Αμφιδέτηση

Στη ναυτική ορολογία αμφιδέτηση (αγγλ. forked moor) ονομάζεται η αγκυροβόληση πλοίου ή πλοιαρίου με δύο άγκυρες ταυτοχρόνως, μία σε κάθε πλευρά. Οι αλυσίδες των δύο αγκυρών είναι σε ίσα εκτάματα (δηλαδή μήκη ξετυλιγμένης αλυσίδας, μετρούμενα από το όκιο μέχρι την άγκυρα) και η απόσταση μεταξύ των δύο αγκυρών είναι μεγαλύτερη από το κάθε έκταμα.

Γενικά

Σχεδόν όλα τα πλοία που αγκυροβολούν χωρίς να είναι πλευρισμένα σε αποβάθρα, αμφιδετούνται, δηλαδή αγκυροβολούν με αμφιδέτηση, για να περιορίζεται το πεδίο στροφής τους. Απαραίτητη είναι η αμφιδέτηση όταν το πλοίο πρόκειται να παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα σε όρμο όπου πνέουν ισχυροί άνεμοι και επικρατούν θαλάσσια ρεύματα. Αν αυτό το πλοίο ήταν αγκυροβολημένο με μία μόνο άγκυρα, θα στρεφόταν γύρω από την άγκυρά του και θα προκαλούσε τουλάχιστον περιπλοκή της αλυσίδας με τον όνυχα της άγκυρας και μείωση της ασφάλειας της αγκυροβολίας.

Από τη θεωρητική εξέταση των μηχανικών τάσεων (δυνάμεων) που ασκούνται στην αλυσίδα κάθε άγκυρας, εξάγεται το συμπέρασμα ότι το πλοίο βρίσκεται σε καλές συνθήκες αμφιδετήσεως όταν η γωνία που σχηματίζουν μεταξύ τους οι αλυσίδες των δύο αγκυρών διχοτομείται από τη διεύθυνση του ανέμου ή του θαλάσσιου ρεύματος (του επικρατέστερου κατά περίπτωση παράγοντα εκ των δύο), και η γωνία αυτή είναι μεταξύ 60 και 120 μοιρών (ειδικώς για τον άνεμο και έως 45 μοίρες). Τότε η τάση που ασκεί το πλοίο στην κάθε αλυσίδα υπερβαίνει το ήμισυ της συνολικής τάσεως. Υπό γωνία 120° η κάθε αλυσίδα υφίσταται την τάση που θα υφίστατο αν το πλοίο ήταν αγκυροβολημένο με μία μόνο άγκυρα. Το όριο αυτό υπερβάλλεται όταν η γωνία των δύο αλυσίδων υπερβαίνει τις 120°. Αν η γωνία που σχηματίζουν μεταξύ τους οι δύο αλυσίδες είναι μηδενική, τότε η κάθε αλυσίδα δέχεται το μισό της ολικής τάσεως, αλλά στην περίπτωση αυτή το πλοίο παύει να είναι αμφίδετο, με τις άγκυρες να είναι, όπως λέγεται, επικείμενες (και οι δύο «στον καιρό»). Γενικώς, όταν η γωνία αυτή είναι μικρότερη των 45° η αμφιδέτηση δεν παρέχει ασφάλεια, διότι το πλοίο τείνει να στραφεί με τις αλλαγές της διευθύνσεως του ανέμου και οι αλυσίδες περιπλέκονται με τους όνυχες των αγκυρών με αποτέλεσμα τη φθορά ή και την αχρήστευση της μιας ή και των δύο. Σε γωνίες μεγαλύτερες των 120° ο παραπάνω κίνδυνος αποφεύγεται, αλλά η αγκυροβολία δεν παρέχει ασφάλεια στην περίπτωση σφοδρού ανέμου με διεύθυνση κάθετη προς τη ευθεία των αγκυρών.

Είναι απαραίτητο η πόντιση των αγκυρών να γίνεται καθέτως προς τη διεύθυνση του σφοδρότερου ανέμου που πνέει στην περιοχή και η απόσταση μεταξύ των δύο αγκυρών να είναι μεγαλύτερη από το κάθε έκταμα.

Ειδικές περιπτώσεις

Η αμφιδέτηση εφαρμόζεται και σε περίπτωση αγκυροβολίας πολλών πλοίων σε έναν όρμο, σε περίπτωση αγκυροβολίας σε ποταμό και σε περίπτωση αγκυροβολίας πολλών πλοίων ενός στόλου μέσα στο ίδιο αγκυροβόλιο ναυτικής βάσεως.

Αμφιδέτηση σε ποταμό ή στενό

Στις περιπτώσεις αγκυροβολίας σε ποταμό ή σε στενό ορμίσκο πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο το πεδίο στροφής. Οι άγκυρες ποντίζονται σε γωνία 180°, η μία στην κατεύθυνση του ρου του ποταμού και η άλλη στην κατεύθυνση του ανάρρου. Τα εκτάματα ρυθμίζονται έτσι ώστε οι δύο αλυσίδες να βρίσκονται στην ίδια ευθεία. Με τον τρόπο αυτό αμφιδετήσεως το πλοίο συγκρατείται μόνο από τη μία άγκυρα (τάση 100% της συνολικής) με τη δεύτερη να έχει μόνο ρυθμιστικό και σταθεροποιητικό ρόλο.

Αμφιδέτηση στόλου

Στην περίπτωση αγκυροβολίας στόλου σε περιορισμένη έκταση, τα πλοία αμφιδετούν ποντίζοντας τις άγκυρές τους όπως και στην προηγούμενη περίπτωση, σε γωνία 180°, επάνω στη διεύθυνση στην οποία πνέουν οι σφοδρότεροι άνεμοι. Και πάλι η μία μόνο άγκυρα είναι ο φορέας της συνολικής τάσεως.

Μειονεκτήματα

Η αμφιδέτηση παρουσιάζει και εγγενή μειονεκτήματα. Δύσκολα εφαρμόζεται με επιτυχία όταν τη στιγμή της ποντίσεως των αγκυρών πνέει σφοδρός άνεμος. Υπάρχει ο κίνδυνος της συστροφής των αλυσίδων μεταξύ τους. Για την αντιμετώπιση της συστροφής, η αμφιδέτηση γίνεται με χρήση μιας ειδικής μηχανικής διατάξεως που ονομάζεται αμφιδετικός στρεπτήρας ή απλώς αμφιδέτης (κοινώς καραμουσάλι): Οι συστροφές των αλυσίδων απορροφώνται από τον στρεπτήρα και έτσι αποφεύγεται η φθορά τους. Η αμφιδέτηση θεωρείται ως ένας από τους δυσκολότερους και πλέον λεπτούς χειρισμούς της ναυτικής τέχνης.

Πηγές

• Το λήμμα «αμφιδέτησις» στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 5, σελ. 221