Γερμανικό φρουραρχείο στην Αθήνα

Η είσοδος του χώρου ιστορικής μνήμης, στην οδό Κοραή 4

Οι εγκαταστάσεις του γερμανικού φρουραρχείου (Κομαντατούρ, γερμανικά Stadtkommandantur) στην Αθήνα κατά τη διάρκεια της Κατοχής βρίσκονταν στο υπόγειο του κτιρίου επί της οδού Κοραή 4, στο κέντρο της πρωτεύουσας (σήμερα πεζόδρομος), δίπλα στον κινηματογράφο «Άστυ». Μαζί με το Αρχηγείο της Γκεστάπο στην Αθήνα αποτελούσαν τους δυο κυριότερους χώρους στην Αθήνα, όπου φυλακίσθηκαν, βασανίστηκαν ή δολοφονήθηκαν χιλιάδες Έλληνες πατριώτες και μέλη της Εθνικής Αντίστασης.

Οι γερμανικές κατοχικές αρχές είχαν εγκαταστήσει στο ανωτέρω σημείο τα κρατητήρια της υπηρεσίας του φρουραρχείου τους, αποτελούμενα από μερικές δεκάδες στενά κελιά, όπου φυλακίζονταν οι συλληφθέντες κατά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις (μπλόκα, έρευνες κλπ) και όπου, παράλληλα, υποβάλλονταν σε βασανισμούς, προς απόσπαση πληροφοριών ή ομολογιών συμμετοχής σε αντιστασιακές οργανώσεις. Ο χώρος («Μέγαρο Εθνικής Ασφαλιστικής») επιτάχθηκε από τις γερμανικές κατοχικές αρχές σχεδόν αμέσως μετά την κατάληψη της Αθήνας, προκειμένου σε αυτό να εγκαταστήσουν το φρουραρχείο πόλης, όπως συνήθιζαν σε κάθε καταληφθείσα πρωτεύουσα στην Ευρώπη. Προοριζόταν να στεγάσει, επίσης, την τοπική διοίκηση της γερμανικής Στρατοχωροφυλακής (Feldgendarmerie 921) υπεύθυνης για τον έλεγχο και τη γενική επιτήρηση της πρωτεύουσας.

Ο χώρος των κρατητηρίων, ουσιαστικά, λειτουργούσε σαν ενδιάμεσος σταθμός μεταγωγής των κρατουμένων (έμεναν εκεί από 1-30 ημέρες) πριν αυτοί οδηγηθούν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης (Χαϊδαρίου κ.α.) ή πριν παραπεμφθούν στο εκτελεστικό απόσπασμα, λόγω της αντιστασιακής τους δράσης. Τα υπόγεια αποτελούνταν από δυο ορόφους, ενώ η μόνωση μεταξύ των διαχωρισμάτων ήταν ιδιαίτερα ενισχυμένη. Εκτός των Ελλήνων, στο κρατητήριο είχαν βρεθεί και άτομα άλλης εθνικότητας, όπως Ιταλοί, Ρώσοι κ.α. Σε ξεχωριστό τομέα κρατούνταν οι γυναίκες. Εκτός των Γερμανών, στο Φρουραρχείο υπηρετούσαν, ως συνεργάτες των κατοχικών αρχών και πολλοί Έλληνες, που εκτελούσαν χρέη διερμηνέων, μεταφραστών, πληροφοριοδοτών κ.α.

Λίγες ημέρες πριν την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων από την Αθήνα και συγκεκριμένα στις 28 Σεπτεμβρίου του 1944 ο χώρος του φρουραρχείου εγκαταλείφτηκε από τους Γερμανούς, με αποτέλεσμα οι προηγούμενοι ένοικοι να εγκατασταθούν εκ νέου στα γραφεία τους. Μετά την Απελευθέρωση στο σημείο εγκαταστάθηκαν και μέχρι τα Δεκεμβριανά τα κεντρικά γραφεία του ΕΑΜ. Σήμερα, στο χώρο λειτουργεί μόνιμη μουσειακή έκθεση υπό την επωνυμία: «Χώρος Ιστορικής Μνήμης 1941-1944» Στους τοίχους μάλιστα, διασώζονται γραπτά μηνύματα των κρατουμένων.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Χώρος Ιστορικής Μνήμης 1941-1944, Κοραή 4