Αιγυπτιακός κανόνας
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Με τον όρο αιγυπτιακός κανών εννοείται η αντίληψη των αιγυπτίων γλυπτών για τη συμμετρία και την απόδοση του ανθρώπινου σώματος, το οποίο στηρίζεται περισσότερο στην αυστηρή γνώση και τη μαθηματική αναλογία, παρά στην αισθητική αντίληψη. Σύμφωνα με τον Διόδωρο Σικελιώτη, από τον οποίο λαμβάνουμε και τη φιλολογική μαρτυρία: «...μεταξύ των Αιγυπτίων η συμμετρία των τμημάτων/αναλογιών των αγαλμάτων δεν υπολογίζεται σύμφωνα με την εμφάνιση της μορφής στο μάτι, όπως συμβαίνει με τους Έλληνες, αλλά μάλλον τοποθετούν τους λίθους και αφού τους διαιρέσουν, αρχίζουν να τους επεξεργάζονται...Κατόπιν, διαιρώντας το περίγραμμα του σώματος σε 21 τμήματα και προσθέτοντας επιπλέον εν τέταρτον, παράγουν όλες τις αναλογίες μιας ζωντανής μορφής».
Το σύστημα των τετραγώνων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σε μια συλλογή του Βρετανικού Μουσείου (αρ. κατ. EGYPT-5601) έχει καταχωρηθεί μια ξύλινη πινακίδα, πάνω στην οποία έχουν χαραχθεί δοκιμές σχεδιασμών. Ο ξύλινος πίνακας επιστρωμένος με γυψοκονίαμα είτε χρησιμοποιείτο από τον καλλιτέχνη για διδακτικούς σκοπούς ή για την χάραξη ενός προκαταρκτικού σχεδίου, το οποίο επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί σε μεγαλύτερη κλίμακα είτε ως ανάγλυφο είτε ως ζωγραφική μνημειακών διαστάσεων στον τοίχο κάποιου ναού.
Προκειμένου να διευκολυνθεί η μεγέθυνση και για να εξασφαλιστούν οι κανονικές αναλογίες, ο καλλιτέχνης έχει σχεδιάσει τη μορφή ενός βασιλιά πάνω σε ένα πλέγμα κάθετων και οριζόντιων γραμμών. Κατά την αναπαραγωγή της μορφής σε μεγαλύτερη κλίμακα ένα παρόμοιο πλέγμα, αλλά μεγαλύτερων διαστάσεων, σχεδιαζόταν προσεκτικά στον τοίχο και φυσικά μια αντίστοιχα μεγαλύτερη μορφή. Τα διάφορα μέλη του σώματος τοποθετούνταν στα ανάλογα τετράγωνα του αρχικού σχεδίου.
Τούτη η ξύλινη πινακίδα δείχνει ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν μια σύνθεση μονάδων (τετραγώνων στην προκειμένη περίπτωση) για την απεικόνιση της ανθρώπινης μορφής, οι αναλογίες της οποίας αποτελούσαν θεμέλιο ή κανόνα των υπόλοιπων συνθέσεων. Τα περιγράμματα και οι γωνίες του καθισμένου βασιλιά στην προκειμένη περίπτωση καθορίζονταν πλήρως από το πλέγμα προβολής (κάναβο). Αυτό το πλέγμα δε χρησιμοποιείτο μόνο ως εργαλείο για να μεταφερθεί το σχέδιο σε μια μεγαλύτερη κλίμακα, αλλά και για να καθορίσει τις σχέσεις αναλογίας μεταξύ των διαφορετικών τμημάτων της μορφής ή της εικόνας. Στο δεξιό τμήμα της πινακίδας πιθανώς απεικονίζονται τα διαφορετικά μήκη που χρησιμοποιούσαν οι Αιγύπτιοι για την μετρική μονάδα κούβιτο (cubit).
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- E.H. Gombrich, Ιστορία της Τέχνης, Αθήνα 1994, Μ.Ι.Ε.Τ., σελ 48-49.
- Διόδωρος Σικελιώτης 1.98, 5-9.
- J.A.R. Legon, 'The Cubit and the Egyptian Canon of Art', Discussions in Egyptology, 35 (1996), 62-76.