Μάγιστρος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
διορθώσεις και προσθήκες |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1: | Γραμμή 1: | ||
Ο ''' |
Ο '''μάγιστρος''' ήταν ανώτατο αξίωμα της πολιτείας στην ύστερη [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαϊκή]] και τη [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία]]. |
||
Το αξίωμα ανάγεται στις μεταρρυθμίσεις του [[Διοκλητιανός| |
Το αξίωμα ανάγεται στις μεταρρυθμίσεις του [[Διοκλητιανός|Διοκλητιανού]] και του [[Κωνσταντίνος ο Μέγας|Κωνσταντίνου]]. Κατά την υστερορωμαϊκή/πρωτοβυζαντινή περίοδο, ο '''μάγιστρος των οφφικίων''' ([[λατινικά]]: magister officiorum) ήταν επικεφαλής της παλατινής γραμματείας, των τεσσάρων ιερών σκρινίων (sacra scrinia). Η θέση του μάγιστρου είχε ιδιαίτερη σημασία λόγω του ελέγχου του επί των λεγόμενων μαγιστριανών ή agentes in rebus, των διαβόητων ειδικών πρακτόρων της κεντρικής κυβέρνησης. Σταδιακά το αξίωμα ενισχύθηκε εις βάρος των υπάρχων του πραιτωρίου, και ο μάγιστρος ανέλαβε την επιστασία της αυτοκρατορικής φρουράς των [[παλατίναι σχολαί|σχολών]], του δημοσίου δρόμου, των κρατικών εργοστασίων (fabricae) και των παραμεθόριων στρατευμάτων (limitanei). Κατά τον 6ο αιώνα, ο μάγιστρος μαζί με τον ύπαρχο της Ανατολής αποτελούσαν τους δυο πιο ισχυρούς υπουργούς του κράτους. |
||
Τον ύστερο 7ο ή τον 8ο αιώνα, με την πολυδιάσπαση των μεγάλων υστερορωμαϊκών υπουργείων σε αυτόνομα σέκρετα, και την απώλεια των στρατιωτικών του αρμοδιοτήτων, ο μάγιστρος χάνει την ισχύ του. Μέχρι το β΄ ήμισυ του 9ου αιώνα υπήρχαν ένας ή δύο μάγιστροι ως οι πιο σημαντικοί σύμβουλοι του αυτοκράτορα, εκ των οποίων ο πρεσβύτερος ονομαζόταν '''πρωτομάγιστρος'''. Μετά ο τίτλος μετατράπηκε σε καθαρά τιμητικό αξίωμα (αξία δια βραβείου), που παρέμεινε όμως το υψηλότερο μη αυτοκρατορικό αξίωμα στην βυζαντινή ιεραρχία μέχρι το β΄ ήμισυ του 10ου αιώνα. Ο τίτλος του μάγιστρου συναντάται συνήθως μαζί με άλλα αξιώματα. Ο επί [[Θεόφιλος (αυτοκράτορας)|Θεοφίλου]] [[Μανουήλ ο Αρμένιος]] και ο [[Βάρδας]], θείος του [[Μιχαήλ Γ΄]], υπήρξαν μάγιστροι και [[δομέστικος των σχολών|δομέστικοι των σχολών]]. Επί [[Λέων Στ΄|Λέοντος Στ΄]] ο [[Στυλιανός Ζαούτζης]] ήταν μάγιστρος και [[λογοθέτης του δρόμου]] πριν γίνει βασιλοπάτωρ. Επίσης ο [[Ρωμανός Λεκαπηνός]] ήταν μάγιστρος και [[μέγας εταιρειάρχης]] πριν γίνει βασιλοπάτωρ. Σταδιακά πολλαπλασιάστηκαν οι κάτοχοί του, από 12 επί Λέοντος Στ΄ σε 24 επί [[Νικηφόρος Φωκάς|Νικηφόρου Φωκά]], και υπερκεράστηκε από άλλα αξιώματα, τον [[πρόεδρος|πρόεδρο]] και τον [[σεβαστοφόρος|σεβαστοφόρο]]. Παύει να αναφέρεται μετά τις αρχές του 12ου αιώνα. |
Τον ύστερο 7ο ή τον 8ο αιώνα, με την πολυδιάσπαση των μεγάλων υστερορωμαϊκών υπουργείων σε αυτόνομα σέκρετα, και την απώλεια των στρατιωτικών του αρμοδιοτήτων, ο μάγιστρος χάνει την ισχύ του. Μέχρι το β΄ ήμισυ του 9ου αιώνα υπήρχαν ένας ή δύο μάγιστροι ως οι πιο σημαντικοί σύμβουλοι του αυτοκράτορα, εκ των οποίων ο πρεσβύτερος ονομαζόταν '''πρωτομάγιστρος'''. Μετά ο τίτλος μετατράπηκε σε καθαρά τιμητικό αξίωμα (αξία δια βραβείου), που παρέμεινε όμως το υψηλότερο μη αυτοκρατορικό αξίωμα στην βυζαντινή ιεραρχία μέχρι το β΄ ήμισυ του 10ου αιώνα. Ο τίτλος του μάγιστρου συναντάται συνήθως μαζί με άλλα αξιώματα. Ο επί [[Θεόφιλος (αυτοκράτορας)|Θεοφίλου]] [[Μανουήλ ο Αρμένιος]] και ο [[Βάρδας]], θείος του [[Μιχαήλ Γ΄]], υπήρξαν μάγιστροι και [[δομέστικος των σχολών|δομέστικοι των σχολών]]. Επί [[Λέων Στ΄|Λέοντος Στ΄]] ο [[Στυλιανός Ζαούτζης]] ήταν μάγιστρος και [[λογοθέτης του δρόμου]] πριν γίνει βασιλοπάτωρ. Επίσης ο [[Ρωμανός Λεκαπηνός]] ήταν μάγιστρος και [[μέγας εταιρειάρχης]] πριν γίνει βασιλοπάτωρ. Σταδιακά πολλαπλασιάστηκαν οι κάτοχοί του, από 12 επί Λέοντος Στ΄ σε 24 επί [[Νικηφόρος Φωκάς|Νικηφόρου Φωκά]], και υπερκεράστηκε από άλλα αξιώματα, τον [[πρόεδρος|πρόεδρο]] και τον [[σεβαστοφόρος|σεβαστοφόρο]]. Παύει να αναφέρεται μετά τις αρχές του 12ου αιώνα. |
||
Γραμμή 25: | Γραμμή 25: | ||
[[Κατηγορία:Βυζαντινοί τίτλοι-βαθμοί]] |
[[Κατηγορία:Βυζαντινοί τίτλοι-βαθμοί]] |
||
[[en: |
[[en:Magister officiorum]] |
Έκδοση από την 19:54, 23 Μαρτίου 2011
Ο μάγιστρος ήταν ανώτατο αξίωμα της πολιτείας στην ύστερη Ρωμαϊκή και τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Το αξίωμα ανάγεται στις μεταρρυθμίσεις του Διοκλητιανού και του Κωνσταντίνου. Κατά την υστερορωμαϊκή/πρωτοβυζαντινή περίοδο, ο μάγιστρος των οφφικίων (λατινικά: magister officiorum) ήταν επικεφαλής της παλατινής γραμματείας, των τεσσάρων ιερών σκρινίων (sacra scrinia). Η θέση του μάγιστρου είχε ιδιαίτερη σημασία λόγω του ελέγχου του επί των λεγόμενων μαγιστριανών ή agentes in rebus, των διαβόητων ειδικών πρακτόρων της κεντρικής κυβέρνησης. Σταδιακά το αξίωμα ενισχύθηκε εις βάρος των υπάρχων του πραιτωρίου, και ο μάγιστρος ανέλαβε την επιστασία της αυτοκρατορικής φρουράς των σχολών, του δημοσίου δρόμου, των κρατικών εργοστασίων (fabricae) και των παραμεθόριων στρατευμάτων (limitanei). Κατά τον 6ο αιώνα, ο μάγιστρος μαζί με τον ύπαρχο της Ανατολής αποτελούσαν τους δυο πιο ισχυρούς υπουργούς του κράτους.
Τον ύστερο 7ο ή τον 8ο αιώνα, με την πολυδιάσπαση των μεγάλων υστερορωμαϊκών υπουργείων σε αυτόνομα σέκρετα, και την απώλεια των στρατιωτικών του αρμοδιοτήτων, ο μάγιστρος χάνει την ισχύ του. Μέχρι το β΄ ήμισυ του 9ου αιώνα υπήρχαν ένας ή δύο μάγιστροι ως οι πιο σημαντικοί σύμβουλοι του αυτοκράτορα, εκ των οποίων ο πρεσβύτερος ονομαζόταν πρωτομάγιστρος. Μετά ο τίτλος μετατράπηκε σε καθαρά τιμητικό αξίωμα (αξία δια βραβείου), που παρέμεινε όμως το υψηλότερο μη αυτοκρατορικό αξίωμα στην βυζαντινή ιεραρχία μέχρι το β΄ ήμισυ του 10ου αιώνα. Ο τίτλος του μάγιστρου συναντάται συνήθως μαζί με άλλα αξιώματα. Ο επί Θεοφίλου Μανουήλ ο Αρμένιος και ο Βάρδας, θείος του Μιχαήλ Γ΄, υπήρξαν μάγιστροι και δομέστικοι των σχολών. Επί Λέοντος Στ΄ ο Στυλιανός Ζαούτζης ήταν μάγιστρος και λογοθέτης του δρόμου πριν γίνει βασιλοπάτωρ. Επίσης ο Ρωμανός Λεκαπηνός ήταν μάγιστρος και μέγας εταιρειάρχης πριν γίνει βασιλοπάτωρ. Σταδιακά πολλαπλασιάστηκαν οι κάτοχοί του, από 12 επί Λέοντος Στ΄ σε 24 επί Νικηφόρου Φωκά, και υπερκεράστηκε από άλλα αξιώματα, τον πρόεδρο και τον σεβαστοφόρο. Παύει να αναφέρεται μετά τις αρχές του 12ου αιώνα.
Πηγές
- Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος (1871). Ιστορία του Ελληνικού Εθνους, από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των νεωτέρων. Τόμος Τέταρτος. Εκ του Τυπογραφείου Ν.Γ. Πάσσαρη. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2011.
- Bury, John B. (1911). The Imperial Administrative System of the Ninth Century. With a Revised Text of the Kletorologion of Philotheos. Oxford University Publishing.
- Kazhdan, Alexander, επιμ. (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
- Kelly, Christopher (2004). Ruling the later Roman Empire. Harvard University Press. ISBN 9780674015647.