Ιλλυρισσός Αρμενίας

Η Ιλλυρισσός ήταν πόλη της ύστερης αρχαιότητας της νοτίου Αρμενίας. Στην θέση της βρίσκεται η σημερινή Birkleyn του Κουρδιστάν, στην τουρκική επαρχία Ντιγιάρμπακιρ.

Η πόλη είχε την εναλλακτική ονομασία Ηλέγερδα και (Κ)λέγερδα κατά τον Κλαύδιο Πτολεμαίο. Βρισκόταν στην νότια Αρμενία, στα σύνορα με την Μυγδονία της βορείου Μεσοποταμίας. Ο εμπορικός δρόμος ένωνε την Ιλλυρισσό με τα γειτονικά φρούρια της Σάπφης και της Αττάχης.

Πολύ πιθανόν να επρόκειτο για ένα από τα φρούρια της περιοχής που κτίστηκαν κατά τη ρωμαϊκή ή την πρώιμη βυζαντινή περίοδο, μιας και η περιοχή της Αρμενίας και Μεσοποταμίας ήταν θέατρο πολέμου μεταξύ των Ρωμαίων (στην συνέχεια των Βυζαντινών) και των Πάρθων (και μετά των Σασσανιδών).

Η περιοχή της Ηλέγερδας -Ιλλυρισσού, ήταν γνωστή από την αρχαιότητα για τα περίφημα σπήλαιά της. Εθεωρείτο ότι εκεί βρίσκονταν οι πηγές του Τίγρη ποταμού, από μια φυσική σήραγγα, από την οποία τα νερά του ποταμού βγαίνουν στην επιφάνεια, ώστε ο Πλίνιος έλεγε ότι οι νεκροί πηγαίνουν από εκεί για τον Άδη. Υπάρχουν εν συνόλω τρία σπήλαια, στα οποία βρέθηκαν τρία ανάγλυφα και πέντε σφηνοειδείς πλάκες των Ασσυρίων βασιλέων Tiglatpileser Α΄ (1114-1076 π.Χ.) και Salmanasar Γ΄ (859-829 π.Χ.). Σε αυτές οι βασιλείς ευχαριστούν τις μεσοποταμιακές θεότητες Ασσούρ, Μπελ, Σιν, Σαμάς, Αντάντ και Ιστάρ για τις κατακτήσεις τους στη γύρω περιοχή.

Στην περιοχή της εξόδου του ποταμού Τίγρη, η περιοχή περιβάλλεται από υπολείμματα τειχών που συνδέονται με τη μικρή ακρόπολη της Ιλλυρισσού. Η ακρόπολη βρίσκεται κτισμένη -για λόγους προστασίας και ασφάλειας- σε απότομη πλαγιά, στην οποία βρέθηκαν και άλλες οχυρώσεις.