Αγία Τριάδα Καλόξυλου

Προσθήκη συνδέσεων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 37°03′55″N 25°29′21.5″E / 37.06528°N 25.489306°E / 37.06528; 25.489306

Ιερός Ναός Αγίας Τριάδας Καλόξυλου
Χάρτης
Είδοςεκκλησία
Γεωγραφικές συντεταγμένες37°3′55″N 25°29′22″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων
ΧώραΕλλάδα
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Η Αγία Τριάδα είναι η ενοριακή εκκλησία του χωριού Καλόξυλος της Νάξου. Είναι βασιλική με τρούλο, αλλά με αρχιτεκτονική που ξεχωρίζει από τη βυζαντινή.[1] Η ανοικοδόμησή της ξεκίνησε το 1870 στη θέση παλαιότερης εκκλησίας και τα εγκαίνια έγιναν το 1880. Έχει μήκος 26 μ., μέγιστο πλάτος 16 μ. και μέγιστο ύψος στο καμπαναριό που είναι 17 μ.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προϋπάρχουσα εκκλησία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη θέση του σημερινού ναού υπήρχε παλαιότερα μικρή τρισυπόστατη εκκλησία, η οποία ήταν τρίκλιτη βασιλική χωρίς τρούλο.[2] Το μεσαίο κλίτος ήταν αφιερωμένο στην «Παναγία την Ελεούσα», το βόρειο στον Άγιο Νικόλαο[2] και το νότιο, σύμφωνα με προφορική παράδοση, στην Αγία Αικατερίνη.[3] Ο γύρο χώρος ήταν νεκροταφείο.[4]

Το 1864, για άγνωστο σήμερα λόγο, το μεσαίο κλίτος, μετονομάζεται από Αγία Ελεούσα σε Αγία Τριάδα και τοποθετούνται δύο νέες εικόνες, αυτή της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.[3]

Από την παλιά εκκλησία δεν απέμεινε τίποτα εκτός από τις εικόνες της Παναγιάς της Ελεούσας, του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, της Αγίας Τριάδας και αυτή του Χριστού, που είναι νεώτερη των προηγουμένων. Οι τρεις πρώτες βρίσκονται στη σημερινή Αγία Τριάδα και η τελευταία στο τέμπλο του Αγίου Γεωργίου στο Νεκροταφείο. Η εικόνα της Ελεούσας τοποθετήθηκε στο μεσαίο τέμπλο.[5]

Τις άλλες εικόνες τις μετέφεραν στο εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων. Πιστεύεται ότι την είσοδο (πρόναο) των Αγίων Αποστόλων την αφιέρωσαν στην Αγία Αικατερίνη μετά το γκρέμισμα της παλιάς εκκλησίας, όπου ήταν αφιερωμένο το νότιο κλίτος.[4]

Ανέγερση 1870-1880[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1870, η παλιά εκκλησία κατεδαφίζεται για να κτιστεί στη θέση της η καινούργια.[6] Μετά από κάποιες αποτυχίες στην ανέγερση, αναλαμβάνει ο αρχιτέκτονας-μηχανικός Γεώργιος Α. Νιώτης (από τη Σύρο ή την Κωνσταντινούπολη), ο οποίος και αφήνει στον Καλόξυλο τον αδελφό του Ιωάννη Νιώτη για να παρακολουθεί το κτίσιμο.[7] Λέγεται ότι ο αρχιτέκτονας είχε σοβατίσει ένα σπίτι πίσω από την εκκλησία και πάνω στο σοβά είχε αντιγράψει τα σχέδια για να τα συμβουλεύονται οι τεχνίτες.[8]

Χρησιμοποιήθηκαν μάρμαρα και πέτρες από τη Ράχη των Μονιτσοίων. Μέχρι και το 1980, φαινόταν το μέρος από όπου είχαν βγει οι έξι κολώνες του ναού.[8] Τηνιακοί τεχνίτες έφτιαξαν τις κολόνες και σκάλισαν τα περίτεχνα κιονόκρανα.[8]

Το 1880, η τελευταία εργασία ήταν αυτή του καμπαναριού, που έγινε παρουσία του ίδιου του αρχιτέκτονα.[8]

Η ανέγερση διήρκεσε δέκα χρόνια. Ο ναός γινόταν μεγαλοπρεπής, αλλά οι δαπάνες ήταν πολλές και προέρχονταν κυρίως από τους Καλοξυλίτες, τόσο αυτούς που διέμεναν εκεί όσο και από τους ξενιτεμένους (Μικρά Ασία και Κωνσταντινούπολη).[9]

Είχαν γίνει μόνο τα απαραίτητα. Το τέμπλο ήταν ξύλινο και επάνω του τοποθετήθηκαν οι εικόνες της παλιάς εκκλησίας, δηλαδή της Παναγιάς της Ελεούσας, του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, της Αγίας Τριάδας και του Χριστού. Εσωτερικά και εξωτερικά ήταν ασοβάτιστη και το δάπεδό της ήταν χωμάτινο.[10]

Ο ναός έχει μήκος 26 μ., πλάτος πρόσοψης 13 μ., μέγιστο πλάτος 16 μ. και μέγιστο ύψος στο καμπαναριό που είναι 17 μ.[11]

Το 1880, ο ναός εγκαινιάζεται από τον Μητροπολίτη Παροναξία Γρηγόριο Γιακουμή.[12]

Εξωραϊσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1897, ήλθαν τεχνίτες από την Αθήνα και έκαναν το εσωτερικό μαρμαροκονίαμα. Τα ονόματά τους υπάρχουν σε επιγραφή στο δεξιό κλίτος. Στα τέσσερα τρίγωνα που στηρίζουν τον τρούλο τοιχογραφήθηκαν οι τέσσερις Ευαγγελιστές. Στον τρούλο ζωγραφίστηκαν ο «ουρανός με τα άστρα».[13]

Το 1890, γίνεται το δεσποτικό και το 1902, ο ξυλόγλυπτος άμβωνας.[14][15]

Το 1908, έγινε η πλακόστρωση.[13] Το κτήριο αν και εξωτερικά ήταν ωραίο με πελεκητές πέτρες, το 1920, σοβατίζεται.[16]

Μετά το 1925, αφού είχαν συγκεντρωθεί αρκετά χρήματα από τους Καλοξυλίτες της Αμερικής αποφασίζεται να αντικατασταθεί το κεντρικό ξύλινο τέμπλο με μαρμάρινο. Έτσι με εργολάβο τον Γ. Λυρίτη το τέμπλο κατασκευάζεται στην Τήνο και έρχεται στον Καλόξυλο μαζί με Τηνιακούς γλύπτες, που με επικεφαλής τον μεγάλο γλύπτη Μιχάλη Κουσκουρή το τελειοποίησαν και το τοποθέτησαν το 1928.[17] Είναι ολόκληρο από τηνιακό μάρμαρο και μόνο η βάση του από μάρμαρα της Ράχης στα Μονίτσια. Οι ίδιοι τεχνίτες έφτιαξαν και τη σκάλα της εισόδου πάλι από μάρμαρο της Ράχης.[18] Αργότερα το 1969, ο Μ. Κουσκουρής είχε αναφέρει ότι ο «άγγελος» που είναι πάνω από την Ωραία Πύλη ήταν περιστασιακό έργο του Γιαννούλη Χαλεπά.[19] Οι Καλοξυλίτες τον έχουν ονομάσει «σκαλιστό άγγελο».[20] Στο κεντρικό τέμπλο της Ωραίας Πύλης που κατασκευάστηκε τότε στην Τήνο, υπάρχουν άλλοι τέσσερις «σκαλιστοί άγγελοι», μέρος της υπόλοιπης διακόσμησης, φτιαγμένοι από τους τεχνίτες του τέμπλου, αλλά όπως λέει ο Κουσκουρής αυτός ο άγγελος διαφέρει.[19]

Αργότερα το 1928, με τα υπόλοιπα από τα χρήματα που είχαν συγκεντρωθεί στην Αμερική, τα οκτώ μεγάλα ξύλινα παράθυρα αντικαθιστώνται από μαρμάρινα που κατασκευάστηκαν στην Τήνο.[21][22]

Το 1932, τα στασίδια τοποθετούνται αριστερά για τις γυναίκες και δεξιά για τους άνδρες. Πριν υπήρχαν στασίδια μόνο στον μεσαίο κλίτος και ήταν αποκλειστικά για τους άνδρες. Οι γυναίκες πήγαιναν στο αριστερό και δεξιό κλίτος όπου δεν υπήρχαν στασίδια. Υπήρχαν λίγα στασίδια δεξιά και αριστερά για τους γέροντες και τις γερόντισσες αντίστοιχα.[14]

Το 1965, επειδή το καμπαναριό είχε ραγίσει, κατασκευάζεται καινούργιο από τσιμέντο και ολόιδιο με το παλιό.[23] Στη συνέχεια πλακοστρώνεται η χωμάτινη αυλή με μάρμαρα.[24]

Γύρω στο 1968, αποφασίζεται να κατασκευαστούν και τα πλαϊνά τέμπλα από μάρμαρο, δεδομένου ότι μέχρι τότε υπήρχε μόνο το μεσαίο που είχε κατασκευαστεί το 1928.[25] Τα πλαϊνά κατασκευάστηκαν το 1970 και δεν έχουν την ίδια καλλιτεχνική αξία με το μεσαίο, που ήταν χειροποίητο, αν και είναι τέλεια εναρμονισμένα.[19]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 25
  2. ↑ 2,0 2,1 Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 11
  3. ↑ 3,0 3,1 Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 12
  4. ↑ 4,0 4,1 Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 14
  5. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 11, 13-14
  6. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 15
  7. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 19
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 20
  9. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 22-25
  10. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 27
  11. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 25
  12. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 25-26
  13. ↑ 13,0 13,1 Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 29
  14. ↑ 14,0 14,1 Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 30
  15. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 43
  16. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 29-30
  17. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 68 (φωτογραφία)
  18. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 37-38
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 61
  20. ↑ Μάρτιος 2014. «Καλόξυλος, Τραγαία Νάξου» παρουσίαση σε βίντεο του χωριού Καλόξυλος από τον Λευτέρη Ελευθερίου που προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Τέχνης και Πολιτισμού Ελαία (Elaia Arts Festival). Ανάκτηση από youtube 29/03/2018.
  21. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 33
  22. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 38
  23. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 46-48
  24. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 48-51
  25. ↑ Παραράς, Στέλιος, (Αθήνα 1980), βλ. πηγές, σελ. 52

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αγία_Τριάδα_Καλόξυλου&oldid=9515676"