Δημήτρης Φατούρος

Δημήτρης Φατούρος
Δημήτρης Φατούρος
Γέννηση	30 Αυγούστου 1928; Αθήνα
Θάνατος	8 Νοεμβρίου 2020;
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Ιδιότητα	αρχιτέκτονας και διδάσκων πανεπιστημίου
	δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Δημήτρης Φατούρος (1928-2020) ήταν Έλληνας αρχιτέκτονας, ζωγράφος, πανεπιστημιακός και συγγραφέας. Διετέλεσε πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) από το 1983 έως το 1988, και εξωκοινοβουλευτικός υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων στην τελευταία κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου από τον Οκτώβριο του 1993 έως τον Ιούλιο του 1994.^[3] Το 1990 ήταν υποψήφιος δήμαρχος Θεσσαλονίκης με την στήριξη τόσο του ΠΑΣΟΚ όσο και της Αριστεράς, αλλά έχασε για ελάχιστες ψήφους από τον Ντίνο Κοσμόπουλο.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Δημήτρης Α. Φατούρος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1928 και σπούδασε αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, από όπου και αποφοίτησε το 1952. Εκεί υπήρξε μαθητής αρχικά και συνομιλητής στη συνέχεια δασκάλων όπως ο Δημήτρης Πικιώνης, ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας και ο Π.Α. Μιχελής, ενώ από εκεί ξεκίνησε και το εκπαιδευτικό του έργο ως επιμελητής, το οποίο βέβαια άνθισε στη Θεσσαλονίκη, όπου διατέλεσε καθηγητής της Αρχιτεκτονικής (1959-1996) και πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1983-1988). Από το 1996 είναι ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ. Παράλληλα υπήρξε Visiting Fellow στο Πανεπιστήμιο Yale, ενώ έχει διδάξει και δώσει διαλέξεις και σε πολλά πανεπιστήμια της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών. Επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πατρών (2014).

Το ενδιαφέρον του και η ενασχόλησή του με την αρχιτεκτονική, την τέχνη και τις συνθήκες της κατοίκησης και του περιβάλλοντος εκδηλώνονται και από τη συμμετοχή του ως Προέδρου σε πολλές σημαντικές διοικητικές θέσεις, όπως του Πανελλήνιου Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (1973-1974) και (1974-1975), του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (1981-1991), του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (1998-2001), του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας (2001-2005), της Επιτροπής για τον «Πολιτισμό του 2000» της τότε ΕΟΚ (1988-1990) και της Εγνατία Οδός (1995-2001). Επιπλέον έχει διατελέσει γενικός διευθυντής Ανώτατης Εκπαίδευσης του ΥΠΕΠΘ (Σεπτέμβριος-Νοέμβριος 1974) και υπουργός Παιδείας (1993-1994).

Έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Δημήτρης Φατούρος έχει αναπτύξει πλούσιο αρχιτεκτονικό και συγγραφικό έργο και, την περίοδο έως το 1966, καλλιτεχνικό ως ζωγράφος.

Αρχιτεκτονικό Έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έχει σχεδιάσει μερικά από τα σημαντικότερα κτίρια που αντανακλούν το ένα ή τα πολλά πρόσωπα που αναζητούσε η σύγχρονη Ελλάδα. Η συμβολή του στη διαμόρφωση της εικόνας της νεότερης ελληνικής αρχιτεκτονικής είναι αδιαμφισβήτητη. Στα περισσότερα από τα 150 έργα του, διακρίνονται οι σταθερές αρχές του σχεδιασμού του προς μία σύγχρονη αρχιτεκτονική πάντοτε όμως σύμφωνη με τη λογική του ελληνικού τοπίου, του ελληνικού τόπου γενικότερα, χωρίς να υποπέσει σε φαινόμενα «παραδοσιολαγνείας» και φτηνού καταναλωτισμού τα οποία με επιμονή επισημαίνει. Χαρακτηριστικά των συνθέσεών του, που προδίδουν τους προβληματισμούς του είναι η κυριαρχία της μικρής κλίμακας και της καθαρής μορφής, με έμφαση στον τρόπο που ο άνθρωπος βιώνει το χώρο, επεξεργαζόμενος με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την αντιμετώπιση των ενδιάμεσων ορίων και το αίσθημα της έκπληξης. Τα στοιχεία αυτά κάνουν την αρχιτεκτονική του σύμφωνη με το έργο αρχιτεκτόνων όπως ο Oύτζον, ο Tαντάο Άντο, ο Άρης Kωνσταντινίδης, ο Aλβάρο Σίζα, ο Άλντο Bαν Έικ και ο Τζιανκάρλο ντε Κάρλο. Έχει σχεδιάσει δημόσια κτήρια, όπως η Εθνική Πινακοθήκη, με τον Π. Μυλωνά (1957-1967), τα μουσεία του Πολύγυρου (1964-1966), των Φιλίππων (1962-1964) και της Kαβάλας (1962-1964) με τον Ι. Τριανταφυλλίδη, το Κλειστό Κολυμβητήριο της Σχολής Δοκίμων στον Πειραιά (1957-1959), για το οποίο του απονεμήθηκε το 2014 τιμητική διάκριση από το ΓΕΝ, τα τέσσερα μεγάλα ανάγλυφα μπετόν (2,0Χ3,0) στην ισόγεια ανοικτή συνδετήρια στοά της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. (1959), το περίπτερο των ¨Οίνων Σάμου¨ στη Δ.Ε.Θ. (1960) το Περίπτερο των 3Δ της Υφαντουργίας Δημητριάδη στη Δ.Ε.Θ. (1961), το Σχολικό Συγκρότημα στο Λαγκαδά με τον Β. Γιαννάκη (1964-1967), το εργοστάσιο Καζάζη στη Θέρμη με τον Β. Γιαννάκη (1973-1976) καθώς και το Κέντρο Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου στη Θεσσαλονίκη με τους Γ. Μπαξεβάνη, Γ. Παναγιωτίδη, Κ. Πασιά, (1982-1985), δίνοντας έμφαση στην ανάδειξη του δημόσιου χαρακτήρα της αρχιτεκτονικής. Οι αρχές του σχεδιασμού του γίνονται πιο εμφανείς όταν πειραματίζεται σε προγράμματα κατοικιών, όπως αυτά της Αίγινας (1996-1997), του Μαρκόπουλου (1994-1995) ή του Πανοράματος (οικία Καζάζη, 1963-1964).

Συγγραφικό Έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έχει γράψει νηφάλια αλλά και μαχητικά κείμενα, εκφράζοντας τις απόψεις του για το σήμερα και το αύριο του τόπου. Στο πλούσιο συγγραφικό του έργο, ο Φατούρος κατέγραψε με ιδιαίτερη οξύνοια, και για περισσότερο από μισόν αιώνα, την πολιτισμική πορεία της μεταπολεμικής κοινωνίας διεθνώς, κυρίως μέσα από το πρίσμα της τέχνης και της αρχιτεκτονικής. Οι απόψεις του για την αρχιτεκτονική και την αναγκαιότητά της διατυπώνονται στο πλήθος των δημοσιεύσεών του σε ελληνικά και ξένα περιοδικά και στα βιβλία του όπως:

(2009) Ίχνη μετάβασης, Εκδόσεις Καστανιώτη
(2008) Ίχνος χρόνου, Εκδόσεις Καστανιώτη
(2003) Η επιμονή της αρχιτεκτονικής, Εκδόσεις Καστανιώτη, β’ έκδοση 2004
(1995) Ένα συντακτικό της αρχιτεκτονικής σύνθεσης, Εκδόσεις Παρατηρητής, επανέκδοση Εκδόσεις Επίκεντρο 2007
(1994) Δημόσιο ημερολόγιο, Εκδόσεις Καστανιώτη
(1993) Θεσσαλονίκη, επιβίωση ή μεγάλη πόλη, Εκδόσεις Παρατηρητής
(1989) Γραπτά αρχιτεκτονικής, Εκδόσεις Ολκός
(1988) Εικαστική Δίοδος, Εκδόσεις Παρατηρητής
(1979) Οργάνωση του χώρου και γεωμετρική οργάνωση, Έκδοση ΑΠΘ
(1979) Μελέτες για την κατοικία στην Ελλάδα, επιμ. με τους Λ. Παπαδόπουλο, Β. Τεντοκάλη, Εκδόσεις Παρατηρητής
(1973) Μαθήματα συστηματικής θεωρίας της αρχιτεκτονικής, τόμος β’, Εκδόσεις Παρατηρητής
(1971) Μαθήματα συστηματικής θεωρίας της αρχιτεκτονικής, τόμος α’, Έκδοση ΑΠΘ, β’ έκδοση, Εκδόσεις Παρατηρητής 1972, επανέκδοση Εκδόσεις Επίκεντρο 2005

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αφιερώματα στο έργο του σε ελληνικά και ξένα περιοδικά όπως:

«Το εργαστήρι του αρχιτέκτονα», Δομές (2009).
Π. Τουρνικιώτης, Δ. Φιλιππίδης, «Δημήτρης Φατούρος», Αρχιτεκτονικά Θέματα (1998).
«Environnement et comportement», Le carre bleu (1974).

Πλήθος αναφορές σε άρθρα και βιβλία όπως:

Χ. Μπούρας, Δ. Φιλιππίδης (επιμ.), Λεξικό Αρχιτεκτονικής, Εκδόσεις Μέλισσα, Αθήνα 2013. ISBN 9789602043189.
Δ. Φιλιππίδης, Μοντέρνα αρχιτεκτονική στην Ελλάδα, Εκδόσεις Μέλισσα, Αθήνα 2001. ISBN 9789602042281.

Ειδικές εκδόσεις:

Λόης Παπαδόπουλος, Σοφία Τσιτηρίδου (επιμ.) Δημήτρης Φατούρος, Εκδόσεις Δομές, Αθήνα 2009.
Δ. Πολλαναγνωστάκη (επιμ.). Δημήτρης Φατούρος. Αυτοπροσωπογραφία, 31 Μαΐου 2008. Έκδοση Κ.Α.Μ., Χανιά 2008.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ (Αγγλικά) Prabook. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2018.
↑ LIBRIS. 22 Ιανουαρίου 2013. libris.kb.se/katalogisering/khw052l30sn46r5. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2018.
↑ «Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων | ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΑΝΔΡΕΑ». gslegal.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2023.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

«.:BiblioNet : Φατούρος, Δημήτρης Α». web.archive.org. 16 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2023.
«ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΑΤΟΥΡΟΣ Ο επίμονος αρχιτέκτονας - Εφημερίδα Μακεδονία της Θεσσαλονίκης». web.archive.org. 3 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2023.
«Οι μεταμορφώσεις του αρχιτέκτονα». ΤΟ ΒΗΜΑ. 8 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2023.
«Index - Δημήτρης Φατούρος». doma.archi. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2023.

[6c24a0c46080c602ae69b5ca4826e0169a10bf73-1] (Αγγλικά) Prabook. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2018.

[58da367e89fa6ae494eb70d565b8dc84f40073e4-2] LIBRIS. 22 Ιανουαρίου 2013. libris.kb.se/katalogisering/khw052l30sn46r5. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2018.

[3] «Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων | ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΑΝΔΡΕΑ». gslegal.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2023.

[1]

[2]

[3]