Α΄ Γυμνάσιο Αρρένων Χανίων

Το Α΄ Γυμνάσιο Αρρένων Χανίων είναι το πρώτο Γυμνάσιο που ιδρύθηκε στα Χανιά και αναγνωρίστηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών (1887) και το τρίτο στην Κρήτη μετά το Γυμνάσιο του Ηρακλείου (1883) και της Νεάπολης Λασιθίου (1884).

'Ιδρυση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Μάιο του 1881 ψηφίστηκε ο πρώτος νόμος για την παιδεία και ιδρύθηκε το πρώτο δημόσιο Γυμνάσιο στην Κρήτη, στο Ηράκλειο, με την επωνυμία «Κρητικόν», που αναγνωρίστηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών στις 17 Μαρτίου 1883.

Η ίδρυση της Α΄ δημόσιας τάξης Γυμνασίου στα Χανιά έγινε τον Ιούνιο του 1883, ύστερα από ψήφισμα των 49 χριστιανών πληρεξούσιων της Κρητικής Βουλής (19 Μαΐου 1883) προς το Γενικό Διοικητή Φωτιάδη πασά και σχετικό διάταγμά του (αρ. πρ. 667 και διεκπ. 1082). Η Α΄ τάξη ξεκίνησε κανονικά τη σχολική χρονιά 1883-1884 με χρηματοδότηση της τουρκικής διοίκησης 15000 γροσίων ετησίως. Το γυμνάσιο για μια τετραετία λειτουργούσε άλλλοτε με δύο τάξεις και άλλοτε με τρεις τάξεις από τις οποίες μόνο η Α΄ ήταν δημόσια και οι άλλες ιδιοσυντήρητες. Σπουδαίοι φιλόλογοι δίδαξαν αυτήν την τετραετία στο Γυμνάσιο Χανίων, όπως είναι ο Αντώνιος Βορεάδης και ο Αντώνιος Γιάνναρης.

Αναγνώριση από το Πανεπιστήμιο Αθηνών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το έτος 1887-1888, ύστερα από πολλούς αγώνες των μελών της Εφορευτικής Επιτροπής και της τοπικής κοινωνίας, το Γυμνάσιο συμπληρώθηκε και με τις τέσσερις τάξεις του, έγινε δημόσιο και ονομάστηκε «Ελληνικόν Γυμνάσιον Χανίων», εξασφαλίζοντας έτσι τη βιωσιμότητά του. Την πρώτη αυτή χρονιά είχε 102 μαθητές συνολικά. Τα εγκαίνιά του έγιναν με κάθε επισημότητα στις 23 Σεπτεμβρίου του 1887 και η αναγνώρισή του από το Πανεπιστήμιο Αθηνών ως ισότιμου με εκείνα που λειτουργούσαν στην Ελλάδα έγινε στις 29 Νοεμβρίου του 1887.

Οι πρώτοι δημόσιοι καθηγητές του ήταν: ο φιλόλογος και ιστορικός Βασίλειος Ψιλάκης ως Γυμνασιάρχης, ο Νικόλαος Παλιεράκης, φιλόλογος, ο Πέτρος Μανταδάκης, φιλόλογος ο Δημήτριος Παπαδάκης, προλύτης της φιλοσοφίας, ο Διονύσιος Κονοφάος, μαθηματικός, ο Γεώργιος Κιουρτζάκης, προλύτης της φιλοσοφίας για τη διδασκαλία των θρησκευτικών και ο Ανδρέας Rostand, διδάσκαλος των γαλλικών.

Μέχρι το σχολικό έτος 1895-96 το Γυμνάσιο λειτούργησε κανονικά, αν και ποτέ πια οι μαθητές του δεν έφτασαν τον αριθμό 100. Οι περιπέτειες της Κρήτης, οι συνεχείς επαναστάσεις δεν άφηναν περιθώριο στις οικογένειες να στέλνουν τα παιδιά τους στο Γυμνάσιο, αλλά και οι ίδιοι οι νέοι προτιμούσαν να κρατούν το τουφέκι παρά την πένα. Το σχολικό έτος 1896-97 γράφτηκαν μόνο 30 μαθητές σε όλες τις τάξεις, αλλά το Γυμνάσιο έκλεισε για 2 χρόνια στις 20 Ιανουαρίου 1897, όπως άλλωστε συνέβη και σε όλα τα σχολεία της Κρήτης. Είχαν αρχίσει οι σφαγές των Τούρκων, ακολούθησε η επανάσταση του 1897.

Το Γυμνάσιο επί Κρητικής Πολιτείας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το «Ελληνικόν Γυμνάσιο Χανίων» άνοιξε ξανά το 1899-1900, όπως και τα περισσότερα σχολεία, όταν η Κρήτη ήταν πια αυτόνομη «Κρητική Πολιτεία». Το Γυμνάσιο αρχικά (1899-1901) έγινε επτατάξιο, αφού προσαρτήθηκε σ’ αυτό το τριτάξιο Ελληνικό Σχολείο. Τα χρόνια 1902-1911 έγινε ξανά τετρατάξιο. Από το 1911 λειτούργησε πάλι ως εξατάξιο και διατηρήθηκε έτσι ως και μετά την Ένωση (1913) με την Ελλάδα, στην οποία τα γυμνάσια εξακολουθούσαν να είναι τετρατάξια μέχρι του 1929.

Στέγαση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τότε μέχρι σήμερα το «Ελληνικόν Γυμνάσιον Χανίων», έχοντας παρακολουθήσει όλες τις αλλαγές των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων, λειτουργεί κανονικά ως δύο διαφορετικά μη συστεγαζόμενα σχολεία: 1ο Γυμνάσιο και 1ο Γενικό Λύκειο Χανίων.

Το Γυμνάσιο, ύστερα από τις περιπέτειές της στέγασής του, από την ίδρυσή του μέχρι το 1910, στεγάζεται μέχρι σήμερα στο ιστορικό κτίριό του στο κέντρο της πόλης των Χανίων. Πρόκειται για τη δυτική πτέρυγα του πρώην γαλλικού στρατώνα, που μετά την αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων το 1909 η Εκτελεστική Επιτροπή της Κρητικής Πολιτείας αποφάσισε τη μετατροπή της σε Γυμνάσιο. Στις 24 Σεπτεμβρίου 1909 ο επί των εσωτερικών Επίτροπος (υπουργός) Μ. Καψάλης προκήρυξε μειοδοτική δημοπρασία για τη μετατροπή της δυτικής πτέρυγας «του άλλοτε Γαλλικού στρατώνος εις Γυμνάσιον». Τα έργα με λεπτομερή εκτίμηση ανέρχονταν συνολικά στις 10.000 δραχμές και η αποπληρωμή τους κράτησε χρόνια.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχεία: Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, 1ο Γυμνάσιο Χανίων, Πανεπιστήμιο Αθηνών.

«Κρήτη», εφ. της Γενικής Διοικήσεως Κρήτης, εφημερίδες τοπικές.

Βασίλειος Ψιλάκης, Ιστορία της Κρήτης.

Αγγελική Καραθανάση, Η Γυμνασιακή εκπαίδευση στα Χανιά του 19ου αιώνα, περιοδικά "Ελλωτία", δήμου Χανίων, τόμος 11, 2006

Αγγελική Καραθανάση, Το Πανεπιστήμιο Αθηνών και τα Γυμνάσια της Κρήτης, περιοδικό "Εν Χανίοις", δήμου Χανίων, τόμος 1, 2007

Αγγελική Καραθανάση, Ελληνικό Σχολείο και γυμνασιακές τάξεις στην πόλη των Χανίων κατά τον 19ο αιώνα (μετά το 1830). Ιστορικές συνθήκες και πρόσωπα, "Εν Χανίοις", ετήσια έκδοση του δήμου Χανίων, τόμος 13ος, Χανιά 2019, σ. 87-114. https://www.academia.edu/41512986

Αγγελική Καραθανάση, Περιπέτειες στέγασης του Γυμνασίου Χανίων. Από την ανασφάλεια του ενοικίου και την απειλή της κατάργησης στην ασφάλεια της ιδιοκτησίας και στη μονιμότητα. «Εν Χανίοις», ετήσια έκδοση του δήμου Χανίων, τόμος 14ος, Χανιά 2020, σ. 139-172. https://www.academia.edu/49240416

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιστοσελίδα του Ά Γυμνασίου Χανίων Αρχειοθετήθηκε 2021-09-09 στο Wayback Machine.