Γκέτο του Ταρνόπολ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 49°33′0.000″N 25°34′59.999″E / 49.55000000°N 25.58333306°E / 49.55000000; 25.58333306

Γκέτο του Ταρνόπολ
Η Συναγωγή του Ταρνόπολ πριν από την καταστροφή της κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
The map
Τοποθεσία του Γκέτο του Ταρνόπολ κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος στην Πολωνία
ΤοποθεσίαΤαρνόπολ, Γερμανοκρατούμενη Πολωνία
Κατατρεγμόςφυλάκιση, καταναγκαστική εργασία, λιμοκτονία, μαζικές δολοφονίες
ΟργανισμοίΣούτσσταφφελ (SS)
Einsatzgruppen
Ουκρανική Επικουρική Αστυνομία
ΕκτελέσειςΝεκροταφεία του Ταρνόπολ
Θύματα20.000 Εβραίοι

Το Γκέτο του Ταρνόπολ (πολωνικά: getto w Tarnopolu‎‎, γερμανικά: Ghetto Tarnopol‎‎) ήταν εβραϊκό γκέτο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το οποίο ιδρύθηκε το 1941 από τη Σούτσσταφφελ (SS) στην προπολεμική πολωνική πόλη Ταρνόπολ (τώρα Τερνόπιλ, Ουκρανία).[1]

Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με την πολωνική απογραφή του 1931, οι Εβραίοι αποτελούσαν το 44% της ποικιλόμορφης πολυπολιτισμικής σύνθεσης της πόλης.[2] Το Ταρνόπολ είχε τη μεγαλύτερη εβραϊκή κοινότητα στην περιοχή,[3] με την πλειοψηφία των Εβραίων να μιλούν τα πολωνικά ως μητρική τους γλώσσα.[2] Την εποχή της σοβιετικής εισβολής ζούσαν 18.000 Εβραίοι στην πρωτεύουσα της επαρχίας.[4]

Η πρώτη εβδομαδιαία μαζική δολοφονία 1.600-2.000 Εβραίων σημειώθηκε λίγες μέρες μετά την κατάληψη του Ταρνόπολ από τον γερμανικό στρατό στην αρχή της Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα, της εισβολής στη Σοβιετική Ένωση.[5][6] Το γκέτο ιδρύθηκε επίσημα δύο μήνες αργότερα.[4] Το Ταρνόπολ καταλήφθηκε από τη Βέρμαχτ στις 2 Ιουλίου 1941. Αρκετές εκατοντάδες Εβραίοι ακολούθησαν τους Σοβιετικούς στην εσπευσμένη υποχώρησή τους προς τα ανατολικά.[6] Αμέσως μετά, μέχρι και 1.000 πτώματα πολιτικών κρατουμένων που δολοφονήθηκαν από το ΛΚΕΥ ανακαλύφθηκαν στη φυλακή Ταρνόπολ και άλλα 1.000 σε κοντινές πόλεις. Σύμφωνα με το ναζιστικό εβραιομπολσεβικισμικό ψέμα, οι Γερμανοί ανακήρυξαν τους Εβραίους υπεύθυνους για τις σοβιετικές θηριωδίες.[7][8]

Ένα πογκρόμ ξέσπασε δύο μέρες αργότερα και διήρκεσε από τις 4 έως τις 11 Ιουλίου 1941, με σπίτια να καταστρέφονται, συναγωγές να καίγονται και Εβραίους να σκοτώνονται αδιακρίτως, όπου υπολογίζονται σε 1.600 (Γιαντ Βασσέμ)[6] σε διάφορες τοποθεσίες, συμπεριλαμβανομένης της φυλακής, στο σχολείο Γκούρφαϊν, και στη συναγωγή που πυρπολήθηκε μετά.[9] Η δολοφονία περίπου 1.000 Εβραίων έγινε από τα SS-Ζοντερκομάντο 4β που συνδέονταν με το Einsatzgruppe C,[6] υπό τη διοίκηση του Γούντερ Χέρμαν,[10] (μόλις επέστρεφε από τη σφαγή στο Λουτσκ)[11] με άλλους 600 Εβραίους που δολοφονήθηκαν από η Ουκρανική Πολιτοφυλακή[6] – που σχηματίστηκε από την Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών – και μετονομάστηκε σε Ουκρανική Βοηθητική Αστυνομία τον επόμενο μήνα.[12] Σχεδόν όλα τα θύματά τους ήταν άνδρες.[6] Περίπου 500 Εβραίοι δολοφονήθηκαν στα προάστια στην περιοχή του χριστιανικού νεκροταφείου του Ταρνόπολ χρησιμοποιώντας όπλα που έδωσε ο Γερμανικός Στρατός.[13] Σύμφωνα με συνεντεύξεις που διεξήχθησαν στην Ουκρανία από έναν Ρωμαιοκαθολικό ιερέα, τον Πατέρα Πατρίκ Ντεμπουά, από τον Yahad-In Unum, ορισμένα από τα θύματα αποκεφαλίστηκαν.[13]

Ιστορία του γκέτο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι γερμανικές αρχές διέταξαν τη δημιουργία μιας Γιούντενρατ με 60 μέλη. Πρόεδρός της έγινε ο δάσκαλος Μάρεκ Γκότφριντ. Οι Εβραίοι κλήθηκαν στο αρχηγείο της αστυνομίας σε μια ομάδα, φορτώθηκαν σε φορτηγά και μεταφέρθηκαν έξω από την πόλη σε έναν μυστικό χώρο εκτελέσεων στο κοντινό Ζαγκρόμπλε.[9] Στις αρχές Αυγούστου 1941, οι Εβραίοι του Ταρνόπολ έλαβαν εντολή να φορέσουν ένα άστρο του Δαβίδ και να σημαδέψουν τα σπίτια τους με αυτό.[6] Μια «νέα» Γιούντενρατ σχηματίστηκε από τους Ναζί αμέσως μετά το κύμα των σφαγών, χωρίς να αποκαλύψει την τύχη των αρχικών μελών του, και διέταξε να πληρώσει λύτρα 1,5 εκατομμυρίου ρούβλια. Επικεφαλής της Γιούντενρατ διορίστηκε ο Γκούσταφ Φίσερ.[9]

Τον Σεπτέμβριο του 1941, οι γερμανικές αρχές κατοχής υπό τον Γκέρχαρντ Χάγκερ ανακοίνωσαν τη δημιουργία ενός καθορισμένου εβραϊκού γκέτο στην πόλη γύρω από την Παλιά Πλατεία και την Πλατεία Αγοράς, σε μια ερειπωμένη συνοικία που καταλάμβανε μόλις το 5% της μητροπολιτικής περιοχής. Η πυκνότητα του πληθυσμού στο γκέτο τριπλασιάστηκε, με 12.000–13.000 Εβραίους να τοποθετούνται σε αυτό. Καθιερώθηκε η θανατική ποινή για την παράνομη έξοδο από το γκέτο και όλα τα επιδόματα διατροφής με δελτίο.[9] Μέσα σε ένα χρόνο οι συνθήκες στο γκέτο έγιναν τόσο άσχημες που τον χειμώνα του 1941–42 η Γιούντενρατ άρχισε να θάβει τα πτώματα σε ομαδικούς τάφους για λόγους υγιεινής, λόγω των αχαλίνωτων ποσοστών θνησιμότητας.[6] Δορυφορικά στρατόπεδα εργασίας για Εβραίους σκλάβους εργάτες ιδρύθηκαν από τους Γερμανούς στην Καμιόνκα, στην Ποντβοουοτσίσκα, στην Χιουμπότσκα και στο Ζαγκρόμπλε.[4]

Συγκεντρώσεις και εκκαθάριση του γκέτο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Συναγωγή του Ταρνόπολ στην οδό Σταροσκόλνα, κατεστραμμένη

Η πρώτη ενέργεια εκκαθάρισης του γκέτο διαπράχθηκε στις 31 Αυγούστου 1942,[9] λίγο μετά την έναρξη της Τελικής Λύσης.[6] Εκείνη την εποχή, το στρατόπεδο εξόντωσης Μπέλζεκ βορειοδυτικά της Ταρνόπολ ήταν ήδη υπερπλήρες.[14] Περίπου 3.000–4.000 Εβραίοι συγκεντρώθηκαν και κλείστηκαν σε βαγόνια βοοειδών, χωρίς νερό.[9] Η μεταφορά παρέμεινε στο σταθμό για δύο ημέρες με όλα τα θύματα να φωνάζουν για βοήθεια. Εν τω μεταξύ, ένα άλλο τρένο με βοοειδή έφτασε με Πολωνοεβραίους από τα γκέτο στο Ζμπάραζ και στο Μικουλίντσε. Τα δύο τρένα συνδέθηκαν στο σταθμό ως μεταφορά του Ολοκαυτώματος προς το Μπέλζεκ με τουλάχιστον 6.700 θύματα να πεθαίνουν σε αυτά από ασφυξία και δίψα.[9]

Το επόμενο τρένο του Ολοκαυτώματος ξεκίνησε στις 10 Νοεμβρίου 1942.[9] Περίπου 2.500 Εβραίοι συγκεντρώθηκαν και πόρευσαν στον σταθμό, με μια μικρή ουκρανική ορχήστρα να παίζει κατά την αναχώρησή τους για το Μπέλζεκ. Η περιοχή του γκέτο μειώθηκε σημαντικά και ένα μέρος του μετατράπηκε σε στρατόπεδο εργασίας.[9] Μεταξύ Αυγούστου 1942 και Ιουνίου 1943 έγιναν πέντε «επιλογές» που αποδεκάτισαν τον πληθυσμό των Εβραίων αιχμαλώτων του Ταρνόπολ.[6] Τα στρατόπεδα εκκαθαρίστηκαν ως τελευταία.[9] Τα θύματα στάλθηκαν με τρένα του Ολοκαυτώματος στο στρατόπεδο εξόντωσης του Μπέλζεκ, αλλά και σφαγιάστηκαν σε ενέργειες πυροβολισμών στο Πετρικόβο,[9] με τη βοήθεια Ουκρανών αστυνομικών. Εκτιμάται ότι 2.500 Εβραίοι χάθηκαν εκεί.[15] Μερικές εκατοντάδες Εβραίοι από το Ταρνόπολ και τα περίχωρά του προσπάθησαν να επιβιώσουν κρυμμένοι εντός των ορίων της πόλης. Πολλοί καταγγέλθηκαν από Ουκρανούς εθνικιστές, συμπεριλαμβανομένων περίπου 200 ατόμων λίγο πριν οι Σοβιετικοί καταλάβουν την περιοχή το 1944.[6]

Ένας αριθμός Εβραίων που επέζησε του Ολοκαυτώματος κρύβονταν από τους Πολωνούς.[6] Οι Δίκαιοι των Εθνών που βοήθησαν τους Εβραίους του Γκέτο του Ταρνόπολ περιλάμβαναν την οικογένεια Ρέγκεντ[16] και την οικογένεια Μισιέβιτς.[17] Ένα μνημείο στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος ανεγέρθηκε στο Τερνόπιλ το 1996.[18]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Τζόσουα Ν. Ζίμερμαν (2015), The Polish Underground and the Jews, 1939–1945. Cambridge University Press via Google Books. "The Provinces of Poland on the Eve of World War II," pp. xviii, 278, 328, 347. At Teheran (1943) Churchill told Stalin that he wished to see a new Poland "friendly to Russia". Stalin replied that nevertheless, he considered the annexation of Eastern Poland "just and right" only along the frontiers of the Nazi-Soviet invasion of 1939.[σελ. 351]
  2. 2,0 2,1 Στατιστική Υπηρεσία Πολωνίας, Drugi Powszechny Spis Ludności. Woj.tarnopolskie, 1931. PDF file, 21.09 MB. Το πλήρες κείμενο της πολωνικής απογραφής του 1931 για το Βοεβοδάτο Ταρνόπολ, σελ. 59 (select, drop-down menu). Wikimedia Commons.
  3. Wydarzenia 1931 roku. Historia-Polski.com. Compendium of cities in the Republic with Jewish populations exceeding 12 thousand (Wykaz miast RP z populacją żydowską powyżej 12 tysięcy). Tarnopol: 14.000 czyli 44% ludności.
  4. 4,0 4,1 4,2 Robert Kuwałek, Eugeniusz Riadczenko, Adam Marczewski (2015). «Tarnopol». History - Jewish community before 1989. Translated by Katarzyna Czoków and Magdalena Wójcik. Virtual Shtetl. σελίδες 3–4 of 5. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2015. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
  5. Aharon Weiss (2015). «Tarnopol (Rus. Ternopol)». Jewish Families of Ternopil (Tarnopol). Geni.com. Holocaust and Postwar Periods. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2015. 
  6. 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 «Tarnopol Historical Background». Yad Vashem. Archived 9 Μαρτίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2014. CS1 maint: BOT: original-url status unknown (link)
  7. Φέργκιουσον 2006, σελ. 419.
  8. Πιοτρόφσκι 1998.
  9. 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 Robert Kuwałek, Eugeniusz Riadczenko, Adam Dylewski, Justyna Filochowska, Michał Czajka (2015). «Tarnopol». Historia - Społeczność żydowska przed 1989 (στα Πολωνικά). Virtual Shtetl (Wirtualny Sztetl). σελίδες 3–4 of 5. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2015. CS1 maint: Πολλαπλές ονομασίες: authors list (link)
  10. IDs of SS-Men. The SS & Polizei section. Axis History Forum. Retrieved July 31, 2015.
  11. Ronald Headland (1992), Messages of Murder: A Study of the Reports of the Einsatzgruppen of the Security Police and the Security Service, 1941–1943. Fairleigh Dickinson Univ. Press, pp. 79, 125. (ISBN 0-8386-3418-4).
  12. Symposium Presentations (Σεπτεμβρίου 2005). «The Holocaust and [German] Colonialism in Ukraine: A Case Study» (PDF). The Holocaust in the Soviet Union. The Center for Advanced Holocaust Studies of the United States Holocaust Memorial Museum. σελίδες 15, 18–19, 20 in current document of 1/154. Direct download 1.63 MB. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 16 Αυγούστου 2012. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2015. 
  13. 13,0 13,1 Cnaan Liphshiz, Talking with the willing executioners. Haaretz.com, May 18, 2009. A horrific page of history unfolded last Monday in Ukraine. It concerned the gruesome and untold story of a spontaneous pogrom by local villagers against hundreds of Jews in a town [now suburb] south of Ternopil in 1941. Not one, but five independent witnesses recounted the tale, recalling how they rushed to a German army camp, borrowed weapons and gunned down 500 Jews inside the town's Christian cemetery. One of them remembered decapitating bodies in front of the church.
  14. Browning, Christopher (2000). Nazi Policy, Jewish Workers, German Killers. Cambridge University Press. σελ. 71. ISBN 052177490X. substitution. 
  15. Yad Vashem. «Tarnopol region - Online Guide of Murder Sites of Jews in the Former USSR». Tarnopol District, Poland, Petrykow Area. https://www.yadvashem.org/yv/en/about/institute/killing_sites_catalog_details_full.asp?region=Tarnopol&title=Tarnopol%20region. «Shootings near Petrykow village began in mid July 1941 and concluded on 1-2 August 1943.».  Mass extermination crimes committed within range of the Sipo branch office Tarnopol were investigated by LG Stuttgart Case Nr. 634. JuNSV Project (1963). Nazi Crimes on Trial. Justiz und NS-Verbrechen Vol. XXIV. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-09. https://web.archive.org/web/20160309235022/http://www1.jur.uva.nl/junsv/brd/brdengfiles/brdeng634.htm. Ανακτήθηκε στις 2022-04-09. 
  16. Piotr Żulikowski (Ιανουαρίου 2011). «Rodzina Regentów» [The Regent Family]. Przywracanie Pamięci (The Return of Memory). Polscy Sprawiedliwi (Polish Righteous). σελίδες 1 of 3.  In Polish, with Google link to optional webpage translation in English.
  17. Wojciech Załuska (Οκτωβρίου 2010). «Rodzina Misiewiczów» [The Misiewicz Family]. Przywracanie Pamięci (The Return of Memory). Polscy Sprawiedliwi (Polish Righteous). σελ. 1.  In Polish. Israel Gutman, Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.
  18. В Тернополе осквернили памятник жертвам Холокоста [Monument to Holocaust victims in Ternopil desecrated] (στα Ρωσικά). Евроазиатский Еврейский Конгресс. 25 Σεπτεμβρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2015.  The USSR officially ceased to exist on 31 December 1991.

Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]