεση ανάμεσα σε όλες τις μελισσίδες ως προς το ότι εμφανίζουν παρθενογένεση, δηλαδή αναπαράγονται χωρίς τη συμμετοχή αρσενικών.^[5]

Είδη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σήμερα γίνονται ευρύτερα αποδεκτά περισσότερα από 370 είδη στο γένος Ceratina, κατατασσόμενα σε 23 διαφορετικά υπογένη.^[6] Τα είδη αυτά είναι τα εξής:

Ceratina acantha, Provancher, 1895
Ceratina accusator, Cockerell, 1919
Ceratina acuta, Friese, 1896
Ceratina aeneiceps, Friese, 1917
Ceratina aenescens, Friese, 1917
Ceratina aereola, Vachal, 1903
Ceratina aetana, Shiokawa, 2006
Ceratina ahngeri, Kokujev, 1905
Ceratina albopicta, Cockerell, 1937
Ceratina albosticta, Cockerell, 1931
Ceratina alexandrae, Baker, 2002
Ceratina aliceae, Cockerell, 1937
Ceratina allodapoides, Strand, 1912
Ceratina aloes, Cockerell, 1932
Ceratina angulata, Roig-Alsina, 2013
Ceratina apacheorum, Daly, 1973
Ceratina apatela, Engel, 2018
Ceratina arabiae (Daly, 1983)
Ceratina arizonensis, Cockerell, 1898
Ceratina armata, Smith, 1854
Ceratina aspera, Schrottky, 1902
Ceratina asunciana, Strand, 1910
Ceratina asuncionis, Strand, 1910
Ceratina atopura, Cockerell, 1937
Ceratina atra, Friese, 1917
Ceratina atrata, H. S. Smith, 1907
Ceratina augochloroides, Ducke, 1911
Ceratina auriviridis, H. S. Smith, 1907
Ceratina australensis (Perkins, 1912)
Ceratina azteca, Cresson, 1878
Ceratina azurea, Benoist, 1955
Ceratina ballotae, Eardley & Daly, 2007
Ceratina barbarae, Eardley & Daly, 2007
Ceratina basaltica, Flórez-Gómez et al., 2022
Ceratina beata, Cameron, 1897
Ceratina belizensis, Baker, 1907
Ceratina belliata, Shiokawa, 2008
Ceratina benguetensis, Cockerell, 1916
Ceratina bhawani, Bingham, 1908
Ceratina bicolorata, Smith, 1879
Ceratina bicuneata, Cockerell, 1918
Ceratina bifida, Friese, 1900
Ceratina biguttulata (Moure, 1941)
Ceratina bilobata, Cockerell, 1937
Ceratina binghami, Cockerell, 1908
Ceratina bispinosa, Handlirsch, 1889
Ceratina boninensis, Yasumatsu, 1955
Ceratina braunsi, Eardley & Daly, 2007
Ceratina braunsiana, Friese, 1905
Ceratina breviceps, Michener, 1954
Ceratina bryanti, Cockerell, 1919
Ceratina buscki, Cockerell, 1919
Ceratina calcarata, Robertson, 1900
Ceratina callosa (Fabricius, 1794)
Ceratina canaliculata, Roig-Alsina, 2016
Ceratina canarensis, Cockerell, 1919
Ceratina capitosa, Smith, 1879
Ceratina carinifrons, Baker, 2002
Ceratina catamarcensis, Schrottky, 1907
Ceratina caveata, Roig-Alsina, 2013
Ceratina cavifrons, Shiokawa, 2006
Ceratina chalcea, Spinola, 1841
Ceratina chalcites, Germar, 1839
Ceratina chalybea, Chevrier, 1872
Ceratina chiangmaiensis, Warrit et al., 2012
Ceratina chinensis (Wu, 1963)
Ceratina chloris (Fabricius, 1804)
Ceratina christellae, Terzo, 1998
Ceratina chrysocephala, Cockerell, 1912
Ceratina chrysomalla, Gerstäcker, 1869
Ceratina citrinifrons, Cockerell, 1937
Ceratina citriphila, Cockerell, 1935
Ceratina cladura, Cockerell, 1919
Ceratina claripennis, Friese, 1917
Ceratina cobaltina, Cresson, 1878
Ceratina cockerelli, H. S. Smith, 1907
Ceratina cognata, Smith, 1879
Ceratina collusor, Cockerell, 1919
Ceratina combinata, Friese, 1910
Ceratina compacta, Smith, 1879
Ceratina congoensis, Meunier, 1890
Ceratina coptica, Baker, 2002
Ceratina corinna, Nurse, 1904
Ceratina correntina, Schrottky, 1907
Ceratina cosmiocephala, Cameron, 1908
Ceratina crassiceps, Friese, 1925
Ceratina crewi, Cockerell, 1903
Ceratina cucurbitina (Rossi, 1792)
Ceratina cupreiventris, Smith, 1879
Ceratina cuprifrons, Strand, 1910
Ceratina currani, Schwarz, 1934
Ceratina cyanea (Kirby, 1802)
Ceratina cyanicollis, Schrottky, 1902
Ceratina cyaniventris, Cresson, 1865
Ceratina cyanura, Cockerell, 1918
Ceratina cypriaca, Mavromoustakis, 1954
Ceratina dallatorreana, Friese, 1896
Ceratina dalyi, Terzo, 1998
Ceratina daressalamica, Strand, 1912
Ceratina darwini, Friese, 1910
Ceratina demotica, Baker, 2002
Ceratina denesi, Terzo, 1998
Ceratina dentipes, Friese, 1914
Ceratina dentiventris, Gerstäcker, 1869
Ceratina diligens, Smith, 1879
Ceratina diloloensis, Cockerell, 1932
Ceratina dimidiata, Friese, 1910
Ceratina diodonta, H. S. Smith, 1907
Ceratina duckei, Friese, 1910
Ceratina dupla, Say, 1837
Ceratina egeria, Nurse, 1904
Ceratina electron, Cockerell, 1937
Ceratina elisabethae, Cockerell, 1937
Ceratina emeiensis, Wu, 2000
Ceratina ericia, Vachal, 1903
Ceratina esakii, Yasumatsu & Hirashima, 1969
Ceratina excavata, Cockerell, 1937
Ceratina eximia, Smith, 1862
Ceratina fastigiata, Fox, 1896
Ceratina ferghanica, Morawitz, 1875
Ceratina fimbriata, Roig-Alsina, 2013
Ceratina fioreseana, Oliveira, 2020
Ceratina flavipes, Smith, 1879
Ceratina flavolateralis, Cockerell, 1916
Ceratina flavopicta, Smith, 1858
Ceratina floridana, Mitchell, 1962
Ceratina foveifera, Strand, 1912
Ceratina fuliginosa, Cockerell, 1916
Ceratina fulvitarsis, Friese, 1925
Ceratina fulvofasciata, Ducke, 1908
Ceratina fumipennis, Friese, 1917
Ceratina glossata, Michener, 1954
Ceratina gnoma, Eardley & Daly, 2007
Ceratina gomphrenae, Schrottky, 1909
Ceratina gossypii, Schrottky, 1907
Ceratina grandis, Shiokawa, 2015
Ceratina gravidula, Gerstäcker, 1869
Ceratina guarnacciana, Genaro, 1998
Ceratina guineae, Strand, 1912
Ceratina gurkhana, Shiokawa, 2008
Ceratina hakkarica, Kocourek, 1998
Ceratina haladai, Terzo & Rasmont, 2004
Ceratina hexae, Eardley & Daly, 2007
Ceratina hieratica, Baker, 2002
Ceratina hieroglyphica, Smith, 1854
Ceratina himalayana, Shiokawa, 2008
Ceratina huberi, Friese, 1910
Ceratina humilior, Cockerell, 1916
Ceratina hurdi, Daly, 1973
Ceratina ignara, Cresson, 1878
Ceratina immaculata, Friese, 1910
Ceratina incertula, Cockerell, 1937
Ceratina incognita, Bingham, 1898
Ceratina indica (Hirashima, 1969)
Ceratina indigovirens, Flórez-Gómez et al., 2022
Ceratina inermis, Friese, 1905
Ceratina interrupta, Alfken, 1926
Ceratina itzarum, Cockerell, 1931
Ceratina iwatai, Yasumatsu, 1936
Ceratina jacobsoni, van der Vecht, 1952
Ceratina japonica, Cockerell, 1911
Ceratina jejuensis, S. Lee, 2005
Ceratina kankauensis, Strand, 1913
Ceratina kopili, Flórez-Gómez et al., 2022
Ceratina kosemponis, Strand, 1913
Ceratina kraussi, Michener, 1954
Ceratina labrosa, Friese, 1905
Ceratina laevifrons, Morawitz, 1895
Ceratina laeviuscula, Wu, 1963
Ceratina langenburgiae, Strand, 1912
Ceratina langi, Cockerell, 1934
Ceratina latisetis, Roig-Alsina, 2013
Ceratina lativentris, Friese, 1905
Ceratina lehmanni, Friese, 1910
Ceratina lepida, Smith, 1879
Ceratina liberica, Cockerell, 1937
Ceratina lieftincki, van der Vecht, 1952
Ceratina liliputana, Cockerell, 1932
Ceratina lineola, Vachal, 1903
Ceratina litoraria, van der Vecht, 1952
Ceratina loa, Strand, 1912
Ceratina loewi, Gerstäcker, 1869
Ceratina longiceps, Smith, 1879
Ceratina loquata, Nurse, 1902
Ceratina lucidula, Smith, 1854
Ceratina lucifera, Cockerell, 1934
Ceratina ludwigsi, Strand, 1914
Ceratina lunata, Friese, 1905
Ceratina maai, Shiokawa & Hirashima, 1982
Ceratina macondiana, Flórez-Gómez & Griswold, 2020
Ceratina maculifrons, Smith, 1854
Ceratina madecassa, Friese, 1900
Ceratina maghrebensis, Daly, 1983
Ceratina malindiae (Daly, 1988)
Ceratina mandibularis, Friese, 1896
Ceratina manni, Cockerell, 1912
Ceratina marginata, Baker, 1907
Ceratina mariannensis, Yasumatsu, 1939
Ceratina mauritanica, Lepeletier, 1841
Ceratina megastigmata, Yasumatsu & Hirashima, 1969
Ceratina melanochroa (Moure, 1941)
Ceratina melanoptera, Cockerell, 1924
Ceratina mendozina, Roig-Alsina, 2016
Ceratina metaria, Cockerell, 1920
Ceratina mexicana, Cresson, 1878
Ceratina micheneri, Daly, 1973
Ceratina mikmaqi, Rehan & Sheffield, 2011
Ceratina minima, Friese, 1909
Ceratina minuta, Friese, 1905
Ceratina mocsaryi, Friese, 1896
Ceratina moderata, Cameron, 1897
Ceratina moerenhouti, Vachal, 1903
Ceratina monstrata, Sung & Shiokawa, 2012
Ceratina montana, Holmberg, 1886
Ceratina morawitzi, Sickmann, 1894
Ceratina moricei, Friese, 1899
Ceratina morrensis, Strand, 1910
Ceratina muelleri, Friese, 1910
Ceratina muscatella, Nurse, 1902
Ceratina namibensis, Eardley & Daly, 2007
Ceratina nanula, Cockerell, 1897
Ceratina nasalis, Friese, 1905
Ceratina nasiinsignita, Strand, 1912
Ceratina nativitatis, Cockerell, 1937
Ceratina nautlana, Cockerell, 1897
Ceratina neocallosa, Daly, 1983
Ceratina neomexicana, Cockerell, 1901
Ceratina nigra, Handlirsch, 1889
Ceratina nigriceps, Friese, 1905
Ceratina nigrita, Ashmead, 1900
Ceratina nigritula, Michener, 1954
Ceratina nigroaenea, Gerstäcker, 1869
Ceratina nigrolabiata, Friese, 1896
Ceratina nigrolateralis, Cockerell, 1916
Ceratina nilotica, Cockerell, 1937
Ceratina nitidella, Cockerell, 1937
Ceratina nitidifrons, Roig-Alsina, 2016
Ceratina nyassensis, Strand, 1912
Ceratina obtusicauda, Cockerell, 1919
Ceratina okinawana, Matsumura & Uchida, 1926
Ceratina opaca, Friese, 1905
Ceratina opipara, Shiokawa, 2015
Ceratina oxalidis, Schrottky, 1907
Ceratina pacifica, H. S. Smith, 1907
Ceratina pacis, Cockerell, 1937
Ceratina palauensis, Yasumatsu, 1939
Ceratina papuana, van der Vecht, 1952
Ceratina paraguayensis, Schrottky, 1907
Ceratina parvula, Smith, 1854
Ceratina paulyi (Daly, 1988)
Ceratina pembana, Cockerell, 1935
Ceratina penicillata, Friese, 1905
Ceratina penicilligera, Strand, 1912
Ceratina perforatrix, Smith, 1879
Ceratina perpolita, Cockerell, 1937
Ceratina personata, Friese, 1905
Ceratina picta, Smith, 1854
Ceratina pictifrons, Smith, 1861
Ceratina piracicabana, Schrottky, 1911
Ceratina placida, Smith, 1862
Ceratina polita, Friese, 1902
Ceratina politifrons, Cockerell, 1937
Ceratina politula, Shiokawa, 2006
Ceratina popovi, Wu, 1963
Ceratina propinqua, Cameron, 1897
Ceratina psaenythia, Engel, 2018
Ceratina pubescens, Smith, 1879
Ceratina pulchripes, Shiokawa, 2002
Ceratina punctaticeps, Van der Vecht, 1953
Ceratina punctigena, Cockerell, 1916
Ceratina punctiventris, Friese, 1910
Ceratina punctulata, Spinola, 1841
Ceratina pusilla, Roig-Alsina, 2016
Ceratina quadripunctata, Wu, 2000
Ceratina quinquemaculata, Cockerell, 1912
Ceratina raquelitae, Flórez-Gómez & Ayala, 2022
Ceratina rasmonti, Terzo, 1998
Ceratina rectangulifera, Schwarz & Michener, 1954
Ceratina regalis, Cockerell, 1912
Ceratina rehanae, Flórez-Gómez & Ayala, 2022
Ceratina rhodura, Cockerell, 1937
Ceratina richardsoniae, Schrottky, 1909
Ceratina ridleyi, Cockerell, 1910
Ceratina roseoviridis, Cockerell, 1937
Ceratina rossi (Daly, 1988)
Ceratina rothschildiana, Vachal, 1909
Ceratina rotundiceps, Smith, 1879
Ceratina rufigastra, Cockerell, 1937
Ceratina rufipes, Smith, 1879
Ceratina rugifrons, Smith, 1879
Ceratina rugosissima, Cockerell, 1932
Ceratina rukaina, Sung & Shiokawa, 2012
Ceratina rupestris, Holmberg, 1884
Ceratina ruwenzorica, Cockerell, 1937
Ceratina sakagamii, Terzo, 1998
Ceratina sakagamina, Shiokawa, 2015
Ceratina samburuensis, Cockerell, 1910
Ceratina sapphira, Flórez-Gómez & Ayala, 2022
Ceratina satoi, Yasumatsu, 1936
Ceratina saundersi, Daly, 1983
Ceratina sauteri, Strand, 1913
Ceratina schwarzi, Kocourek, 1998
Ceratina schwarziana, Terzo, 1998
Ceratina sclerops, Schrottky, 1907
Ceratina sculpturata, Smith, 1858
Ceratina seikii, Sung & Shiokawa, 2012
Ceratina senegalensis, Strand, 1912
Ceratina sequoiae, Michener, 1936
Ceratina sericea, Friese, 1910
Ceratina shinnersi, Daly, 1973
Ceratina silvicola, Shiokawa, 2015
Ceratina simillima, Smith, 1854
Ceratina smaragdula (Fabricius, 1787)
Ceratina spectata, Shiokawa, 2015
Ceratina speculifrons, Cockerell, 1920
Ceratina speculina, Cockerell, 1937
Ceratina spilota, Cockerell, 1932
Ceratina spinipes, Shiokawa, 2009
Ceratina splendida, Shiokawa, 2008
Ceratina stilbonota, Moure, 1941
Ceratina strenua, Smith, 1879
Ceratina stuckenbergi, Eardley & Daly, 2007
Ceratina subcarinata, Roig-Alsina, 2013
Ceratina subquadrata, Smith, 1854
Ceratina subscintilla, Cockerell, 1937
Ceratina sutepensis, Cockerell, 1929
Ceratina tabescens, Cockerell, 1912
Ceratina taborae, Strand, 1912
Ceratina takasagona, Shiokawa & Hirashima, 1982
Ceratina takeshii, Shiokawa, 2008
Ceratina tanganyicensis, Strand, 1911
Ceratina tanoi, Shiokawa, 2010
Ceratina tantilla (Moure, 1941)
Ceratina tarsata, Morawitz, 1872
Ceratina tawangensis, Ghosh, Jobiraj, Subramanian, 2023
Ceratina tejonensis, Cresson, 1864
Ceratina tenkeana, Cockerell, 1937
Ceratina tepetlana, Flórez-Gómez et al., 2022
Ceratina teunisseni, Terzo & Rasmont, 1997
Ceratina texana, Daly, 1973
Ceratina tibialis, Morawitz, 1895
Ceratina timberlakei, Daly, 1973
Ceratina titusi, Cockerell, 1903
Ceratina triangulifera, Cockerell, 1914
Ceratina tricolor, Michener, 1954
Ceratina trimaculata, Friese, 1917
Ceratina tropica, Crawford, 1910
Ceratina truncata, Friese, 1905
Ceratina tucumana, Roig-Alsina, 2013
Ceratina turgida (Moure, 1941)
Ceratina umbricosta, Roig-Alsina, 2013
Ceratina unicolor, Friese, 1911
Ceratina unimaculata, Smith, 1879
Ceratina velthuisi, Terzo & Rasmont, 2001
Ceratina verhoeffi, Terzo & Rasmont, 1997
Ceratina vernoniae, Schrottky, 1920
Ceratina virescens, Friese, 1910
Ceratina viridicincta, Cockerell, 1931
Ceratina viridifrons, Cockerell, 1934
Ceratina viridis, Guérin-Méneville, 1844
Ceratina volitans, Schrottky, 1907
Ceratina wagneri, Friese, 1910
Ceratina waini (Shiokawa & Sakagami, 1969)
Ceratina warnckei, Terzo, 1998
Ceratina whiteheadi, Eardley & Daly, 2007
Ceratina xanthocera (Moure, 1941)
Ceratina xanthostoma, Cockerell, 1912
Ceratina yamanei, Sung & Shiokawa, 2012
Ceratina yasumatsui, Hirashima, 1971
Ceratina yonagunensis, Shiokawa, 2011
Ceratina yucatanica, Cockerell, 1931
Ceratina zandeni, Terzo, 1998
Ceratina zeteki, Cockerell, 1934
Ceratina zwakhalsi, Terzo & Rasmont, 1997

Από απολιθώματα έχει επιπροσθέτως ταυτοποιηθεί και ένα εξαφανισμένο σήμερα είδος κερατίνας, το †Ceratina disrupta (Cockerell 1906), που πρέπει να έζησε πριν από το πολύ 37 εκατομμύρια έτη.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ Rehan, S., Richards, M., & Schwarz, M.: «Social polymorphism in the Australian small carpenter bee, Ceratina (Neoceratina) australensis» Αρχειοθετήθηκε 2016-03-07 στο Wayback Machine., Insectes Sociaux, τόμ. 4(57), σσ. 403-412 (έτος 2010)
↑ «Small carpenter bees, Ceratina spp.», Featured Creatures, University of Florida IFAS, έκδ. EENY-101, αναθεώρ. Ιούνιος 2014
↑ Polyandrous bee provides extended offspring care biparentally as an alternative to monandry based eusociality. https://www.pnas.org/content/116/13/6238.
↑ Bryan Danforth (1991). «The morphology and behavior of dimorphic males in Macrotera portalis (Hymenoptera : Andrenidae)». Behavioral Ecology and Sociobiology 29 (4): 235-247. doi:10.1007/bf00163980. https://archive.org/details/sim_behavioral-ecology-and-sociobiology_1991-11_29_4/page/235.
↑ Daly, Howell V. (1966-11-01). «Biological Studies on Ceratina dallatorreana, an Alien Bee in California Which Reproduces by Parthenogenesis (Hymenoptera: Apoidea)». Annals of the Entomological Society of America 59 (6): 1138-1154. doi:10.1093/aesa/59.6.1138. ISSN 0013-8746. https://academic.oup.com/aesa/article/59/6/1138/98238.
↑ DiscoverLife Ceratina

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Κερατίνα

[1] Rehan, S., Richards, M., & Schwarz, M.: «Social polymorphism in the Australian small carpenter bee, Ceratina (Neoceratina) australensis» Αρχειοθετήθηκε 2016-03-07 στο Wayback Machine., Insectes Sociaux, τόμ. 4(57), σσ. 403-412 (έτος 2010)

[fla-2] «Small carpenter bees, Ceratina spp.», Featured Creatures, University of Florida IFAS, έκδ. EENY-101, αναθεώρ. Ιούνιος 2014

[3] Polyandrous bee provides extended offspring care biparentally as an alternative to monandry based eusociality. https://www.pnas.org/content/116/13/6238.

[Danforth-4] Bryan Danforth (1991). «The morphology and behavior of dimorphic males in Macrotera portalis (Hymenoptera : Andrenidae)». Behavioral Ecology and Sociobiology 29 (4): 235-247. doi:10.1007/bf00163980. https://archive.org/details/sim_behavioral-ecology-and-sociobiology_1991-11_29_4/page/235.

[5] Daly, Howell V. (1966-11-01). «Biological Studies on Ceratina dallatorreana, an Alien Bee in California Which Reproduces by Parthenogenesis (Hymenoptera: Apoidea)». Annals of the Entomological Society of America 59 (6): 1138-1154. doi:10.1093/aesa/59.6.1138. ISSN 0013-8746. https://academic.oup.com/aesa/article/59/6/1138/98238.

[6] DiscoverLife Ceratina

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]