Δομέστικος των Σχολών: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
έναρξη μετάφρασης αγγλικού άρθρου |
μ Ο Cplakidas μετακίνησε τη σελίδα Δομέστικος των Σχολών στη Δομέστικος των σχολών |
(Καμία διαφορά)
| |
Έκδοση από την 15:54, 2 Οκτωβρίου 2013
Ο δομέστικος των σχολών ήταν ένα από τα πιο σημαντικά στρατιωτικά αξιώματα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, υφιστάμενο από τον 8ο αιώνα ως τουλάχιστον τις αρχές του 14ου αιώνα. Αρχικά ο δομέστικος ήταν απλά ο διοικητής του «τάγματος» των «σχολών», την πρεσβύτερη των επίλεκτων μονάδων του αυτοκρατορικού στρατού, αλλά γρήγορα το αξίωμα απέκτησε μεγάλο κύρος, και ήδη στα μέσα του 9ου αιώνα, οι κάτοχοί του δρούσαν ως αρχιστράτηγοι του βυζαντινού στρατού στη θέση του αυτοκράτορα. Το αξίωμα του δομέστικου των σχολών έχασε τη σημασία του με τη δημιουργία του μεγάλου δομέστικου τον 12ο αιώνα, και κατά την Παλαιολόγεια περίοδο (13ος-15ος αιώνας) αποτέλεσε ένα μεσαίο, καθαρά τιμητικό, αυλικό τίτλο.
Ιστορία
Ο πρώτος κάτοχος του αξιώματος του δομεστίκου των σχολών εμφανίζεται στις πηγές (το Χρονικό του Θεοφάνη του Ομολογητή) το έτος 767,[1] λίγο μετά την δημιουργία των «ταγμάτων». Αυτά ήταν επίλεκτες μονάδες ιππικού που στάθμευαν μέσα ή περί την βυζαντινή πρωτεύουσα, Κωνσταντινούπολη, και διοικούνταν από αξιωματικούς με τον τίτλο του δομέστικου, ήταν δε ξεχωριστά από τα επαρχιακά στρατεύματα των θεμάτων, υπό τους στρατηγούς τους.[2] Οι Σχολές (σχολαὶ, λατινικά scholae) ήταν το πρεσβύτερο μεταξύ των «ταγμάτων», προερχόμενο από τα συντάγματα της αυτοκρατορικής φρουράς των scholae palatinae, που ιδρύθηκαν από τον Μέγα Κωνσταντίνο (306–337) και αρχικά βρίσκονταν υπό τις διαταγές του μάγιστρου των οφφικίων.[3] Ο ιστορικός Τζ. Μπ. Μπιούρυ θεώρησε μια αναφορά σε κάποιον Ανιανό, «δομέστικο του μαγίστρου», στο Πασχάλιο Χρονικό για το έτος 624, ως αναφορά σε πρόγονο του δομέστικου των σχολών. Σύμφωνα με τον Μπιούρυ, καθώς ο μάγιστρος σταδιακά έχανε τις διάφορες αρμοδιότητές του κατά τους 7ο και 8ο αιώνα προς όφελος άλλων αξιωμάτων, ο δομέστικος έγινε ανεξάρτητος αξιωματούχος.[1][4][5]
Κατά τον 9ο αιώνα, το δομεστικάτο των σχολών ανέβηκε σε σημασία και ο κάτοχός του άρχισε να τοποθετείται επικεφαλής του στρατού όταν ο αυτοκράτορας δεν εκστράτευε ο ίδιος. Παρόλα αυτά, ο ρόλος αυτός δεν αποτελούσε ακόμα γενικό κανόνα: εξαρτάτο από τις ικανότητες του εκάστοτε δομέστικου, και συχνά η αρχιστρατηγία εξασκείτο από ιεραρχικά υποδεέστερους στρατηγούς. Ο δομέστικος των σχολών πάντως σε αυτή την περίοδο έγινε τόσο σημαίνον αξίωμα που οι πηγές αναφέρονται σε αυτό απλά ως «ο δομέστικος», και η θέση συχνά καταλαμβανόταν από συγγενείς του αυτοκράτορα. Από την εποχή δε του Μιχαήλ Γ΄ (842-867), ο δομέστικος ξεπέρασε στην αυλική ιεραρχία όλους τους στρατιωτικούς αξιωματούχους εκτός από τον στρατηγό του θέματος των Ανατολικών. Στην πράξη, γρήγορα ξεπέρασε σε σπουδαιότητα και τον τελευταίο, και τον 10ο αιώνα ηγήτορες όπως ο Νικηφόρος Φωκάς και ο Ιωάννης Τσιμισκής υπηρετούσαν ως στρατηγοί των Ανατολικών προτού προαχθούν στο δομεστικάτο των σχολών.[6][7] Στη βασιλεία του Ρωμανού Β΄ (959-963), το αξίωμα διαιρέθηκε, και πλέον υπήρχαν ένας «δομέστικος της δύσεως» με περιοχή ευθύνης τις ευρωπαϊκές κτήσεις και ένας «δομέστικος της ανατολής» για τις ασιατικές κτήσεις.[4][8][9] Η ειδική τελετή ανακηρύξεως ενός δομέστικου περιγράφεται στο Περί Βασιλείου Τάξεως (ΙΙ.3).[8][10] Το ίδιο έργο αναφέρει και το ρόλο του δομέστικου σε αυλικές τελετές.[11]
Παραπομπές
- ↑ 1,0 1,1 Bury (1911), σ. 50
- ↑ Bury (1911), σ. 47–48
- ↑ Kazhdan (1991), σ. 1851–1852
- ↑ 4,0 4,1 Oikonomides (1972), σ. 329
- ↑ Guilland (1967), σ. 428
- ↑ Bury (1911), σ. 50–51
- ↑ Guilland (1967), σ. 428–429, 434, 445–446
- ↑ 8,0 8,1 Bury (1911), σ. 51
- ↑ Για τις διάφορες παραλλαγές των τίτλων που χρησιμοποιούνταν από βυζαντινούς συγγραφείς, βλ. Guilland (1967), σ. 429–430
- ↑ cf. Guilland (1967), σ. 431
- ↑ Guilland (1967), p. 435
Πηγές
- Bury, John B. (1911). The Imperial Administrative System of the Ninth Century. With a Revised Text of the Kletorologion of Philotheos. Οξφόρδη: Oxford University Publishing.
- Garland, Lynda (1999). Byzantine empresses: women and power in Byzantium, AD 527-1204. Λονδίνο και Νέα Υόρκη: Routledge. ISBN 978-0-415-14688-3.
- Guilland, Rodolphe (1967). «Le grand domestique». Recherches sur les institutions byzantines, Tome I (στα Γαλλικά). Βερολίνο: Akademie-Verlag. σελίδες 405–425.
- Guilland, Rodolphe (1967). «Le Domestique des Scholes». Recherches sur les institutions byzantines, Tome I (στα Γαλλικά). Βερολίνο: Akademie-Verlag. σελίδες 426–468.
- Kazhdan, Alexander, επιμ. (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. Οξφόρδη και Νέα Υόρκη: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
- Lounghis, Tilemachos C. (1996). «The Decline of the Opsikian Domesticates and the Rise of the Domesticate of the Scholae». Βυζαντινά Σύμμεικτα (Αθήνα: Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών) (10): 27–36. ISSN 1105-1639. http://www.byzsym.org/index.php/bz/article/view/804/701.
- Oikonomides, Nicolas (1972). Les listes de préséance byzantines des IXe et Xe siècles (στα Γαλλικά). Παρίσι: Centre National de la Recherche Scientifique.
- Ringrose, Kathryn M. (2003). The Perfect Servant: Eunuchs and the Social Construction of Gender in Byzantium. Σικάγο: University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-72015-9.
- Tougher, Shaun (1997). The Reign of Leo VI (886-912): Politics and People. Λάιντεν και Νέα Υόρκη: BRILL. ISBN 978-90-04-10811-0.
- Verpeaux, Jean, επιμ. (1966). Pseudo-Kodinos, Traité des Offices (στα Γαλλικά). Παρίσι: Centre National de la Recherche Scientifique.