Απαγωγή παιδιών από τη ναζιστική Γερμανία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, 20.000-50.000[1] παιδιά, ως επί το πλείστον από την Πολωνία και τη Σοβιετική Ένωση απήχθησαν από τα σπίτια τους και μετακινήθηκαν βίαια στη ναζιστική Γερμανία με σκοπό τη γερμανοποίηση τους. Σύμφωνα με την εκτίμηση του Ντιρκ Μόουζες, 20.000 παιδιά απήχθησαν για τέτοιους σκοπούς από την Πολωνία, 20.000 από τη Σοβιετική Ένωση και 10.000 από τη δυτική και νοτιοανατολική Ευρώπη.[2] Ο στόχος του έργου ήταν να αποκτήσει και να «γερμανοποιήσει» παιδιά με δήθεν Άρια - Σκανδιναβικά χαρακτηριστικά, τα οποία θεωρούνταν από τους Ναζί ως απόγονοι Γερμανών εποίκων, που είχαν μεταναστεύσει στην Πολωνία. Εκείνοι με την ένδειξη «φυλετικά πολύτιμοι» γερμανοποιήθηκαν βίαια σε κέντρα και στη συνέχεια στάλθηκαν σε γερμανικές οικογένειες και σπίτια που ανήκαν στα Ες-Ες.[3]

Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε μια γνωστή ομιλία προς τους στρατιωτικούς διοικητές του στο Όμπερζαλτσμπεργκ στις 22 Αυγούστου 1939, ο Αδόλφος Χίτλερ επιδοκίμασε τη δολοφονία χωρίς οίκτο ή έλεος όλων των ανδρών, γυναικών και παιδιών πολωνικής φυλής ή γλώσσας.[4]

Στις 7 Νοεμβρίου 1939, ο Χίτλερ αποφάσισε ότι ο Χάινριχ Χίμλερ θα ήταν υπεύθυνος για την πολιτική σχετικά με τον πληθυσμό των κατεχόμενων περιοχών. Το σχέδιο για απαγωγή παιδιών Πολωνών πιθανότατα δημιουργήθηκε σε ένα έγγραφο με τίτλο Rassenpolitisches Amt der NSDAP

Στις 25 Νοεμβρίου 1939, στον Χίμλερ στάλθηκε ένα έγγραφο 40 σελίδων με τίτλο «Το ζήτημα της μεταχείρισης του πληθυσμού σε πρώην πολωνικές περιοχές από φυλετική-πολιτική άποψη». Το τελευταίο κεφάλαιο του εγγράφου αφορά «φυλετικά πολύτιμα» παιδιά από την Πολωνία που σκόπευε να τα αποκτήσει βίαια.

«Πρέπει να αποκλείσουμε από τις εκτοπίσεις φυλετικά πολύτιμα παιδιά και να τα μεγαλώσουμε στο Ράιχ σε κατάλληλες εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις ή σε γερμανικές οικογένειες. Τα παιδιά δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερα από οκτώ ή δέκα χρονών γιατί μόνο μέχρι αυτήν την ηλικία μπορούμε πραγματικά να αλλάξουμε την εθνική τους ταυτότητα, δηλαδή να καταφέρουμε την «τελική γερμανοποίηση». Προϋπόθεση για αυτό είναι ο πλήρης διαχωρισμός από οποιονδήποτε Πολωνό συγγενή. Στα παιδιά θα δοθούν γερμανικά ονόματα και τα θέματα που αφορούν την καταγωγή τους θα διαχειρίζεται ειδικό γραφείο.»[5]

Στις 15 Μαΐου 1940, σε ένα έγγραφο με τίτλο (στα γερμανικά) Einige Gedanken über die Behandlung der Fremdenvölker im Osten («Λίγες σκέψεις για τη μεταχείριση των ξένων λαών στην Ανατολή»), και σε ένα άλλο «μυστικό σημείωμα, με ημερομηνία 25 Μαΐου 1940, με τίτλο «Η μεταχείριση των αλλοδαπών φυλών στην Ανατολή», ο Χίμλερ καθόρισε ειδικές οδηγίες για την απαγωγή παιδιών από την Πολωνία. Σκιαγράφησε επίσης τη διοίκηση της ενσωματωμένης Πολωνίας και της Γενικής Κυβέρνησης, όπου οι Πολωνοί επρόκειτο να υποχρεωθούν σε υποχρεωτική εργασία, και τα φυλετικά επιλεγμένα παιδιά «θα πρέπει να απαχθούν και να γερμανοποιηθούν.»[6]

Μεταξύ των βασικών σημείων του Χίμλερ:

  •  Στην επικράτεια της Πολωνίας, θα παρέμεναν μόνο τέσσερα σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, στα οποία η εκπαίδευση θα ήταν αυστηρά περιορισμένη. Τα παιδιά θα διδάσκονταν να μετράνε μόνο μέχρι το 500, να γράφουν το όνομά τους και ότι ο Θεός διέταξε τους Πολωνούς να υπηρετούν τους Γερμανούς. Το γράψιμο ήταν περιττό για τον πολωνικό πληθυσμό.
  • Οι γονείς που επιθυμούσαν καλύτερη εκπαίδευση για τα παιδιά τους θα έπρεπε να υποβάλουν αίτηση στα SS και στην αστυνομία για ειδική άδεια. Η άδεια θα είχε απονεμηθεί μόνο σε παιδιά που θεωρούνταν «φυλετικά πολύτιμα». Αυτά τα παιδιά θα μεταφέρονταν στη Γερμανία για να γερμανοποιηθούν. Ακόμα και τότε, η τύχη κάθε παιδιού θα καθοριζόταν από την πίστη και την υπακοή των γονιών του στο γερμανικό κράτος. Ένα παιδί που θα ήταν «μικρής φυλετικής αξίας» δεν θα λάβαινε περαιτέρω εκπαίδευση.
  •  Η ετήσια επιλογή θα γινόταν κάθε χρόνο μεταξύ των παιδιών ηλικίας από έξι έως δέκα ετών σύμφωνα με τα γερμανικά φυλετικά πρότυπα. Τα παιδιά που θεωρούνταν επαρκώς «γερμανικά» θα μεταφέρονταν στη Γερμανία, με νέα ονόματα και θα γερμανοποιούνταν περαιτέρω. Ο στόχος του σχεδίου ήταν να καταστρέψει τους «Πολωνούς» ως εθνοτική ομάδα και να αφήσει στην Πολωνία έναν σημαντικό πληθυσμό σκλάβων που θα εξαντλείτο στα επόμενα 10 χρόνια. Μέσα σε 15 έως 20 χρόνια, οι Πολωνοί θα αφανίζονταν πλήρως.[7]

Στις 20 Ιουνίου 1940, ο Χίτλερ ενέκρινε τις οδηγίες του Χίμλερ, διατάσσοντας την αποστολή αντιγράφων στα επικεφαλής όργανα των SS, στους Γκαουλάιτερ στα κατεχόμενα γερμανικά εδάφη στην Κεντρική Ευρώπη και στον κυβερνήτη του Γενικού Κυβερνείου, και διατάσσοντας ότι η επιχείρηση απαγωγής παιδιών από την Πολωνία να αποτελέσει προτεραιότητα σε αυτά τα εδάφη.[8]

Ο Χίμλερ ασχολήθηκε με την έναρξη παρόμοιων έργων στη κατεχόμενη από τη Γερμανία Γαλλία. Οι «Επιτραπέζιοι Λόγοι του Χίτλερ» τον καταγράφουν να εκφράζει την πεποίθησή του ότι το «γαλλικό πρόβλημα» θα μπορούσε να λυθεί καλύτερα με ετήσιες εξαγωγές ορισμένων φυλετικά υγιών παιδιών, που θα επιλέγονταν από τον «γερμανικό πληθυσμό της Γαλλίας». Πρότεινε να τοποθετηθούν σε γερμανικά οικοτροφεία, προκειμένου να τους χωρίσει από τη «παρεπόμενη» γαλλική ιθαγένεια και να τους ενημερώσει για το «γερμανικό αίμα» τους. Ο Χίτλερ απάντησε ότι οι «θρησκευτικές μικροαστικές τάσεις του γαλλικού λαού» θα καθιστούσαν σχεδόν αδύνατο να «σώσει τα γερμανικά στοιχεία από τα νύχια της άρχουσας τάξης αυτής της χώρας». Ο Μάρτιν Μπόρμαν πίστευε ότι ήταν μια ευρηματική πολιτική η υλοποίηση τέτοιου σχεδίου.[9]

Συνθήκες μεταφοράς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι συνθήκες μεταφοράς ήταν πολύ σκληρές, καθώς τα παιδιά δεν λάμβαναν τροφή ή νερό για πολλές ημέρες.[10] Πολλά παιδιά πέθαναν ως αποτέλεσμα ασφυξίας το καλοκαίρι και κρύου το χειμώνα. Πολωνοί εργαζόμενοι στους σιδηροδρόμους, συχνά διακινδυνεύοντας τη ζωή τους, προσπάθησαν να ταΐσουν τα φυλακισμένα παιδιά ή να τους δώσουν ζεστά ρούχα. Μερικές φορές οι Γερμανοί φρουροί θα μπορούσαν να δωροδοκηθούν με κοσμήματα ή χρυσό για να επιτρέψουν τη διέλευση των προμηθειών, και σε άλλες περιπτώσεις πώλησαν μερικά από τα παιδιά σε Πολωνούς.[11] Στο Μπίντγκοστς και στην Γκντύνια, Πολωνοί αγόραζαν παιδιά για 40 Reichsmark. Σε ορισμένα μέρη η γερμανική τιμή για ένα παιδί ήταν 25 ζλότι.[12]

Τα παιδιά απήχθησαν με τη βία, συχνά αφού οι γονείς τους δολοφονήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ή πυροβολήθηκαν μαζικά ,συμπεριλαμβανομένης μιας χούφτας παιδιών του Λίντιτσε.[13] Αυτά τα παιδιά δεν θα μπορούσαν να παραμείνουν ακόμη και με άλλους συγγενείς που ζούσαν.[14] Πολλά παιδιά ανακηρύχθηκαν από τους Ναζί ''Γερμανάκια'' που παράνομα μεγάλωναν με ξένους γονείς. Αυτό ήταν κομμάτι του σχεδίου να αφανιστεί η Πολωνική ταυτότητα τους.[15]

Αργότερα, τα παιδιά στάλθηκαν σε ειδικά κέντρα και ιδρύματα ή, όπως τα αποκαλούσαν οι Γερμανοί, «παιδικά στρατόπεδα εκπαίδευσης» (Kindererziehungslager), τα οποία, στην πραγματικότητα, ήταν στρατόπεδα επιλογής, όπου δοκιμάστηκαν οι «φυλετικές αξίες», καταστράφηκαν οι αρχικές τους ημερομηνίες γέννησης και τα πολωνικά τους ονόματα άλλαξαν σε γερμανικά, ως μέρος της γερμανοποίησης. Τα παιδιά που ταξινομήθηκαν ως «μικρής αξίας» στάλθηκαν στο Άουσβιτς ή στην Τρεμπλίνκα.[16]

Επιλογή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα παιδιά τοποθετήθηκαν σε ειδικούς προσωρινούς καταυλισμούς του τμήματος υγείας, ή Lebensborn eV, ή σε «στρατόπεδα παιδικής εκπαίδευσης». Στη συνέχεια πέρασαν από ειδική «φυλετική επιλογή» ,μια λεπτομερή φυλετική εξέταση, σε συνδυασμό με ψυχολογικές εξετάσεις και ιατρικές εξετάσεις από εμπειρογνώμονες από τη RuSHA ή ειδικούς γιατρούς. Η «φυλετική αξία» ενός παιδιού θα καθόριζε σε ποιον από τους 11 φυλετικούς τύπους έχει εκχωρηθεί, συμπεριλαμβανομένων 62 σημείων που αξιολογούσαν τις αναλογίες του σώματος, το χρώμα των ματιών, το χρώμα των μαλλιών και το σχήμα του κρανίου.

Απαγωγή παιδιών Πολωνών από τους Ναζί

Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας δοκιμών, τα παιδιά χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες:

1. «επιθυμητή αύξηση του πληθυσμού» (erwünschter Bevölkerungszuwachs) ·

2. «αποδεκτή αύξηση του πληθυσμού» (tragbarer Bevölkerungszuwachs) · και

3. «ανεπιθύμητη αύξηση του πληθυσμού» (unerwünschter Bevölkerungszuwachs).[17]

Στη δεύτερη ομάδα περιλαμβάνονταν χαρακτηριστικά όπως το «στρογγυλό» που αναφέρεται στο σχήμα του κρανίου.[18] Τα παιδιά θα μπορούσαν να καταταγούν στην τρίτη ομάδα αν είχαν φυματίωση, «εκφυλισμένο» σχήμα κρανίου ή «χαρακτηριστικά Τσιγγάνων».

Αυτές οι φυλετικές εξετάσεις καθόρισαν τη μοίρα των παιδιών: εάν θα σκοτώνονταν, ή θα στέλνονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ή θα βίωναν άλλες συνέπειες.

Πολλοί Ναζί εξεπλάγησαν από τον αριθμό των παιδιών από την Πολωνία που βρέθηκαν να εμφανίζουν «σκανδιναβικά» χαρακτηριστικά, αλλά υπέθεσαν ότι όλα αυτά τα παιδιά ήταν πραγματικά παιδιά Γερμανών, τα οποία είχαν εκπολωνιστεί. Ο Χανς Φρανκ είχε δηλώσει: «Όταν βλέπουμε ένα παιδί με μπλε μάτια, μένουμε έκπληκτοι που μιλάει πολωνικά». Μεταξύ αυτών των παιδιών που τους έλεγαν ότι στη πραγματικότητα ήταν τα παιδιά Γερμανών ήταν αυτά των οποίων οι γονείς είχαν εκτελεστεί επειδή αντιστέκονταν στη γερμανοποίηση.[19]

Γερμανικά έγγραφα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μόλις επιλέγονταν, τα παιδιά μεταξύ έξι και δώδεκα χρονών στάλθηκαν σε ειδικά σπίτια. Τα ονόματά τους άλλαξαν σε γερμανικά[20]. Αναγκάστηκαν να μάθουν γερμανικά και ξυλοκοπούνταν αν επέμεναν να μιλούν πολωνικά. Ενημερώθηκαν ότι οι γονείς τους ήταν νεκροί ακόμη και αν δεν ήταν. Παιδιά που δεν θα μάθαιναν γερμανικά ή θυμόντουσαν την πολωνική τους καταγωγή στάλθηκαν πίσω σε στρατόπεδα νέων στην Πολωνία.[21]

Παρόλα αυτά σε ορισμένες περιπτώσεις, οι προσπάθειες γερμανοποίησης ήταν τόσο επιτυχημένες που πολλά παιδιά έζησαν και πέθαναν πιστεύοντας ότι ήταν Γερμανοί.[22]

Οι αρχές ήταν απρόθυμες να επιτρέψουν στα παιδιά να υιοθετηθούν επίσημα, καθώς η διαδικασία ενδέχεται να αποκάλυπτε την πολωνική καταγωγή τους. Πράγματι, ορισμένα παιδιά κακοποιήθηκαν όταν οι θετοί γονείς τους έμαθαν ότι ήταν πραγματικά Πολωνοί.[23] Η υιοθέτηση ήταν επίσης προβληματική, επειδή πολλές πληροφορίες ενδέχεται να αποκάλυπταν προβλήματα με το παιδί.[24]

Γερμανικά ιατρικά πειράματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολλά παιδιά που θεωρήθηκαν φυλετικά κατώτερα και απορρίφθηκαν από την σκληρή διαδικασία «αριοποίησης» στάλθηκαν για πειράματα σε ειδικά κέντρα. Τα παιδιά που στάλθηκαν εκεί κυμαίνονταν από οκτώ μηνών έως 18 χρονών. Δύο τέτοια κέντρα βρίσκονταν στην κατεχόμενη από τη Γερμανία, Πολωνία. Ένα από αυτά ήταν το Medizinische Kinderheilanstalt, στο Λουμπλίνιετς στην Άνω Σιλεσία - σε αυτό το κέντρο τα παιδιά υπέστησαν επίσης αναγκαστική ευθανασία, ενώ το δεύτερο βρισκόταν στο Σίζιν. Στα παιδιά δόθηκαν ψυχοδραστικά φάρμακα, χημικά και άλλες ουσίες για ιατρικές εξετάσεις, αν και ήταν γενικά γνωστό ότι ο πραγματικός σκοπός αυτών των διαδικασιών ήταν η μαζική εξόντωσή τους.[25]

Μεταπολεμικές προσπάθειες επαναπατρισμού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο εντοπισμός αυτών των παιδιών αποκάλυψε τις ιστορίες τους για βίαιη διδασκαλία της γερμανικής γλώσσας και πώς πολλά παιδιά που αρνήθηκαν να μιλήσουν γερμανικά θανατώθηκαν.

Μερικά παιδιά υπέστησαν συναισθηματικό τραύμα όταν απομακρύνθηκαν από τους θετούς Γερμανούς γονείς τους, συχνά τους μοναδικούς γονείς που θυμόντουσαν και επέστρεψαν στους βιολογικούς τους γονείς, όταν είχαν ξεχάσει πλέον τα πολωνικά.[26] Τα μεγαλύτερα παιδιά θυμόντουσαν γενικά την Πολωνική τους ταυτότητα.

Οι Συμμαχικές δυνάμεις κατέβαλαν προσπάθειες για τον επαναπατρισμό τους.[27] Ωστόσο, πολλά παιδιά, ιδιαίτερα Πολωνοί και Γιουγκοσλάβοι, που ήταν μεταξύ των πρώτων που λήφθηκαν, δήλωσαν ότι πλέον ήταν Γερμανοί.

Παιδιά από τη Ρωσία και την Ουκρανία είχαν ακόμη διδαχθεί να μισούν τις πατρίδες τους και δεν ήθελαν να επιστρέψουν πίσω σε αυτές.

Ενώ πολλοί ανάδοχοι γονείς φρόντιζαν καλά τα παιδιά, άλλα παιδιά υπέστησαν κακομεταχείριση ή χρησιμοποιήθηκαν για καταναγκαστική εργασία .Σε άλλες περιπτώσεις ,οι ανάδοχοι γονείς προσπάθησαν να τα κρύψουν.[28]

Μετά τον πόλεμο, στην δίκη της RuSHA, η όγδοη από τις δώδεκα δίκες της Νυρεμβέργης, έθεσε στις κατηγορίες την απαγωγή παιδιών από τους Ναζί.[29] Πολλά παιδιά κατέθεσαν, αν και πολλοί από τους γονείς τους φοβόντουσαν να τους αφήσουν να επιστρέψουν στη Γερμανία.[30] Στη δίκη κρίθηκε ότι οι απαγωγές, οι εξοντώσεις και η γερμανοποίηση συνιστούσαν γενοκτονία.[31]

Μόνο το 10 έως 15 τοις εκατό των απαχθέντων παιδιών επέστρεψαν στα σπίτια τους. Όταν σταμάτησε η συμμαχική προσπάθεια αναγνώρισης τέτοιων παιδιών, 13.517 έρευνες ήταν ακόμη ανοιχτές και ήταν σαφές ότι οι γερμανικές αρχές δεν θα συνέχιζαν την έρευνα.

Μνημεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά τον πόλεμο, δημιουργήθηκε ένα μνημείο στο Λούμπλιν αφιερωμένο σε εργάτες σιδηροδρόμων που προσπάθησαν να σώσουν παιδιά από τη γερμανική αιχμαλωσία.[32]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Zahra, Tara. The Lost Children. Harvard University Press. p. 11. ISBN 978-0-674-04824-9. 20,000–50,000 East European children had been deliberately kidnapped for Germanization during the war
  2. Limited preview. Google Books.. Genocide and Settler Society: Frontier Violence and Stolen Indigenous Children in Australian History. New York and Oxford: Berghahn Books, 2004. p. 247. ISBN 978-1-57181-410-4. Retrieved 2008-09-16
  3. A. Dirk Moses (2004). Genocide and Settler Society: Frontier Violence and Stolen Indigenous Children in Australian History.New York and Oxford: Berghahn Books. p. 255. ISBN 978-1-57181-410-4. Retrieved 2008-09-16.
  4. Sybil Milton (1997). "Non-Jewish Children in the Camps". Multimedia Learning Center Online (Annual 5, Chapter 2). The Simon Wiesenthal Center. Archived from the original on 2010-12-15. Retrieved 2008-09-25.
  5. Roman Zbigniew Hrabar (1960). Hitlerowski rabunek dzieci polskich: Uprowadzanie i germanizowanie dzieci polskich w latach 1939-1945 (in Polish). Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, Katowice: Wydawnictwo Śląsk. p. 28.
  6. Sybil Milton (1997). "Non-Jewish Children in the Camps". Multimedia Learning Center Online (Annual 5, Chapter 2). The Simon Wiesenthal Center. Archived from the original on 2010-12-15. Retrieved 2008-09-25.
  7. Bullivant, Keith; Giles, Geoffrey J; Pape, Walter (1999). "Germany and Eastern Europe: Cultural Identities and Cultural Differences". Rodopi: 32.
  8. Czesław Madajczyk (1961). Generalna Gubernia w planach hitlerowskich. Studia (in Polish). Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. p. 49.
  9. Hitler, Adolf; Weinberg, Gerhard L. (2007). Hitler's table talk, 1941-1944: his private conversations, p. 303. Enigma Books.
  10. Richard C. Lukas, Forgotten Holocaust p. 22, ISBN 0-7818-0528-7
  11. Richard C. Lukas, Forgotten Holocaust p. 22, ISBN 0-7818-0528-7.
  12. Lukas, Richard C (2001). "2, 3". Germanization. Did the Children Cry? Hitler's War against Jewish and Polish Children, 1939–1945. New York: Hippocrene Books. Retrieved September 15, 2008.
  13. Lynn H. Nicholas, Cruel World: The Children of Europe in the Nazi Web p 253-4 ISBN 0-679-77663-X
  14. Richard C. Lukas, Forgotten Holocaust p. 27, ISBN 0-7818-0528-7.
  15. Lynn H. Nicholas, Cruel World: The Children of Europe in the Nazi Web p 244-5 ISBN 0-679-77663-X
  16. Lukas, Richard C (2001). "2, 3". Germanization. Did the Children Cry? Hitler's War against Jewish and Polish Children, 1939–1945. New York: Hippocrene Books. Retrieved September 15, 2008.
  17. Roman Z. Hrabar. Hitlerowski rabunek dzieci polskich: Uprowadzanie i germanizowanie dzieci polskich w latach 1939-1945. Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1960. p. 43.
  18. Lynn H. Nicholas, Cruel World: The Children of Europe in the Nazi Web p 250 ISBN 0-679-77663-X
  19. Janusz Gumkowski and Kazimierz Leszczyński (1961). Hitler's Plans for Eastern Europe. Poland Under Nazi Occupation. Warsaw: Polonia Publishing House. pp. 7–33, 164–78. Archived from the original on 2012-05-27. Retrieved 2008-09-22.
  20. Lynn H. Nicholas, Cruel World: The Children of Europe in the Nazi Web p. 249 ISBN 0-679-77663-X
  21. Melissa Eddy (2007-05-08). "Stolen: The Story of a Polish Child 'Germanized' by the Nazis". StarNewsOnline (Wilmington, North Carolina). Associated Press. Retrieved 2008-09-16. If they met racial guidelines, they were taken; one girl got back home.
  22. Lukas, Richard C (2001). "2, 3". Germanization. Did the Children Cry? Hitler's War against Jewish and Polish Children, 1939–1945. New York: Hippocrene Books. Retrieved September 15, 2008.
  23. Janusz Gumkowski and Kazimierz Leszczyński (1961). Hitler's Plans for Eastern Europe.
  24. Lynn H. Nicholas, Cruel World: The Children of Europe in the Nazi Web p 251 ISBN 0-679-77663-X
  25. Kamila Uzarczyk. Podstawy ideologiczne higieny ras. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2002. pp. 285–89. ISBN 83-7322-287-1.
  26. Gitta Sereny, "Stolen Children", rpt. in Jewish Virtual Library (American-Israeli Cooperative Enterprise). Accessed September 15, 2008. (Reprinted by permission of the author from Talk [November 1999].)
  27. Lynn H. Nicholas, Cruel World: The Children of Europe in the Nazi Web p 479 ISBN 0-679-77663-X
  28. Lynn H. Nicholas, Cruel World: The Children of Europe in the Nazi Web p 508-9 ISBN 0-679-77663-X
  29. Lynn H. Nicholas, Cruel World: The Children of Europe in the Nazi Web p 507 ISBN 0-679-77663-X
  30. Lynn H. Nicholas, Cruel World: The Children of Europe in the Nazi Web p 507-8 ISBN 0-679-77663-X
  31. Trial of Ulrich Greifelt and Others, United States Military Tribunal, Nuremberg, 10 October 1947 – 10 March 1948, Part IV". Archived from the original on 2007-06-11. [T]he crime of genocide… was taken by the prosecution and the Tribunal as a general concept defining the background of the total range of specific offences committed by the accused, which in themselves constitute crimes against humanity and/or war crimes.
  32. Marek J. Szubiak (2002-12-10). "Dzieciństwo zabrała wojna". Newsroom (in Polish). Roztocze Online (P. Rogalski & R. Moteka). Archived from the original on 2016-04-23. Retrieved 2008-09-24.