Αδελφό πλοίο

Τα αδελφά πλοία «Ολύμπικ» και «Τιτανικός» στο Μπέλφαστ, 1912

Αδελφό πλοίο είναι όρος ναυπηγικός και ναυτιλιακός.

Ως αδελφά πλοία χαρακτηρίζονται εκείνα που έχουν κατασκευασθεί με τα ίδια ναυπηγικά σχέδια, χωρίς ιδιαίτερες αποκλίσεις και που συνήθως προέρχονται από τον ίδιο κατασκευαστή (Ναυπηγείο). Τα αδελφά πλοία είτε εμπορικά, είτε πολεμικά αποτελούν μεταξύ τους ιδία κλάση πλοίου που λαμβάνει το όνομα του πρώτου ναυπηγηθέντος της σειράς, καλούμενου και «πρωτοπόρου». Για παράδειγμα, τα ιαπωνικά θωρηκτά «Γιαμάτο» και «Μουσάσι» ήταν μεταξύ τους αδελφά πλοία, που ανήκαν στην κλάση θωρηκτών Γιαμάτο, ονομασία που έλαβε εκ του πρωτοπόρου.

Δευτερευόντως, αδελφά πλοία «κατ' εκμετάλλευση» φέρονται και εκείνα που ανήκουν στον ίδιο πλοιοκτήτη ή που βρίσκονται υπό την εκμετάλλευση του ίδιου εφοπλιστή και κατά προέκταση τελούν υπό κοινή διαχείριση, ανεξαρτήτως μεγέθους και χαρακτηριστικών αυτών. Στην προκείμενη περίπτωση, ο όρος είναι σημαντικός στη θαλάσσια ασφάλιση, όπου αποτελεί ιδιαίτερη ρήτρα καλούμενη «ρήτρα αδελφού πλοίου». Για παράδειγμα, αν δύο ρυμουλκά, ή δύο επιβατηγά πλοία, ίδιας εταιρείας τύχει και συγκρουστούν μεταξύ τους και η θαλάσσια ασφάλιση αυτών καλύπτει ρήτρα αδελφού πλοίου, τότε η αποζημίωση κανονίζεται ως να επρόκειτο για πλοία που ανήκουν σε διαφορετικό πλοιοκτήτη ή διαχειριστή (εφοπλιστή).

• Η πολυαριθμότερη σειρά αδελφών πλοίων που ναυπηγήθηκαν παγκοσμίως ήταν τα λεγόμενα «Λίμπερτυ», περίπου 2.800 πλοία.
• Ο αντίστοιχος αγγλικός όρος είναι sister ship, εκ του ότι το πλοίο (ship) γραμματικά φέρεται θηλυκού γένους.

Για εμπορική χρήση, τα αδελφά πλοία συγκρίνονται και εντοπίζονται, σε γενικές γραμμές, με τους εξής τρόπους:

• Ανάλογα με το είδος τους. (Ξηρού χύδην φορτίου, δεξαμενόπλοια, κλπ)
• Ανάλογα με το καθαρό βάρος τους, ± 10% (Dry Weight ή DWT)
• Ανάλογα με τον κατασκευαστή τους (όχι ανάλογα με το ναυπηγείο ή τη χώρα κατασκευής του πλοίου)

Ο Διεθνής Οργανισμός Ναυσιπλοΐας έχει τα εξής κριτήρια για τα αδελφά πλοία από το 2006:

• Ένα αδελφό πλοίο έχει κατασκευαστεί στο ίδιο ναυπηγείο από τα ίδια σχέδια
• Ο φάρος του πλοίου πρέπει να βρίσκεται στην ίδια θέση με αποδεκτή απόκλειση 1-2% ανάλογα με το μήκος του πλοίου

Πηγές

• Σύγχρονο Ναυτιλιακό Λεξικό, Interbooks, Αθήναι 1977, σελ. 12