Γλώσσα Τσία-Τσία

Η Τσία-Τσία (Bahasa Ciacia), επίσης γνωστή ως Μπουτον(έζικα), είναι Αυστρονησιακή γλώσσα που ομιλείται κυρίως γύρω από την πόλη Μπαουμπάου στο νότιο άκρο του νησιού Μπούτον κοντά στη νοτιοανατολική ακτή του Σουλαουέζι στην Ινδονησία.

Το 2009, η γλώσσα κέρδισε τη διεθνή προσοχή των μέσων ενημέρωσης, καθώς η πόλη Μπαουμπάου δίδασκε στα παιδιά να διαβάζουν και να γράφουν τη γλώσσα στο χάνγκουλ, το κορεατικό αλφάβητο, και ο δήμαρχος διαβουλευόταν με την κυβέρνηση της Ινδονησίας για τη δυνατότητα της επισημοποίησης του αλφαβήτου.^[1] Ωστόσο, το έργο αντιμετώπισε δυσκολίες μεταξύ της πόλης του Μπαουμπάου, της Κοινωνίας Χουνμιντζόνγκουμ και της κυβέρνησης της Σεούλ το 2011^[2] και εγκαταλείφθηκε το 2012.^[3] Το 2017 παρέμενε σε χρήση στα σχολεία και στις τοπικές πινακίδες.^[4]

Δημογραφικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2005 υπήρχαν από 80.000 ομιλητές. Οι ομιλητές χρησιμοποιούν επίσης την Ουόλιο, η οποία είναι στενά συνδεδεμένη με την Τσία-Τσία, καθώς και τα Ινδονησιακά, την εθνική γλώσσα της Ινδονησίας. Η Ουόλιο πέφτει σε αχρηστία ως γραπτή γλώσσα, μεταξύ της Τσία-Τσία, καθώς γράφεται με το αραβικό αλφάβητο και τα Ινδονησιακά διδάσκονται με τη λατινική γραφή.^[5]

Γεωγραφική κατανομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Τσία-Τσία ομιλείται στο νοτιοανατολικό Σουλαουέζι, στη νότια Νήσο Μπούτον, την νήσο Μπινόνγκο και τη νήσο Μπατού Ατάς.

Σύμφωνα με το μύθο, οι ομιλητές της Τσία-Τσία στην Μπινόνγκο κατάγονται από Μπουτονέζικα στρατεύματα που εστάλησαν από ένα Μπουτονέζο σουλτάνο.^[6]

Όνομα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όνομα της γλώσσας προέρχεται από την λέξη cia "όχι". Είναι επίσης γνωστή ως Μπουτον(έζικα), Μπουτόνγκ και ως Boetoneezen στα ολλανδικά, όνομα που μοιράζεται με την Ουόλιο. Είναι επίσης γνωστή ως Νότια Μπούτον ή Νότια Μπουτούνγκ.

Διάλεκτοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η γλωσσική κατάσταση στο νησί Μπούον είναι πολύ περίπλοκη και δεν είναι γνωστή με μεγάλη λεπτομέρεια.^[7]

Οι διάλεκτοι περιλαμβάνουν τις Καεσάμπου, Σαμπολάουα (Μαμπούλου-Λαπόρο), Ουαμπούλα (με τις υποποικιλίες της) και Μασίρι.^[8] Η διάλεκτος Μασίρι εμφανίζει τη μεγαλύτερη ομοιότητα με τη πρότυπη διάλεκτο. Οι Κονίσι και Χινταγιάτ αναφέρουν δύο διαλέκτους, τις Πεσισίρ και Πενταλαμάν. Η Πενταλαμάν έχει gh σε γηγενείς λέξεις ενώ η Πεσισίρ έχει r, αλλά έχει r σε δανεικές λέξεις.

Ορθογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η γλώσσα Τσία-Τσία γραφόταν παλαιότερα με ένα αλφάβητο που έμοιαζε με το Τζάουι, γνωστό ως Γκουντούλ. Ήταν βασισμένο στα αραβικά με πέντε επιπλέον γράμματα συμφώνων αλλά δεν υπάρχουν γράμματα για τα φωνήεντα.

Το λατινικό αλφάβητο της Τσία-Τσία^[9]
Σύμφωνα	g	k	n	d	dh	t	r~gh	l	m	b	v~w	bh	p	s	’	ng	j	c	h
ΔΦΑ	[/ɡ/]	[/k/]	[/n/]	[/ɗ/]	[/d/]	[/t/]	[/r ~ ʁ/]	[/l/]	[/m/]	[/ɓ/]	[/β/]	[/b/]	[/p/]	[/s/]	[/ʔ/]	[/ŋ/]	[/dʒ/]	[/tʃ/]	[/h/]
Φωνήεντα	a	e	o	u	i
ΔΦΑ	[/a/]	[/e/]	[/o/]	[/u/]	[/i/]

Το 2009, οι κάτοικοι του Μπάου-Μπάου αποπειράθηκαν να υιοθετήσουν το Χάνγκουλ, το αλφάβητο για την κορεατική γλώσσα, ως σύστημα γραφής για τη γλώσσα Τσία-Τσία.^[10]

Το αλφάβητο Χάνγκουλ της Τσία-Τσία
Σύμφωνα	g	k	n	d	dh	t	r	l	m	b	v	bh	p	s	’	ng	j	c	h
Χάνγκουλ	ㄱ	ㄲ	ㄴ	ㄷ	ㅌ	ㄸ	ㄹ	ᄙ	ㅁ	ㅂ	ㅸ	ㅍ	ㅃ	ㅅ	ㅇ	ㅇ	ㅈ	ㅉ	ㅎ
Φωνήεντα	a	e	o	u	i	(κενό)
Χάνγκουλ	ㅏ	ㅔ	ㅗ	ㅜ	ㅣ	ㅡ

Ένα παράδειγμα του προτεινόμενου αλφάβητου χάνγκουλ είναι το παρακάτω:^[11]

아디	세링	빨리	노논또	뗄레ᄫᅵ시.	아마노	노뽀옴바에	이아	나누몬또	뗄레ᄫᅵ시	꼴리에	노몰렝오.
adi	sering	pali	nononto	televisi.	amano	nopo'ombae	ia	nanumonto	televisi	kolie	nomolengo.

Λέξεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι αριθμοί 1–10 είναι οι παρακάτω:

Ονόματα αριθμών^[12]
Ελληνικά	ένα	δύο	τρία	τέσσερα	πέντε	έξι	επτά	οκτώ	εννέα	δέκα
Λατινικά	dise, ise	rua, ghua	tolu	pa'a	lima	no'o	picu	walu, oalu	siua	ompulu
Χάνγκουλ	디세, 이세	루아	또ᄙᅮ	빠아	ᄙᅵ마	노오	삐쭈	ᄫᅡᄙᅮ, 오아ᄙᅮ	시우아	옴뿌ᄙᅮ

Ρήματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

buri (bughi) "γράφω"
pogau "συνομιλώ"
baca'an "διαβάζω"

Ουσιαστικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

ka'ana "σπίτι"
sigola "σχολείο"
sayor "λαχανικό"
boku "βιβλίο"

Κοινές φράσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Tarima kasi. "Ευχαριστώ."
Indau miano Cia- Cia. "Είμαι Τσία-Τσία".
Indau pe'elu iso'o. "Σ'αγαπώ".
Moapu isau. "Με συγχωρείτε".
Umbe. "Ναι."
Cia. "Όχι."

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ Lee Tae-hoon, "Hangeul didn’t become Cia Cia’s official writing", Korea Times, 2010-10-06.
↑ «Adoption of Hangeul by Indonesian Tribe Hits Snag». The Chosun Ilbo. 10 October 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2011. https://web.archive.org/web/20111213172636/http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2011/10/10/2011101001151.html. Ανακτήθηκε στις 30 June 2017.
↑ Yi, Whan-woo (8 October 2012). «Sejong Institute withdrawal to leave Cia-Cia out in cold». The Korea Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 February 2017. https://web.archive.org/web/20170206184347/http://www.koreatimes.co.kr/www/news/nation/2012/10/113_121766.html. Ανακτήθηκε στις 30 June 2017.
↑ "Wow... Ada Kampung Korea di Sulawesi Tenggara!". KOMPASTV.
↑ Butonese - Introduction
↑ Noorduyn, J. 1991. "A critical survey of studies on the languages of Sulawesi" p. 131.
↑ Noorduyn, J. 1991. "A critical survey of studies on the languages of Sulawesi" p. 130.
↑ Donohue, Mark. 1999. "A grammar of Tukang Besi". p. 6.
↑ slideshow
↑ Agence France-Presse, "Southeast Sulawesi Tribe Using Korean Alphabet to Preserve Native Tongue Αρχειοθετήθηκε 2009-08-10 στο Wayback Machine. Σφάλμα στο πρότυπο webarchive: Ελέγξτε την τιμή |url=. Empty. ", Jakarta Globe, 2009 August 06
↑ (Κορεατικά) 印尼 소수민족, '한글' 공식 문자로 채택
↑ Numbers in Austronesian languages

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

van den Berg, René. 1991. "Preliminary notes on the Cia-Cia language (South Buton)." In Harry A. Poeze and Pim Schoorl (eds.), Excursies in Celebes: Een bundel bijdragen bij het afscheid van J. Noorduyn als directeur-secretaris van het KITLV, 305-24. Leiden: KITLV.
Mustafa Abdullah. 1985. Struktur bahasa Cia-Cia. Proyek Penelitian Bahasa dan Sastra Indonesia dan Daerah Sulawesi Selatan, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan.
Ho-Young Lee, Hyosung Hwang, Abidin. 2009. Bahasa Cia-Cia 1. Hunmin jeongeum Society of Korea.
(Ινδονησιακά) Konisi & Hidayat, 2001, Analisis kategori kata bahasa cia liwungau

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Cia-cia: Sampolawa language on Globalrecordings.net
(Κορεατικά) Interview on the Cia-Cia's adaption of Hangeul
Another road sign [1]^{[νεκρός σύνδεσμος]} ([2]^{[νεκρός σύνδεσμος]}), illustrating the null vowel between initial /pl/ and after final /s/

[koreatimesoct-1] Lee Tae-hoon, "Hangeul didn’t become Cia Cia’s official writing", Korea Times, 2010-10-06.

[2] «Adoption of Hangeul by Indonesian Tribe Hits Snag». The Chosun Ilbo. 10 October 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 December 2011. https://web.archive.org/web/20111213172636/http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2011/10/10/2011101001151.html. Ανακτήθηκε στις 30 June 2017.

[3] Yi, Whan-woo (8 October 2012). «Sejong Institute withdrawal to leave Cia-Cia out in cold». The Korea Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 February 2017. https://web.archive.org/web/20170206184347/http://www.koreatimes.co.kr/www/news/nation/2012/10/113_121766.html. Ανακτήθηκε στις 30 June 2017.

[4] "Wow... Ada Kampung Korea di Sulawesi Tenggara!". KOMPASTV.

[5] Butonese - Introduction

[6] Noorduyn, J. 1991. "A critical survey of studies on the languages of Sulawesi" p. 131.

[7] Noorduyn, J. 1991. "A critical survey of studies on the languages of Sulawesi" p. 130.

[8] Donohue, Mark. 1999. "A grammar of Tukang Besi". p. 6.

[9] slideshow

[jakartaglobe-10] Agence France-Presse, "Southeast Sulawesi Tribe Using Korean Alphabet to Preserve Native Tongue Αρχειοθετήθηκε 2009-08-10 στο Wayback Machine. Σφάλμα στο πρότυπο webarchive: Ελέγξτε την τιμή |url=. Empty. ", Jakarta Globe, 2009 August 06

[cbs-11] (Κορεατικά) 印尼 소수민족, '한글' 공식 문자로 채택

[12] Numbers in Austronesian languages

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]