Κελούτ

Συντεταγμένες: 7°55′48″S 112°18′29″E / 7.93°S 112.308°E / -7.93; 112.308

Το Κελούτ ή Κελούντ (Kelut ή Kelud) είναι ενεργό στρωματοηφαίστειο στην Ανατολική Ιάβα, στο νησί της Ιάβας, στην Ινδονησία. Το ηφαίστειο έχει ύψος 1.731 και στη κορυφή έχει ένα κρατήρα ο οποίος περιέχει μια μικρή ηφαιστειακή λίμνη. Το Κελούτ έχει εκραγεί πάνω από 31 φορές από το 1000 μ.Χ. και μετά, και κάποιες από αυτές συγκαταλέγονται ανάμεσα στις φονικότερες που έχουν λάβει χώρα στην Ινδονησία. Η έκρηξη του Κελούτ το 1919 προκάλεσε ένα λαχάρ το οποίο σκότωσε 5.160 ανθρώπους, ενώ φονικά λαχάρ έλαβαν επίσης χώρα το 1875, το 1901, το 1951 και το 1966. To 1586 ένα λαχάρ προκάλεσε περίπου 10.000 θανάτους.

Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Κελούτ βρίσκεται στην ανατολική Ιάβα, Ινδονησία, στο λεγόμενο δακτύλιο της φωτιάς. Το ηφαίστειο ορθόνεται περίπου 1.600 μέτρα πάνω από τις πεδιάδες Κεντίρι και Μπιλχάρ, ανάμεσα στο ηφαίστειο Γκουνούγκ Ουίλις στα δυτικά και το σύμπλεγμα των ηφαιστείων Κάουι και Μπουτάκ στα ανατολικά. Η πόλη Κεντίρι βρίσκεται 27 χιλιόμετρα μακριά από το ηφαίστειο.^[1] Το σχήμα του είναι ανώμαλο εξαιτίας των πολλών κρατήρων και των ηφαιστειακών δόμων.^[2]

Τον κρατήρα του ηφαίστειου καταλαμβάνει μια ηφαιστειακή λίμνη, η οποία είναι η πηγή των καταστροφικών λαχάρ του ηφαιστείου. Η λίμνη πριν το 1875 είχε όγκο 78 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού, αλλά μετά το λαχάρ του 1875 μειώθηκε στο μισό. Μετά την έκρηξη του 1919 με το πολύνεκρο λαχάρ έγιναν προσπάθειες αποξήρανσης της λίμνης με την κατασκευή αγωγών, με αποτέλεσμα η στάθμη της λίμνης να χαμηλώσει κατά περίπου 50 μέτρα. Η κατασκευή τους ολοκληρώθηκε το 1926 όμως η έκρηξη του 1951 εμβάθυνε το κρατήρα κατά 70 μέτρα.^[2] Μετά την έκρηξη του 1966 κατασκευάστηκε άλλος ένας αγωγός 45 μέτρα χαμηλότερα. Μετά την έκρηξη του 1990 η λίμνη γέμισε το κρατήρα και είχε βάθος 33 μέτρα και έκταση 95 στρέμματα και όγκο περίπου διπλάσιο απ'ότι πριν την έκρηξη του 1990, με όγκο 2 περίπου εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Η λίμνη είναι θερμότερη από το περιβάλλον της. Πριν το 1990 είχε θερμοκρασία 31°C, αλλά αυξήθηκε πριν την έκρηξη στους 39°C, ενώ το 1996 έφτασε μέχρι τους 50°C. Το 2000 η θερμοκρασία της ήταν 36°C.^[1]

Ηφαιστειακή δραστηριότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Κελούτ έχει εκραγεί πάνω από 31 φορές από το 1000 μ.Χ. και μετά, και κάποιες από αυτές συγκαταλέγονται ανάμεσα στις φονικότερες που έχουν λάβει χώρα στην Ινδονησία. Ο χρόνος ανάμεσα σε δύο διαδοχικές εκρήξεις τα τελευταία 700 χρόνια ήταν ανάμεσα σε 9 και 75 χρόνια, με μέσο όρο τα 23 χρόνια. Η έκρηξη του 1586 προκάλεσε ένα λαχάρ το οποίο είχε αποτέλεσμα το θάνατο περίπου 10.000 ανθρωπων και θεωρείται ως ένα από τα φονικότερα στην ιστορία. To 1875 εξαιτίας των ισχυρών βροχοπτώσεων, το τοίχωμα της λίμνης έσπασε και μέρος της λίμνης χύθηκε προς τα νοτιοδυτικά προκαλώντας ένα λαχάρ το οποίο έφτασε σε απόσταση 13 χιλιόμετρων με αποτέλεσμα εκτεταμένες καταστροφές στο Μπλιτάρ και το Σρέγκατ.^[1]

Το ηφαίστειο τον 20ό αιώνα εξερράγη το 1901, το 1919, το 1951, το 1966 και το 1990. Όλες οι εκρήξεις είχαν διάρκεια λίγων ωρών και παρήγαγαν ηφαιστειακά αναβλήμματα όγκου 0,1-0,2 χλμ³, που αντιστοιχούν σε εκρήξεις ισχύος VEI 3-4. Οι εκρήξεις άρχισαν με μια φρεατομαγματική έκρηξη, η οποία ακολουθήθηκε από μια σύντομη πλινιακή έκρηξη της οποίας η εκρηκτική στήλη έφτανε σε υψόμετρο μεγαλύτερο από 10 χιλιομέτρα. Ακολουθούν λαχάρ, πτώση τέφρας και πυροκλαστικές ροές. Το λαχάρ του 1901 έφτασε σε απόσταση 27 χιλιομέτρων. Το 1905 αποφασίστηκε να κατασκευαστεί ένα φράγμα ούτως ώστε να εκτρέψει τα μελλοντικά λαχάρ από το Μπλιτάρ, όμως το λαχάρ του προκάλεσε η έκρηξη του 1919 το κατέστρεψε και έφτασε απόσταση 38 χιλιομέτρων από το κρατήρα, καταστρέφοντας στο πέρασμά του 104 χωριά και κάλυψαν 130 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης και αφήνοντας πίσω περίπου 5.160 νεκρούς.^[1]^[3] Η καταστροφή αυτή ώθησε τις αρχές στην μερική απόξηρανση της λίμνης στο κρατήρα και έτσι στην επόμενη έκρηξη, το λάχαρ διένυσε μόνο 6 χιλιόμετρα και είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 7 ανθρώπων. Η έκρηξη όμως εμβάθυνε το κρατήρα με αποτέλεσμα η λίμνη να μεγαλώσει και στην επόμενη έκρηξη του ηφαιστείου, το 1966, το λαχάρ διένυσε περισσότερα από 20 χιλιόμετρα και είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 211 ατόμων. Το 1990 το ηφαίστειο εξερράγη ξανά, αλλά δεν παρατηρήθηκε λαχάρ. Η έκρηξη είχε ως επακόλουθο το θάνατο 32 ανθρώπων.^[4] Αν και κατά τη διάρκεια της έκρηξης δεν έλαβαν χώρα λαχάρ, παρατηρήθηκαν μέσα στο δεύτερο μισό του Φεβρουαρίου και το Μάρτιο του 1990 33 λαχάρ, τα οποία έφτασαν σε απόσταση μέχρι 24 χιλιομέτρων.^[3] Το 2007 το ηφαίστειο εξερράγη ξανά, σχηματίζοντας ένα ηφαιστειακό δόμο.

Το ηφαίστειο εξερράγη τις 13 Φεβρουαρίου 2014, τοπική ώρα (UTC +7) περίπου 22:50. Έκρηξη ώθησε τις αρχές να απομακρύνουν περισσότερους από 76.000 ανθρώπους από τις εστίες του. Η έκρηξη είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 4 ατόμων, τα οποία βρίσκονταν όλα εντός εφτά χιλιομέτρων από το ηφαίστειο. Οι τρεις πέθαναν από αναπνευστικά προβλήματα, ενώ ο τέταρτος πλακώθηκε από ένα τοίχο.^[5] Η ηφαιστειακή στάχτη έφτασε σε υψόμετρο 17 χιλιομέτρων και κατακαθίσε στο έδαφος ακόμη και 500 χιλιόμετρα μακριά από το ηφαίστειο. Τα διεθνή αεροδρόμια της Σουραμπάγια, της Γιογκιακάρτα, του Σόλο και του Μπαντούνγκ και τα τοπικά αερόδρομια του Μαλάνγκ, Σεμαράνγκ και Σιλακάπ έκλεισαν. Τέσσερα από αυτά επαναλειτούργησαν την επόμενη μέρα.^[6]^[7]