Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας (ή Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων) είναι το σύνολο των διατάξεων που αφορούν την οργάνωση και λειτουργία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού.
Η τελευταία συστηματική κωδικοποίηση του έγινε με την κύρωση του Ν. 3463/2006, με την οποία ενσωματώθηκαν μια σειρά νέων διατάξεων στο κείμενο του προηγούμενου κώδικα. Με την ψήφιση του Ν.3852/2010 για το Πρόγραμμα Καλλικράτης τροποποιήθηκε μια πληθώρα διατάξεων που περιλαμβάνονταν στο προηγούμενο κείμενο. Το κείμενο του κώδικα αποτελείται από 11 μέρη και 287 άρθρα. Εν συντομία τα περιεχόμενα του έχουν ως εξής:
Δήμοι και κοινότητες - Σύσταση και αρμοδιότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο 1ο άρθρο του Κώδικα προβλέπεται ότι:
- Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, αποτελεί θεμελιώδη θεσμό του δημόσιου βίου των Ελλήνων, όπως αυτός κατοχυρώνεται από τις διατάξεις του άρθρου 102 του Συντάγματος και του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας που κυρώθηκε με το ν. 1850/1989 (ΦΕΚ 144Α΄).
- Οι Δήμοι και οι Κοινότητες συγκροτούν τους Οργανισμούς του Πρώτου Βαθμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Κατοχυρώνεται με αυτόν τον τρόπο η θεσμική και λειτουργική ανεξαρτησία της αυτοδιοίκησης, ως θεσμού που είναι ίσως ο αμεσότερος εκφραστής της λαϊκής κυριαρχίας και ο εγγύτερος προς τον πολίτη. Διακρίνεται σαφώς από την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, που αποτελούσε μέχρι πρόσφατα τον Δεύτερο Βαθμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Μετά την μεταρρύθμιση του προγράμματος Καλλικράτης η Αιρετή Περιφέρεια αποτελεί πλέον τον 2ο βαθμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Με την ψήφιση του νόμου 3852/2010 οι Κοινότητες καταργήθηκαν.
Δημοτικές και Κοινοτικές αρχές - Εκλογή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα όργανα διοίκησης του Δήμου είναι το Δημοτικό Συμβούλιο , η Δημαρχιακή Επιτροπή και ο Δήμαρχος. Αντίστοιχα οι Κοινότητες διοικούνταν από το Κοινοτικό Συμβούλιο και τον Πρόεδρο της Κοινότητας.
Οι εκλογές για την ανάδειξη των τοπικών αρχόντων περιγράφονται διεξοδικά στον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, αν και σε γενικές γραμμές ισχύουν οι διατάξεις για την εκλογική νομοθεσία.
Αρμοδιότητες - άσκηση αρμοδιοτήτων δήμων και κοινοτήτων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι Δήμοι και οι Κοινότητες ασκούν μια σειρά (ή ένα πλήθος) από αρμοδιότητες που και μόνον η απαρίθμησή υπερβαίνει τα όρια ενός εγκυκλοπαιδικού λήμματος. Οι αρμοδιότητες αυτές σχετίζονται με την ανάπτυξη, το περιβάλλον, την ποιότητα ζωής, την απασχόληση, την κοινωνική μέριμνα και φτάνουν έως την οργάνωση της πολιτικής προστασίας. Από την άλλη , οι Δήμοι και οι Κοινότητες , αποτελούν γνωμοδοτικά όργανα σε μια σειρά από θέματα όπως η επέκταση του σχεδίου πόλεως και οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να διακρίνουμε τις αρμοδιότητες σε δοτές ή κατ΄ανάθεση (είναι αυτές που ασκούνται για λογαριασμό της κεντρικής διοίκησης όπως π.χ. η τήρηση του δημοτολογίου για λογαριασμό του Υπουργείου Εσωτερικών και στη περίπτωση αυτή ο Δήμαρχος λειτουργεί ως υπάλληλος του Κράτους) και σε αποκλειστικές (εκείνες δηλαδή που ανήκουν και ασκούνται αποκλειστικά από τους Δήμους και τις Κοινότητες, όπως η κατασκευή και συντήρηση του οδικού δικτύου).
Διοίκηση δήμων και Κοινοτήτων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι Δήμοι και οι Κοινότητες διοικούνται τόσο από συλλογικά όργανα όσο και μονοπρόσωπα. Συλλογικά όργανα στους Δήμους είναι το Δημοτικό Συμβούλιο, η Δημαρχιακή Επιτροπή και το Κοινοτικό Συμβούλιο στις Κοινότητες. Οι αρμοδιότητες των συλλογικών αυτών οργάνων ρυθμίζονται λεπτομερειακά στο 4ο μέρος του Κώδικα. Το Δημοτικό Συμβούλιο αποτελεί το υπέρτατο όργανο διοίκησης του Δήμου, η έγκριση του οποίου είναι άκρως απαραίτητη για τα πιο σημαντικά ζητήματα που απασχολούν την πόλη. Παράλληλα όμως είναι και ένα forum πολιτικής συζήτησης μεταξύ των διαφόρων δημοτικών (πολιτικών) ομάδων που το απαρτίζουν. Στην πράξη όμως είναι ο Δήμαρχος που καθορίζει σε έναν μεγάλο βαθμό την ατζέντα της συζήτησης και τις προτεραιότητες, δεδομένου ότι είναι συνήθως αυτός που ελέγχει την δημοτική ομάδα της πλειοψηφίας και ως εκ τούτου την πρωτοβουλία των κινήσεων. Αποφασίζει αποκλειστικά ο ίδιος για τον την επιλογή των Αντιδημάρχων - στους οποίους αναθέτει συνήθως ένα φάσμα αρμοδιοτήτων- και των συμβούλων που θα πλαισιώνουν το Γραφείο Δημάρχου. Από την άλλη είναι ο εκπρόσωπος του Δήμου έναντι τρίτων και στα Δικαστήρια, προίσταται των υπηρεσιών, εκτελεί τις αποφάσεις των συλλογικών οργάνων, και λειτουργεί γενικότερα με γνώμονα την διασφάλιση των συμφερόντων της τοπικής κοινωνίας.
Οικονομική διοίκηση - Περιουσία - Επιχειρησιακά Προγράμματα - Έργα και Προμήθειες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι Δήμοι υποχρεούνται να συντάξουν και να εγκρίνουν τον προϋπολογισμό στο Δημοτικό Συμβούλιο μέχρι το τέλος εκάστου έτους. Ο τύπος του προϋπολογισμού καθορίζεται με Υπουργική Απόφαση. Ο προϋπολογισμός περιλαμβάνει αναλυτικά τα έσοδα και τις δαπάνες που πρόκειται να πραγματοποιήσει ο Δήμος το επόμενο έτος. Τα έσοδα διακρίνονται σε τακτικά και έκτακτα, και καλύπτονται στο μεγαλύτερο μέρος τους (ιδίως σε μικρούς δήμους) από την τακτική επιχορήγηση που είναι γνωστή και ως ΚΑΠ ή Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι.
Οι χρηματοδοτήσεις για επενδύσεις θεωρούνται κατά κανόνα έκτακτα έσοδα. Μεταξύ αυτών μπορούμε να αναφέρουμε το Πρόγραμμα ΘΗΣΕΑΣ , την ΣΑΤΑ καθώς και αυτές από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα , κυρίως περιφερειακά. Εν όψει της 4ης Προγραμματικής Περιόδου πολλοί Δήμοι προετοιμάζονται να εντάξουν έργα στο ΕΣΠΑ.
Οι δαπάνες διακρίνονται σε υποχρεωτικές και προαιρετικές. Οι υποχρεωτικές καλύπτουν το φάσμα εκείνο των δραστηριοτήτων που συνδέεται με τις βασικές λειτουργίες και υποχρεώσεις του κάθε Δήμου ή Κοινότητας και περιλαμβάνουν την μισθοδοσία αιρετών και υπαλλήλων, τις πάσης φύσεως υποχρεώσεις προς τα ταμεία και το κράτος, τα τοκοχρεωλύσια προς τις τράπεζες και τις εισφορές και επιχορηγήσεις που καταβάλλουν οι Δήμοι σε διαφόρους φορείς ή και δικά τους νομικά πρόσωπα.
Σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις που ισχύουν οι Δήμοι οφείλουν εκτός από τον προϋπολογισμό να συντάσσουν κάθε χρόνο οικονομικές καταστάσεις (ισολογισμό και αποτελέσματα χρήσεως) καθώς και απολογισμό , που οφείλουν να υποβάλλουν στην Δημαρχική Επιτροπή μέσω του Δημάρχου έως τέλος Μαΐου κάθε έτους για προέλεγχο. Οι οικονομικές καταστάσεις και ο απολογισμός του Δήμου εγκρίνονται από το Δημοτικό Συμβούλιο σε ειδική για το θέμα αυτό συνεδρίαση, στην οποία παρίσταται και ο ορκωτός ελεγκτής καθώς και ο προϊστάμενος των οικονομικών υπηρεσιών του Δήμου.
Τοπική Δημοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εισάγεται στην τελευταία αναθεώρηση του κώδικα η δυνατότητα διεξαγωγής τοπικού δημοψηφίσματος , έπειτα από απόφαση όμως και με πλειοψηφία των 2/3 του Δημοτικού Συμβουλίου. Δεν προβλέπεται από την άλλη η δυνατότητα διεξαγωγής του ύστερα από πρωτοβουλία των πολιτών, εκτός από την περίπτωση της ένωσης μεταξύ δύο δήμων ή της προσάρτησης τοπικού διαμερίσματος σε άλλον Δήμο ή Κοινότητα έπειτα από αίτημα του 1/3 των κατοίκων.
Πρόκειται για τυπικές περισσότερο διατάξεις που δεν συμβάλλουν στην προώθηση της συμμετοχής και της πρωτοβουλίας των πολιτών.
Συνεργασίες Δήμων και Κοινοτήτων σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι Δήμοι και οι Κοινότητες μπορούν να συνεργάζονται με άλλους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης της αλλοδαπής τόσο σε διεθνές όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο με σκοπό την προαγωγή της διαπεριφερειακής και συνοριακής συνεργασίας, την συμμετοχή σε δίκτυα πόλεων, αλλά και σε προγράμματα και πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιούνται πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και ανταλλαγές αποστολών, καθώς και σύναψη συμφωνιών. Επίσης, οι δημοτικές και κοινοτικές αρχές εκπροσωπούνται στην αντιπροσωπευτική συνέλευση της Επιτροπής των Περιφερειών.
Μια άλλη μορφή συνεργασίας είναι οι αδελφοποιήσεις μεταξύ των πόλεων, με σκοπό την προαγωγή των οικονομικών, πολιτιστικών και μορφωτικών σχέσεων. Για την αδελφοποίηση απαιτείται σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου. Στο πλαίσιο των αδελφοποιήσεων οι Δήμοι μπορούν να συνάπτουν συμβάσεις για θέματα κοινού ενδιαφέροντος, οι οποίες εγκρίνονται από ειδική επιτροπή ως προς την συμβατότητά της με την εθνική και κοινοτική νομοθεσία.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ο Νέος Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων, Χριστίνα Διβάνη, Νομική Βιβλιοθήκη, ISBN 960-272-383-1