Βίλα Ντόρια Παμφίλι
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Βίλα Ντόρια Παμφίλι | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | έπαυλη[1] και πάρκο |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 41°53′16″N 12°27′2″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Ρώμη[1] |
| Χώρα | Ιταλία[2] |
| Ολοκλήρωση | 1972 |
| Ιδιοκτήτης | Ιταλία |
| Αρχιτέκτονας | Αλεσσάντρο Αλγκάρντι και Τζοβάνι Φραντσέσκο Γκριμάλντι |
| Χρηματοδότης | Camillo Francesco Maria Pamphili |
| Προστασία | ιταλικό πολιτισμικό αγαθό[3] |
| Ιστότοπος | |
| Επίσημος ιστότοπος | |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
H Βίλα Ντόρια Παμφίλι είναι μία έπαυλη του 17ου αι. μέσα σε αυτό που είναι τώρα το μεγαλύτερο δημόσιο πάρκο της Ρώμης, στην Ιταλία. Βρίσκεται νότια του Βατικανού και δυτικά του Τίβερη. Είναι στην περιοχή του Μοντεβέρντε, επί του λόφου Τζανίκολο. Βρίσκεται έξω από την Πόρτα Σαν Πανκράτσιο των αρχαίων τειχών της Ρώμης, από την οποία ξεκινούσε η Αυρηλία Οδός (Via Aurelia).
Το κτήριο ήταν αρχικά βίλα της οικογένειας των Παμφίλι· όταν ο οίκος εξέλιπε τον 18ο αι., η βίλα κληρονομήθηκε από τον εκ θηλυγονίας απόγονο, πρίγκιπα Τζιοβάννι-Αντρέα Δ΄ Ντόρια και από τότε έμεινε γνωστή ως βίλα Ντόρια-Παμφίλι.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η παλαιά βίλα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο πυρήνας της ιδιοκτησίας της βίλας, η Villa Vecchia (Παλαιά Βίλα) υπήρχε ήδη πριν το 1630, όταν αγοράστηκε από τον Παμφίλο Παμφίλι, σύζυγο της Ολυμπίας Μαϊνταλκίνι, για να την έχει ως βίλα σε προάστιο. Έπειτα ξεκίνησε να αγοράζει τους γειτονικούς αμπελώνες και συγκρότησε μία αρκετά μεγαλύτερη ιδιοκτησία. Την ονόμασε Καλής Αναπνοής (Bel Respiro) καθώς ήταν σε υψόμετρο, μακριά από τις με ελονοσία περιοχές της Ρώμης και πρόσφερε πανοραμική θέα, ένα επιθυμητό χαρακτηριστικό των βιλών της εποχής Μπαρόκ.
Το 1644 ο αδελφός του καρδινάλιος Τζιαμπαττίστα Παμφίλι εξελέγη πάπας με το όνομα Ιννοκέντιος Ι΄. Τώρα που η κοινωνική τους θέση είχε βελτιωθεί, οι Παμφίλι σχεδίασαν μία πιο εκτεταμένη βίλα. Τα πρώτα σχέδια, που έγιναν μάλλον από τον Βιρτζίλιο Σπάντα παρά από τον Φραντσέσκο Μπορρομίνι (στον οποίο αποδιδόταν παραδοσιακά), απορρίφθηκαν. Ο σχεδιασμός δόθηκε στον γλύπτη Αλεσσάντρο Αλγκάρντι από τη Μπολόνια το 1644, τον οποίο βοηθούσε ο Τζιοβάννι-Φραντσέσκο Γκριμάλντι.
Τα σχέδια αυτά είχαν έναν κεντρικό οικίσκο (casino) με πτέρυγες, αλλά κτίστηκε μόνο το κεντρικό κτήριο. Δεν είμαστε σίγουροι για τον αρχιτέκτονα. Ο Αλγκάρντι δεν ήταν αρχιτέκτονας και ίσως είχε βοηθηθεί από τον Κάρλο Ραϊνάλντι, υπό την επίβλεψη του Γκριμάλντι. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ένα κεντρικό, κυκλικό κτήριο με γύρω τα άλλα δωμάτια. Η κατασκευή ξεκίνησε το 1645 και ολοκληρώθηκε το 1647· οι διακοσμήσεις και οι κήποι τελείωσαν το 1653. Ο Οικίσκος, μερικές φορές γνωστός ως Casino del Bel Respiro, σχεδιάστηκε για να στεγάσει την υπόλοιπη συλλογή Παμφίλι από γλυπτά αρχαία και σύγχρονα, καθώς και άλλες αρχαιότητες: βάζα, σαρκοφάγους και επιγραφές. Το κτήριο χρησίμευσε μόνο για έκθεση της συλλογής, ενώ η οικογένεια και οι καλεσμένοι έμεναν στο παλαιότερο Vigna Vecchia.
Οι προσόψεις του Οικίσκου έμοιαζαν με πυκνή έκθεση γλυπτικής: τα παράθυρα εναλλασσόταν με κόγχες, οι οποίες περιείχαν γλυπτά αρχαία ή της εποχής, με προτομές σε κυκλικές εσοχές και φατνώματα με ανάγλυφα.
Η διαμόρφωση του τοπίου και οι κήποι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το πλούσιο εξωτερικό με τα αγάλματα που περιέχει ήταν κάπως συντηρητικό για την εποχή του, καθώς παρέπεμπε στη Βίλα Μέντιτσι ή τον Οικίσκο του Πίου Δ΄ και ήταν πιο πολύ Μανιεριστικό παρά Μπαρόκ. Η πρόσοψη ήταν πρόγευση του πλούσιου σε γύψινα και νωπογραφίες εσωτερικού, όπου το εικονογραφικό πρόγραμμα σχεδιάστηκε για να εξάρει την παλαιότητα της οικογένειας των Παμφίλι· ο Οίκος τους, που πλούτισε πρόσφατα στη Ρώμη, καταγόταν από το Γκούμπιο της Ούμπρια. Οι νωπογραφίες με θέματα ηρώων της Ρωμαϊκής ιστορίας, έργα του Γκριμάλντι, πλαισιώνονται από γύψινες, ανάγλυφες κορνίζες του Αλγκάρντι.
Ο Οικίσκος είναι στην πλαγιά του λόφου, έτσι η βόρεια πλευρά με την κύρια είσοδο ήταν σε υψηλότερο επίπεδο από τη νότια πλευρά του κτηρίου, στην οποία εφάπτεται ένας περίκλειστος κήπος, ο κρυφός κήπος (giordino segreto). Οι κήποι στην πλαγιά σχεδιάστηκαν από τον Καμίλο Παμφίλι, ανιψιό του Ιννοκεντίου Ι΄, το 1650. Σχηματίζουν αλλεπάλληλα παρτέρια που πλαισιώνουν το κτήριο και περιβάλλονται από κουρεμένους θάμνους-φράχτες, πέρα από τους οποίους βρίσκονται αλσύλια ή δάση. Τα παρτέρια καταλήγουν σε ένα σπηλαιώδες άνοιγμα φτιαγμένο από ακατέργαστες πέτρες, που μπροστά του έχει μία εξέδρα, ενώ ανάμεσα από τα βράχια αναδύονται γλυπτές μορφές. Η εξέδρα, τώρα με χορτοτάπητα, παλαιά περιείχε την κρήνη της Αφροδίτης του Αλγκάρντι, σύνθεση που περισώθηκε στην Παλαιά Βίλα μαζί με τα ανάγλυφα του ιδίου, που παριστούν ερωτιδείς (putti) και τις Τέχνες. Το νερό της κρήνης χύνεται σε αλλεπάλληλους καταρράκτες, όπως στην βίλα Κάνωπος του Αδριανού, στην οποία ήθελε ο Παμφίλι να έχει αναφορές.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Barsali, Isa Belli. 1983 (revised edition). Ville Di Roma (Milan: Rusconi)
- Coffin, David R. 1991. Gardens and Gardening in Papal Rome. (Princeton: Princeton University Press)
- Benocci, Carla 1988. Villa Doria Pamphili. (Milan: Electa)
- Schezen, Roberto and Marcello Fagiolo (date). Roman Gardens : Villas of the City Photographs. Accompanying text by Marcello Fagiolo.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
|