Δίκη Εσέρων

Η Δίκη των Εσέρων στη Μόσχα ήταν μια από τις πρώτες δίκες παρωδία της Σοβιετικής Ένωσης, και άρχισε στις 8 Ιουνίου 1922. Η δίκη ήταν μέρος μιας διαδικασίας που είχε σαν επακόλουθο την εξάλειψη κάθε αντιπολίτευσης στο δημιουργούμενο κράτος των Μπολσεβίκων.

Τα προηγούμενα χρόνια ήταν μάρτυρες στη φίμωση της Εργατικής Αντιπολίτευσης και την απαγόρευση των Μενσεβίκων, του άλλου μεγάλου προλεταριακού κόμματος. Οι Σοσιαλ-Επαναστάτες ήταν από καιρό ενόχληση για τους Μπολσεβίκους. Το κόμμα είχε την υποστήριξη του περισσότερου πληθυσμού της παλιάς Τσαρικής Αυτοκρατορίας, των μικροκαλλιεργητών γεωργών, ενώ οι Μπολσεβίκοι υποστηρίζονταν κυρίως από τη ριζοσπαστική διανόηση, με κάποια, έστω και μικρή, εκπροσώπηση μέσα στους στρατιώτες και τους εργάτες. Η διάλυση της Συντακτικής Συνέλευσης τον Ιανουάριο του 1918 ήταν η πρώτη ενέργεια του Λένιν κατά των Σοσιαλ-Επαναστατών. Τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας έκαναν σαφές ότι η συνέλευση δεν θα ήταν συντριπτικά Μπολσεβίκικη, και ο Λένιν αποφάσισε ότι αυτό ήταν αντεπαναστατικό. Η Φάνη Καπλάν, η επίδοξη δολοφόνος του Λένιν, δήλωσε ότι το κίνητρό της για τη δολοφονία ήταν η διάλυση της συνέλευσης. Η Συνθήκη του Μπρεστ - Λιτόφσκ το 1918, που τερμάτισε τις εχθροπραξίες μεταξύ Γερμανίας και Ρωσίας, ήταν επίσης ένα σημείο σοβαρής διαφωνίας μεταξύ των Μπολσεβίκων και των Σοσιαλ-Επαναστατών.

Υπήρχαν 12 βασικοί κατηγορούμενοι στη δίκη, και ένας αριθμός αποστατών που έδωσαν στοιχεία στην κατηγορούσα αρχή. Μεταξύ των σημαινόντων Μπολσεβίκων που έπαιξαν ρόλο στη δίκη ήταν ο Νικολάι Κριλένκο, που ήταν ο εισαγγελέας και ο Νικολάι Μπουχάριν, ο οποίος ήταν συνήγορος υπεράσπισης. Ο Μπουχάριν είχε πάρει μέρος σε διαδηλώσεις οργανωμένες από τις αρχές, που γίνονταν σε όλη τη Μόσχα, και απαιτούσαν θάνατο για τους 12 κατηγορουμένους. Από την πρώτη στιγμή, ο Γκεόργκι Πιατακόφ, ανακοίνωσε ότι “το δικαστήριο δεν προτίθεται να χειριστεί την υπόθεση από μια αμερόληπτη, αντικειμενική άποψη, αλλά θα καθοδηγείται αποκλειστικά από τα συμφέροντα της Σοβιετικής Κυβέρνησης”. Οι αποδείξεις κατά των κατηγορουμένων αποτελούντο κυρίως από τις καταθέσεις των αποστατών, όπως ο Γκ. Σεμιόνοφ, ο οποίος εντάχθηκε στους Μπολσεβίκους το 1919, και έγινε εγκάθετος πράκτορας. Η δίκη τελείωσε με την καταδίκη σε θάνατο για τους 12, και την αθώωση για εκείνους που έδωσαν στοιχεία. Μετά από περαιτέρω επανεξέταση από το δικαστήριο, οι θανατικές καταδίκες μετριάστηκαν. Πιστευόταν, από τον Τρότσκι τουλάχιστον, ότι εάν εκτελούνταν οι ποινές, οι αδελφοί τους στο κόμμα θα ασκούσαν τρομοκρατική βία κατά της κυβέρνησης των Μπολσεβίκων.

Όλοι οι κατηγορούμενοι και οι συμμετέχοντες στη δίκη θα γίνονταν τελικά θύματα στις εκκαθαρίσεις του Στάλιν.

Πηγές

• Kautsky, Karl. The Twelve Who Are to Die: The Trial of the Social Revolutionits in Moscow. Berlin: Delegation of the Party of Socialists-Revolutionists, 1922.
• Richard Pipes. A Concise History of the Russian Revolution. New York: Knopf, 1995.
• Radzinskiĭ, Ėdvard. 1996. Stalin: the first in-depth biography based on explosive new documents from Russia's secret archives. New York: Doubleday.