Κατάληψις
Κατάληψη (Katalepsis) στη Στωική φιλοσοφία, σήμαινε κατανόηση . [1] Για τους Στωικούς φιλόσοφους, η κατάληψη ήταν μια σημαντική υπόθεση σχετικά με την κατάσταση του νου κάποιου, καθώς σχετίζεται με την κατανόηση θεμελιωδών φιλοσοφικών εννοιών και αντιπροσωπεύει τη στωική λύση στο πρόβλημα του κριτηρίου .
Στωικισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύμφωνα με τους Στωικούς, ο νους βομβαρδίζεται συνεχώς με εντυπώσεις (φαντασίες). (Η εντύπωση που προέκυπτε από το μυαλό ονομάζονταν φάντασμα.) [2] Μερικές από αυτές τις εντυπώσεις είναι αληθείς και μερικές ψευδείς. Οι εντυπώσεις είναι αληθινές όταν επιβεβαιώνονται στη πραγματικότητα, ψευδείς εάν επιβεβαιωθούν λανθασμένα, όπως όταν κάποιος πιστεύει ότι ένα κουπί βυθισμένο στο νερό είναι σπασμένο επειδή φαίνεται έτσι. [3] Όταν ο Ορέστης, στην τρέλα του, είχε εκλάβει λανθασμένα την Ηλέκτρα ως Φιούρα, η εντύπωση αυτή τόσο αληθινή όσο και ψευδή: αληθινή στο βαθμό που είδε κάτι, δηλαδή, την Ηλέκτρα ψευδής, στο βαθμό που η Ηλέκτρα δεν ήταν η Φιούρα. Πιστεύοντας ότι το μυαλό διακρίνει ενστικτωδώς μεταξύ πραγματικών και ψευδών εντυπώσεων, οι Στωικοί είπαν ότι δεν πρέπει να πιστέουμε σε ό, τι γίνεται αντιληπτό, αλλά μόνο σε εκείνες τις αντιλήψεις που περιέχουν κάποιο ιδιαίτερο σημάδι αυτών των πραγμάτων που εμφανίστηκαν. [4] Μια τέτοια αντίληψη ονομάστηκε τότε καταληπτική ή κατανοητή φαντασία (kataleptic phantasia). Η καταληπτική φαντασία είναι αυτό που κάνει εντύπωση σε από ένα αντικείμενο που είναι υπαρκτό και που είναι πιστό αντίγραφο αυτού του αντικειμένου και που δεν μπορεί να παραχθεί από κανένα άλλο αντικείμενο.
Ο Κικέρων αναφέρει ότι ο Zήνων ο Κιτιεύς θα επεσήμανε την καταληψία ως εξής:
θα έδειχνε το χέρι του μπροστά σε κάποιον με τα δάχτυλα τεντωμένα, λέγοντας "Μια οπτική αναπαράσταση [της έννοιας] είναι σαν αυτή". Στη συνέχεια θα έκλεινε λίγο τα δάχτυλά του, λέγοντας "Μια νεύση ότι υπάρχει κάποια κατανόηση είναι έτσι". Στη συνέχεια θα πίεζε τα δάχτυλά του στενά μεταξύ τους για να σχηματίσει μια γροθιά, λέγοντας ότι αυτό ήταν πλήρη κατανόηση (και από αυτήν την εικόνα έδωσε (ο Κικέρων) σε αυτή τη διαδικασία το όνομα της κατάληψης, το οποίο δεν υπήρχε πριν). αλλά στη έπιανε σφιχτά και βίαια τη δεξιά γροθιά με το αριστερό χέρι, και λέγοντας στη συνέχεια ότι τέτοια είναοι η γνώση, η οποία είναι στη διάθεση κανενός παρ εκτός του σοφού ανθρώπου [5]
Η Κατάληψις ήταν το κύριο σημείο της διαμάχης μεταξύ των Στωικών και των δύο σχολών Φιλοσοφικού Σκεπτικισμού κατά την Ελληνιστική περίοδο: οι Πυρρονιστές και οι Ακαδημαϊκοί Σκεπτικιστές της Ακαδημίας του Πλάτωνα [4] Αυτοί οι Σκεπτικιστές, που επέλεξαν τους Στωικούς ως το φυσικό τους φιλοσοφικό αντίθετο, παρέκαμψαν πολλά από αυτά που πίστευαν οι Στωικοί σχετικά με το ανθρώπινο μυαλό και τις μεθόδους κατανόησης μεγαλύτερων νοημάτων. [6] Για τους Σκεπτικιστές, όλες οι αντιλήψεις ήταν ακατάληπτες (acataleptic), δηλ. ασυμβίβαστες με τα αντιληπτά αντικείμενα ή, εάν υπήρχε κάποια συμβατότητα, δεν θα γίνονταν ποτέ γνωστό. [7]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Charles Porterfield Krauth, William Fleming, Henry Calderwood, (1878), A vocabulary of the philosophical sciences, page 589
- ↑ Diogenes Laërtius (2000). Lives of eminent philosophers. Transl. R D Hicks. Cambridge, MA: Harvard University Press.
- ↑ George Henry Lewes, (1880), The history of philosophy: from Thales to Comte, page 360
- ↑ 4,0 4,1 Thomas Woodhouse Levin, (1871), Six lectures introductory to the philosophical writings of Cicero, page 71
- ↑ Cicero (1967). De natura deorum academica. Transl. H Rackham. Cambridge, MA: Harvard University Press. II.145
- ↑ See Ancient Greek Skepticism at the Internet Encyclopedia of Philosophy for information about katalepsis and the Skeptics' attack on it.
- ↑ George Henry Lewes, (1863), The biographical history of philosophy, Volume 1, page 297