Κατάλογος συνδρομητών

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Δείγμα καταλόγου συνδρομητών. Εικόνα από έκδοση που προέρχεται από την Ελληνική Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Ωνάση.

Ο κατάλογος συνδρομητών στα ελληνικά βιβλία από τα μέσα του 18ου αιώνα είναι η λίστα ονομάτων των ατόμων που συγχρηματοδοτούσαν μιαν έκδοση, προαγοράζοντας ένα ή σπανίως περισσότερα τεύχη και αναγράφονταν συνήθως στις τελευταίες σελίδες του εντύπου. Οι κατάλογοι συνδρομητών αποτελούν την καλύτερη ένδειξη της γεωγραφικής κατανομής των αναγνωστικών κοινοτήτων και σημαντικό στοιχείο αναφορικά με τη διακίνηση του βιβλίου, όχι μόνο στις πόλεις όπου λειτουργούσαν τα τυπογραφεία που εξέδιδαν αντίστοιχους καταλόγους, αλλά και σε άλλες, κοντινές και μακρινές ελληνικές κοινότητες[1][2][3]. Τα ονόματα των συνδρομητών μάς επιτρέπουν να διαγνώσουμε τα ενδιαφέροντά τους και προσφέρουν υλικό για την έρευνα του μορφωτικού επιπέδου κάθε ελληνικής κοινότητας.

Κείμενα συντακτών, με τα οποία καλούνται οι αναγνώστες σε οικονομική συνδρομή συναντάμε σε όλα τα περιοδικά. Χαρακτηριστικά είναι το παρακάτω κείμενο στην Αθηνα: Εν ταύτω δε προσφέρομεν τας παρακλήσεις μας εις τους πατριάρχας και αρχιερείς, εις τους γαληνοτάτους ηγεμόνας, εις τους αγαθοεργούς εμπόρους, και γενικώς εις όλους τους φιλογενείς Έλληνας, να γενώσι προστάται και αντιλήπτορες του έργου μας προς ωφέλειαν αποβλεπόντος και της πατρίδος και του γένους μας! Ώ πατρίς! Γλυκύτατον όνομα και ιερόν»! και «Ας υψόνωσιν λοιπόν οι σοφοί διδάσκαλοι του γένους μας την φωνήν των με πατριωτικά, και όχι με δουλοπρεπή φρονήματα. Οι δε αγαθοί έμποροι μας, το στήριγμα του γένους μας, ας ακούωσι με πόσην χαράν βλέπωμεν τας γενναίας συνδρομάς των και τούτο ας τους ενισχύη εις τον οποίον τρέχουσιν σκοπόν"[4]. Επίσης, το κείμενο στην Καλλιόπη: "Παρακαλούνται οι φιλόκαλοι και φιλομαθείς ομογενείς, να δείξωσι πάλιν την συνήθη αυτών προς τα κοινωφελή καλά προθυμίαν, συντρέχοντες, οι μεν συνδρομή χρηματική, οι δε πεπειδευμένοι και με διατριβάς οποιασδήποτε ύλης θέλει έκαστος…."[5].

Στις σελίδες των υπό έκδοση έργων οι εκδότες επιφυλάσσουν ιδιαίτερη μνεία στους συνδρομητές των περιοδικών ή των βιβλίων. Ο Κωνσταντίνος Κούμας σε κείμενο που έχει τίτλο «Δήλωσις προς τους Έλληνας» αναζητώντας συνδρομή για την έκδοσιν Ιστορικού Λεξικού γράφει πως: "...τα δε ονόματα των συνδρομητών θέλουσι καταστρωθή εις το τέλος του εσχάτου τόμου, δια να ευλογώνται και μακαρίζωνται εις γενεάς γενεών, ως σπουδασάντων, όσον εδυνήθησαν, δια του Γένους των τον φωτισμόν".[6]

Τα βιβλία με κατάλογο συνδρομητών ήταν στην πλειονότητά τους κοσμικά και ελάχιστες εκδόσεις έχουν θεολογικό περιεχόμενο. Χρονολογικά, στην ιστορία της ελληνικής τυπογραφίας, το φαινόμενο παρατηρείται από τα μέσα του 18ου αιώνα, στην περίοδο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, και βιβλία με τους εν λόγω καταλόγους τυπώθηκαν, κυρίως, σε μεγάλα εκδοτικά κέντρα της εποχής, στη Βενετία και τη Βιέννη, αλλά και στη Λειψία, τη Βούδα και την Πετρούπολη.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. «Βιβλιολογικό εργαστήρι "Φίλιππος Ηλιού"». Βιβλιολογικό εργαστήρι "Φίλιππος Ηλιού". Μουσείο Μπενάκη. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2015. 
  2. Λιάκος, Αντώνης (19 Απριλίου 1998). «Περιήγηση στον 19ο αιώνα του ελληνικού βιβλίου». Περιήγηση στον 19ο αιώνα του ελληνικού βιβλίου. ΤΟ ΒΗΜΑ. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2015. 
  3. Ηλιού, Φίλιππος (205). Ιστορίες του Ελληνικού Βιβλίου. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. ISBN 960-524-212-5. 
  4. Αθηνά, σ. 32 &104. 
  5. Καλλιόπη Α΄, σ. 3.. 
  6. Ερμής ο Λόγιος, σ. 152..