Όμηρος (οργάνωση)

Η οργάνωση «Όμηρος» ήταν αντιστασιακή οργάνωση που έδρασε στην Ελλάδα κατά την διάρκεια της Κατοχής, για λογαριασμό της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης, σε στενή συνεργασία με τις βρετανικές υπηρεσίες. Ο αρχικός πυρήνας και η ηγετική ομάδα του «Ομήρου» αποτελούνταν κυρίως από στρατιωτικούς, αλλά στην οργάνωση μετείχαν και αρκετοί πολίτες. Στα Δεκεμβριανά όλα τα μέλη του «Ομήρου» τάχθηκαν στο πλευρό της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου.

Παρότι μικρή αριθμητικά, η οργάνωση ανέδειξε έναν δυσανάλογα μεγάλο αριθμό πρωταγωνιστών στην μεταπολεμική Ελλάδα: μέλη της υπήρξαν, μεταξύ πολλών άλλων, ο μετέπειτα αρχηγός ΓΕΕΘΑ και υπηρεσιακός πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Δόβας, ο επίσης μετέπειτα αρχηγός ΓΕΕΘΑ στρατηγός Στυλιανός Κιτριλάκης, ο μετέπειτα δικτάτορας Στυλιανός Παττακός, αλλά και ο Μένιος Κουτσόγιωργας, αντιπρόεδρος των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου

Ίδρυση

Ο «Όμηρος» δημιουργήθηκε το Σεπτέμβριο του 1941 με πρωτοβουλία του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, ο οποίος ανέθεσε την οργάνωση στον συνεργάτη του, απότακτο ταγματάρχη του Πυροβολικού Επαμεινώνδα Τσέλλο (είχε αποταχθεί λόγω της συμμετοχής του στο αποτυχημένο βενιζελικό πραξικόπημα του 1935), σε συνεργασία με τον δικηγόρο και στενό φίλο του Κανελλόπουλου Αγησίλαο Βλάχο. Στις 17 Σεπτεμβρίου ανέλαβαν επικεφαλής της οργάνωσης ο συνταγματάρχης Πυροβολικού Στυλιανός Κιτριλάκης και ο αντισυνταγματάρχης Πεζικού Κωνσταντίνος Δόβας.

Δράση

Η οργάνωση δραστηριοποιήθηκε με την συλλογή και διαβίβαση πληροφοριών, με επιχειρήσεις δολιοφθοράς (σαμποτάζ), με την φυγάδευση Ελλήνων και Άγγλων στρατιωτικών στην Μέση Ανατολή, με την έκδοση παράνομης αντιστασιακής εφημερίδας («Μαχόμενη Ελλάς») και με την ίδρυση τμήματος νεολαίας («Ιερά Ταξιαρχία», η οποία έγινε αρκετά γνωστή στην νεολαία της εποχής).

Η «Μονάδα 309» της οργάνωσης, υπεύθυνη για επιχειρήσεις δολιοφθοράς, προκάλεσε την καταστροφή δύο γερμανικών αεροπλάνων στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, καθώς και σημαντικές φθορές σε εφτά πλοία ισπανικής κατασκευής στο λιμάνι του Πειραιά. Τα μέλη του «Ομήρου» ανακάλυψαν τον προδότη Πολύκαρπο Νταλιάνη, ο οποίος είχε καταδώσει στους Γερμανούς τους νέους της ΠΕΑΝ, που είχαν ανατινάξει τα γραφεία της δωσιλογικής ΕΣΠΟ στις 20 Σεπτεμβρίου του 1942, και τον εκτέλεσαν παραδειγματικά.

Επίσης, η οργάνωση διαβίβασε περισσότερα από 2.500 σήματα και ταχυδρόμησε 159 δελτία πληροφοριών στο Βρετανικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής και φυγάδευσε περίπου 120 στρατιωτικούς.

Πηγές

• Ε/ Ιστορικά-Εθνική Αντίσταση, 22 Νοεμβρίου 2001, ένθετο εφημερίδας Ελευθεροτυπία
• Σόλων Ζέφυρος Γρηγοριάδης, Συνοπτική Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης (1941-1944), Εκδόσεις Καπόπουλος, Αθήνα 1982
• Επίσημη Έκθεση Δράσης της Οργάνωσης