Θεωρία εκτίμησης
Η θεωρία εκτίμησης (ή θεωρία αξιολόγησης) είναι θεωρία της ψυχολογίας που υποστηρίζει ότι τα συναισθήματα των ανθρώπων εξάγονται από τις αξιολογήσεις-εκτιμήσεις των διαφόρων γεγονότων, τα οποία προκαλούν συγκεκριμένες αντιδράσεις σε διαφορετικούς ανθρώπους. Ουσιαστικά, η εκτίμησή ενός ανθρώπου για μια κατάσταση προκαλεί συναισθηματική ανταπόκριση, η οποία θα βασίζεται σε αυτήν την εκτίμηση. [1] Ένα παράδειγμα αυτού: έστω ότι κάποιος πάει σε ένα πρώτο ραντεβού . Εάν το ραντεβού εκληφθεί ως επιτυχία, μπορεί κάποιος να αισθανθεί ευτυχία, χαρά, ίλιγγο, ενθουσιασμό ή/και προσμονή, επειδή έχει εκτιμηθεί ως ένα γεγονός με πιθανές θετικές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, π.χ. έναρξη μιας νέας σχέσης, αρραβώνα ή ακόμα και γάμο. Από την άλλη, εάν το ραντεβού εκληφθεί αρνητικά, τότε τα συναισθήματα του ατόμου, ως αποτέλεσμα, μπορεί να περιλαμβάνουν κατάθλιψη, λύπη, κενό ή φόβο. (Scherer et al., 2001) [1]
Η αντίληψη και η κατανόηση της συναισθηματικής αντίδρασης άλλων ανθρώπων καθίσταται επίσης σημαντική για μελλοντικές αξιολογήσεις. Σημαντική πτυχή της θεωρίας εκτίμησης είναι ότι εξηγεί την ύπαρξη διαφορετικών συναισθηματικών αντιδράσεων για το ίδιο γεγονός από άτομο σε άτομο. [2]
Οι θεωρία αξιολόγησης του συναισθήματος είναι θεωρία που υποστηρίζει ότι τα συναισθήματα προκύπτουν από τις ερμηνείες και τις εξηγήσεις των ανθρώπων για τις περιστάσεις τους, ακόμη και απουσία σωματικής (οργανικής) διέγερσης (Aronson, 2005). [3] Ελλείψει σωματικής διέγερσης, καθένας από εμάς αποφασίζει πώς να νιώσει για μια κατάσταση αφού έχει ερμηνεύσει και εξηγήσει τα φαινόμενα που θα του προκαλέσουν τη συναισθηματική ανταπόκριση. Έτσι η αλληλουχία των γεγονότων είναι η εξής: γεγονός, ανάλυση και ταυτόχρονα συνύπαρξη διέγερσης και συναισθήματος.
Υπάρχουν δύο βασικές προσεγγίσεις. Η δομική προσέγγιση και το μοντέλο διαδικασίας. Αυτά τα μοντέλα παρέχουν μια εξήγηση για την αξιολόγηση των συναισθημάτων και εξηγούν με διαφορετικούς τρόπους πώς μπορούν να αναπτυχθούν τα συναισθήματα.
Οι κοινωνικοί ψυχολόγοι έχουν χρησιμοποιήσει τη θεωρία εκτίμησης/αξιολόγησης για να εξηγήσουν και να προβλέψουν μηχανισμούς άμυνας και μοτίβα συναισθηματικότητας των ανθρώπων. Αντίθετα, για παράδειγμα, η ψυχολογία της προσωπικότητας μελετά τα συναισθήματα ως συνάρτηση της προσωπικότητας ενός ατόμου και επομένως δεν λαμβάνει υπόψη την αξιολόγηση ή τη γνωστική απόκριση του ατόμου σε μια κατάσταση.
Αμφίβολο σημείο γύρω από αυτή τη θεωρία είναι το γεγονός ότι, σύμφωνα με αντιτιθέμενες θεωρίες, τα συναισθήματα δεν μπορούν να συμβούν χωρίς σωματική διέγερση.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 Scherer, K. R., & Shorr, A., & Johnstone, T. (Ed.). (2001). Appraisal processes in emotion: theory, methods, research . Canary, NC: Oxford University Press.
- ↑ Smith, Craig A. & Lazarus, Richard S. (1990). Chapter 23. Emotion and Adaptation. In L.A. Pervin (Ed.). Handbook of Personality: Theory and Research. (pp. 609-637). New York: Guilford.
- ↑ Aronson, E., Wilson, T.D., & Akert, R.M. (2005). Social psychology, 7th ed. Upper Saddle River, NJ: Pearson Education, Inc.