Ιερό του Δία Σωτήρος και της Αθηνάς Σωτείρας (Πειραιάς)

Ιερό του Δία Σωτήρος και της Αθηνάς Σωτείρας
Είδος	αρχαίο ελληνικό ιερό
Γεωγραφικές συντεταγμένες	37°56′38″N 23°38′40″E
Θρήσκευμα	Αρχαία ελληνική θρησκεία
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Πειραιά
Τοποθεσία	Πειραιεύς Ιπποθοωντίδας
Χώρα	Ελλάδα
	δεδομένα (π)

Το ιερό του Δία Σωτήρος και της Αθηνάς Σωτείρας ήταν ο σημαντικός αρχαιοελληνικός ναός στον Πειραιά, πάνω από το κεντρικό λιμάνι του Κανθάρου^[1].

Ο ναός ήταν αφιερωμένος στη λατρεία του Δία και της Αθηνάς. Εντός του ναού υπήρχαν αγάλματα των δύο θεών, αμφότερα κατασκευασμένα από χαλκό. Ο Δίας κρατούσε τη Νίκη και η Αθηνά, δόρυ.^[1]^[2]. Αναφέρεται ότι η Παλλάς του Βελλετρίου μπορεί να είναι αντίγραφο του αγάλματος της Αθηνάς αυτού του ναού.

Ο Λυκούργος (390-324 π.Χ.) στο Κατά Λεωκράτους αναφέρει το «ἱερὸν τοῦ Διὸς τοῦ σωτῆρος καὶ τῆς Ἀθηνᾶς τῆς σωτείρας» όταν κατηγορεί τον Λεωκράτη ότι αναίσχυντα έφυγε με πλοίο αφήνοντας/με θέα την Ακρόπολη και το ιερό του Διός του Σωτήρος και της Αθηνάς της Σωτείρας για να σωθεί^[3]^[4].

Η λατρεία του Διός Σωτήρος και της Αθηνάς Σωτείρας κορυφωνόταν στα Διισωτήρια, εορτή προς τιμήν τους, με σημαντικότατες θυσίες, από τις μεγαλύτερες στην Αττική^[1]^[4].

Πάνω από έξη αιώνες μετά την κατασκευή του, το 2ο αιώνα μ.Χ., ο Παυσανίας αναφέρει στο κεφάλαιο «Αττικά» του έργου του Ελλάδος περιήγησις ότι άξιο για να δει κανείς στον Πειραιά («θέας δὲ ἄξιον τῶν ἐν Πειραιεῖ», «αξιοθέατο» σύμφωνα με τη σημερινή ορολογία) ήταν το τέμενος της Αθηνάς και του Διός^[2]^[4]. Στη συνέχεια σημειώνει: «Εκεί τον Λεωσθένη, ο οποίος των Αθηναίων και όλων των Ελλήνων και των Βοιωτών, τους Μακεδόνες κράτησε με μάχη για άλλη μια φορά και τρέχοντας στη Λαμία έπιασε την περιοχή απέναντι από την Οίτη, αυτόν τον Λεωσθένη και τους στρατιώτες του ζωγράφισε ο Αρκεσίλαος».^[2]

Πηγές

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Τα ιερά του Πειραιά, Γ. Σταϊνχάουερ, σελ. 88-90
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Παυσανίας Αττικά, «θέας δὲ ἄξιον τῶν ἐν Πειραιεῖ μάλιστα Ἀθηνᾶς ἐστι καὶ Διὸς τέμενος· χαλκοῦ μὲν ἀμφότερα τὰ ἀγάλματα, ἔχει δὲ ὁ μὲν σκῆπτρον καὶ Νίκην, ἡ δὲ Ἀθηνᾶ δόρυ. ἐνταῦθα Λεωσθένην, ὃς Ἀθηναίοις καὶ τοῖς πᾶσιν Ἕλλησιν ἡγούμενος Μακεδόνας ἔν τε Βοιωτοῖς ἐκράτησε μάχῃ καὶ αὖθις ἔξω Θερμοπυλῶν καὶ βιασάμενος ἐς Λάμιαν κατέκλεισε τὴν ἀπαντικρὺ τῆς Οἴτης, τοῦτον τὸν Λεωσθένην καὶ τοὺς παῖδας ἔγραψεν Ἀρκεσίλαος.»
↑ Λυκούργος, s:Κατά Λεωκράτους, 17, 136-37
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Inscribed Athenian Laws and Decrees 352/1-322/1 BC: Epigraphical Essays Brill Studies in Greek and Roman Epigraphy, S. D. Lambert, εκδ. BRILL, 2012, ISBN 900420931X, ISBN 9789004209312, σελ. 304

[Steinh-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Τα ιερά του Πειραιά, Γ. Σταϊνχάουερ, σελ. 88-90

[Pausa-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Παυσανίας Αττικά, «θέας δὲ ἄξιον τῶν ἐν Πειραιεῖ μάλιστα Ἀθηνᾶς ἐστι καὶ Διὸς τέμενος· χαλκοῦ μὲν ἀμφότερα τὰ ἀγάλματα, ἔχει δὲ ὁ μὲν σκῆπτρον καὶ Νίκην, ἡ δὲ Ἀθηνᾶ δόρυ. ἐνταῦθα Λεωσθένην, ὃς Ἀθηναίοις καὶ τοῖς πᾶσιν Ἕλλησιν ἡγούμενος Μακεδόνας ἔν τε Βοιωτοῖς ἐκράτησε μάχῃ καὶ αὖθις ἔξω Θερμοπυλῶν καὶ βιασάμενος ἐς Λάμιαν κατέκλεισε τὴν ἀπαντικρὺ τῆς Οἴτης, τοῦτον τὸν Λεωσθένην καὶ τοὺς παῖδας ἔγραψεν Ἀρκεσίλαος.»

[3] Λυκούργος, s:Κατά Λεωκράτους, 17, 136-37

[Lambert-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Inscribed Athenian Laws and Decrees 352/1-322/1 BC: Epigraphical Essays Brill Studies in Greek and Roman Epigraphy, S. D. Lambert, εκδ. BRILL, 2012, ISBN 900420931X, ISBN 9789004209312, σελ. 304

[1]

[2]

[3]

[4]