Γκέτο της Γουόμζα
Συντεταγμένες: 53°10′59.999″N 22°4′59.999″E / 53.18333306°N 22.08333306°E
| Γκέτο της Γουόμζα | |
|---|---|
_1912.jpg) Η πλατεία της αγοράς στη Γουόμζα πριν από τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους | |
 Η τοποθεσία της Γουόμζα κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος στην Πολωνία. | |
| Τοποθεσία | Γουόμζα, Γερμανοκρατούμενη Πολωνία |
| Κατατρεγμός | Φυλάκιση, δουλεία, λιμοκτονία, εκτοπίσεις σε στρατόπεδα εξόντωσης |
| Οργανισμοί | Σούτσσταφφελ (SS) |
| Στρατόπεδο εξόντωσης | Στρατόπεδο εξόντωσης Άουσβιτς |
| Θύματα | 10.000-18.000 Πολωνοεβραίοι |
Το Γκέτο της Γουόμζα ήταν ναζιστικό γκέτο που δημιουργήθηκε στις 12 Αυγούστου 1941 στη Γουόμζα της Πολωνίας, με σκοπό τη δίωξη των Πολωνοεβραίων. Δύο μήνες μετά την Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα, την εισβολή της Σοβιετικής Ένωσης, οι Εβραίοι διατάχθηκαν να μετακομίσουν εκεί μέσα σε μια μέρα, με αποτέλεσμα να προκληθεί πανικός στην κύρια είσοδο στην οδό Σενατόρσκα (Senatorska) δίπλα στην Παλιά Αγορά (Stary Rynek). Ο αριθμός των Εβραίων ανδρών, γυναικών και παιδιών που εξαναγκάστηκαν στο γκέτο κυμαινόταν από 10.000 έως 18.000. Οι επιζώντες από πογκρόμ κατά των Εβραίων, δολοφονίες και απελάσεις στις Γιεντβάμπνε, Σταβίσκι, Βίζνα και Ρούτκι-Κοσάκι, καθώς και πρόσφυγες από άλλες περιοχές, φυλακίστηκαν στο γκέτο.[1] Συχνά, έξι οικογένειες στεγάζονταν εκεί σε ένα μονόκλινο δωμάτιο. Το γκέτο εκκαθαρίστηκε 1,5 χρόνο αργότερα την 1η Νοεμβρίου 1942, όταν όλοι οι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν με τρένα του Ολοκαυτώματος στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου για εξόντωση.[2][3]
Ιστορία του γκέτο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τον Ιούλιο του 1941, οι Εβραίοι της Γουόμζα έλαβαν εντολή από τους Γερμανούς να σχηματίσουν μία Γιούντενρατ. Μια Εβραϊκή Αστυνομία του Γκέτο ιδρύθηκε με αρχηγό τον Σόλομον Χέρμπερτ. Όλοι οι Εβραίοι κάτοικοι έλαβαν εντολή να μετακομίσουν στο νέο γκέτο σε μια μέρα, στις 12 Αυγούστου 1941. Η γερμανική και η πολωνική βοηθητική αστυνομία επιθεώρησαν Εβραίους που εισέρχονταν στο γκέτο και κατέσχεσαν με τη βία τιμαλφή.[4]
Στις 16 Αυγούστου, οι κρατούμενοι συγκεντρώθηκαν στην Πράσινη Αγορά για να καταμετρηθούν. Στον Πρόεδρο της Γιούντενρατ παραδόθηκε ένας κατάλογος με περίπου διακόσια άτομα που κατηγορούνταν για συνεργασία με τους Σοβιετικούς πριν από την Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα. Μεταφέρθηκαν στο δάσος του Γκιέουτσιν και σκοτώθηκαν από ένα ναζιστικό Einsatzgruppe υπό τον SS-Obersturmführer Χέρμαν Σάπερ.
Για τους υπόλοιπους, μοιράστηκαν κάρτες εργασίας σε όσους είχαν τόπο εργασίας. Τις επόμενες ημέρες, περισσότεροι Εβραίοι εισήχθησαν από τα γύρω χωριά όπως η Πιοντνίτσα, η Γεντβάμπνε και το Σταβίσκι. Η Γιούντενρατ ζήτησε άδεια να επεκτείνει το γκέτο. Οι Γερμανοί συμφώνησαν με τον όρο να πληρώσουν οι Εβραίοι μισό εκατομμύριο μάρκα. Στις 17 Σεπτεμβρίου όμως, πριν από την επέκταση, οι κρατούμενοι διατάχθηκαν και πάλι να συγκεντρωθούν στην Πλατεία. Οι Γερμανοί χώρισαν όσους δεν είχαν κάρτα εργασίας. Πάνω από δύο χιλιάδες άνδρες και γυναίκες μεταφέρθηκαν με φορτηγά στα δάση Γκιέουτσιν και Σουάβιετς και εξοντώθηκαν.[2][3] Εκείνη την ημερομηνία, το γκέτο περιβαλλόταν από συρματοπλέγματα με μία μόνο έξοδο, που απαιτούσε ειδική άδεια από την Γκεστάπο. Η κεντρική πύλη χτίστηκε με την επιγραφή: «ΚΙΝΔΥΝΟΣ, ΑΣΘΕΝΕΙΑ». Οι Εβραίοι που δούλευαν έξω από το γκέτο χρησιμοποιούσαν αυτή την πύλη δύο φορές την ημέρα.[2]
Οι συνθήκες στο γκέτο ήταν κακές και η απαγόρευση των Εβραίων να φέρνουν φαγητό στο γκέτο επιβλήθηκε βάναυσα από την πολωνική βοηθητική αστυνομία. Σε μια περίπτωση, οι Πολωνοί βοηθοί ξυλοκόπησαν μέχρι θανάτου τρεις Εβραίους που διακινούσαν λαθραία τρόφιμα και τα πτώματά τους στη συνέχεια καρφώθηκαν στις πύλες του γκέτο από τους Γερμανούς.[5] Τον χειμώνα του 1941 ξέσπασαν επιδημίες δυσεντερίας και τύφου. Όλοι οι μολυσμένοι πέθαναν.[2] Δημιουργήθηκε μια κοινόχρηστη κουζίνα που σέρβιρε περίπου χίλια γεύματα την ημέρα. Δεν υπήρχαν εβραϊκά σχολεία. Ιδρύθηκαν εργοστάσια για πυρομαχικά, σαπούνια, δέρμα, μπότες και γράσο, μερικά από αυτά με πρωτοβουλία της Γιούντενρατ. Έφτιαχναν προϊόντα για τους Γερμανούς όπως παπούτσια, ενδύματα και γούνες.
Την 1η Νοεμβρίου 1942, το γκέτο περικυκλώθηκε από τη γερμανική χωροφυλακή και το επόμενο πρωί διατάχθηκε η εκκένωση. Οι περισσότεροι από τους Εβραίους, 8.000 – 10.000 μεταφέρθηκαν σε ένα στρατόπεδο διέλευσης στο Ζάμπρουφ και στη συνέχεια στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς.[3] Οι υπόλοιποι πήγαν στο Sammellagger, νότια του Γκέτο του Γκρόντνο και στα στρατόπεδα στο Βοουκόβισκ και στο Μπιαουίστοκ. Μόνο λίγοι κατάφεραν να δραπετεύσουν. Βρήκαν καταφύγιο στις καθολικές πολωνικές οικογένειες. Ο Δρ Χέφνερ της Γιούντενρατ αυτοκτόνησε.[6] Οι τελευταίοι τρόφιμοι του γκέτο της Γουόμζα έμειναν σε στρατώνες στο Ζάμπρουφ μέχρι τις 14 έως τις 18 Ιανουαρίου 1943, όταν στάλθηκαν στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου.[2][3]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, τόμος 2, μέρος A, Μουσείο Μνήμης του Ολοκαυτώματος των Ηνωμένων Πολιτειών, σελ. 918
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Qiryat Tiv'on, "Łomża from its beginnings," Αρχειοθετήθηκε 2013-06-04 στο Wayback Machine. μετάφραση από γίντις από τον Σταν Γκούντμαν. Πρωτότυπη έκδοση από το Pinkas haKehilot παράρτημα του Γιαντ Βασσέμ, Ισραήλ
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 "Jewish community before 1989: Łomża – History," 2010, Virtual Shtetl; Μουσείο Ιστορίας των Πολωνοεβραίων (Muzeum Historii Żydów Polskich), Βαρσοβία
- ↑ ENCYCLOPEDIA OF CAMPS AND GHETTOS, 1933–1945, τόμος 2, μέρος A, Μουσείο Μνήμης του Ολοκαυτώματος των Ηνωμένων Πολιτειών, σελ. 918
- ↑ ENCYCLOPEDIA OF CAMPS AND GHETTOS, 1933–1945, τόμος 2, μέρος A, Μουσείο Μνήμης του Ολοκαυτώματος των Ηνωμένων Πολιτειών, σελ. 919
- ↑ «Łomża Album including photographs of the Jewish Cemetery and the family history of Dr. Hefner». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2023.