Μετάβαση στο περιεχόμενο

Αλεξιθυμία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Ρομπότ: Προσθήκη: pt:Alexitimia
επιμέλεια
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
Η '''αλεξιθυμία''' είναι η κατάσταση που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους που έχουν δυσκολία στην κατανόηση και έκφραση των [[συναίσθημα|συναισθημάτων]] τους. Η λέξη αυτή προέρχεται από το στερητικό α-, το συνθετικό -λεξ- από τη "λέξη", και το "θυμός" που εννοεί το [[συναίσθημα]], σημαίνει δηλαδή ότι ''δεν υπάρχουν λέξεις για το συναίσθημα''. Τον όρο αυτό χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ο ψυχίατρος [[Πέτρος Συφναίος]] το [[1973]]<ref>Bar-On & Parker (2000), pp. 40–59</ref> για να μπορέσει να περιγράψει την κατάσταση που παρουσίαζαν πολλοί ασθενείς του με [[ψυχοσωματικές εκδηλώσεις|ψυχοσωματικά προβλήματα]].
{{επιμέλεια}}
Η '''αλεξιθυμία''' είναι η κατάσταση που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους που έχουν δυσκολία στην κατανόηση και έκφραση των [[συναίσθημα|συναισθημάτων]] τους. Η λέξη αυτή προέρχεται από το στερητικό α-, το συνθετικό -λεξ- από τη "λέξη", και το "θυμός" που εννοεί το συναίσθημα, σημαίνει δηλαδή ότι ''δεν υπάρχουν λέξεις για το συναίσθημα''. Τον όρο αυτό χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ο ψυχίατρος [[Πέτρος Συφναίος]] το [[1972]] για να μπορέσει να περιγράψει την κατάσταση που παρουσίαζαν πολλοί ασθενείς του με [[ψυχοσωματικές εκδηλώσεις|ψυχοσωματικά προβλήματα]].


== Χαρακτηριστικά ==
== Χαρακτηριστικά ==
===Αναγνώριση συναισθημάτων===
===Αναγνώριση συναισθημάτων===
Οι άνθρωποι που βρίσκονται στην κατάσταση που περιγράφεται ως αλεξιθυμία έχουν τεράστια δυσκολία στο να αναγνωρίσουν συναισθηματικές καταστάσεις καθώς εκδηλώνονται. Μπορεί να έχουν μια αίσθηση, όταν βρίσκονται σε μια πολύ δυνατή συναισθηματική κατάσταση, όπως θλίψη με δάκρυα ή ασυγκράτητος θυμός, αλλά όταν προσπαθούν να καταλάβουν τι προκάλεσε αυτή την κατάσταση, δεν μπορούν να καθορίσουν τι ήταν αυτό που τους ερέθισε. Οι περισσότεροι μπορεί να αισθάνονται άβολα, σαν κάτι να αλλάζει στο σώμα τους, όπως αυξημένη καρδιακή πίεση ή πόνοι στο στομάχι και όταν πιέζονται να εξηγήσουν τα συναισθήματα τους δεν έχουν λέξεις για να προσφέρουν. Μπορεί να προσπαθήσουν με αδέξιο τρόπο να δώσουν μια αριστοτεχνική απάντηση, ίσως να απαντήσουν αυτό που θέλουν οι άλλοι να ακούσουν, ή απλά να αλλάξουν θέμα στην κουβέντα. Επίσης, το άτομο με αλεξιθυμία μπορεί να παρερμηνεύσει τη σωματική έκφραση του συναισθήματος σαν σωματική έκφραση ασθενειών. Για παράδειγμα, τα δάκρυα στα μάγουλα δεν είναι έκφραση στενοχώριας, αλλά ανωμαλία στους [[δακρυϊκός αδένας|δακρυϊκούς αδένες]] ή μια [[καρδιά]] που πάλλεται δυνατά και γρήγορα λόγω πάθους ερμηνεύεται ως προβληματική [[βαλβίδα]] στην καρδιά κλπ. Ανάλογα μπορούν να θεωρηθούν οι συναισθηματικές εκδηλώσεις ως αποτέλεσμα των περιβαλλοντολογικών συνθηκών (μολυσμένος αέρας, αλλαγή στην ατμοσφαιρική πίεση κλπ).
Οι άνθρωποι που βρίσκονται στην κατάσταση που περιγράφεται ως αλεξιθυμία έχουν τεράστια δυσκολία στο να αναγνωρίσουν συναισθηματικές καταστάσεις καθώς εκδηλώνονται. Μπορεί να έχουν μια αίσθηση, όταν βρίσκονται σε μια πολύ δυνατή συναισθηματική κατάσταση, όπως θλίψη με [[δάκρυ|δάκρυα]] ή ασυγκράτητος [[θυμός]], αλλά όταν προσπαθούν να καταλάβουν τι προκάλεσε αυτή την κατάσταση, δεν μπορούν να καθορίσουν τι ήταν αυτό που τους ερέθισε. Οι περισσότεροι μπορεί να αισθάνονται άβολα, σαν κάτι να αλλάζει στο σώμα τους, όπως αυξημένη καρδιακή πίεση ή πόνοι στο [[στομάχι]], και όταν πιέζονται να εξηγήσουν τα συναισθήματα τους δεν έχουν λέξεις για να προσφέρουν. Μπορεί να προσπαθήσουν με αδέξιο τρόπο να δώσουν μια αριστοτεχνική απάντηση, ίσως να απαντήσουν αυτό που θέλουν οι άλλοι να ακούσουν, ή απλά να αλλάξουν θέμα στην κουβέντα.
Επίσης, το άτομο με αλεξιθυμία μπορεί να παρερμηνεύσει τη σωματική έκφραση του συναισθήματος σαν σωματική έκφραση ασθενειών. Για παράδειγμα, τα δάκρυα στα μάγουλα δεν είναι έκφραση στενοχώριας, αλλά ανωμαλία στους [[δακρυϊκός αδένας|δακρυϊκούς αδένες]] ή μια [[καρδιά]] που πάλλεται δυνατά και γρήγορα λόγω πάθους ερμηνεύεται ως προβληματική [[βαλβίδα]] στην καρδιά κλπ. Ανάλογα μπορούν να θεωρηθούν οι συναισθηματικές εκδηλώσεις ως αποτέλεσμα των περιβαλλοντολογικών συνθηκών (μολυσμένος αέρας, αλλαγή στην ατμοσφαιρική πίεση κλπ).


===Συναισθηματική παρακίνηση===
===Συναισθηματική παρακίνηση===
Γραμμή 14: Γραμμή 15:
Υπάρχουν δύο "τρόποι" φαντασίας: ο ελεγχόμενος και ο αυθόρμητος. Στον ελεγχόμενο τρόπο φαντασίας γίνεται η προσπάθεια να χρησιμοποιηθούν οι εικόνες του μυαλού για διάφορους σκοπούς. Ο αυθόρμητος είναι το τελείως αντίθετο, καθώς εδώ υπάρχει φαντασία χωρίς περιορισμό και [[ενσυνείδηση]]. Μπορεί στην περίπτωση της αλεξιθυμίας να μην είναι τόσο εύκολο να αναγνωριστεί ποιο μέρος της φαντασίας μειονεκτεί και ποιο όχι, αλλά πολλοί αλεξιθυμικοί δείχνουν να έχουν την ικανότητα της ελεγχόμενης φαντασίας, χρησιμοποιώντας την συνειδητά για πρακτικούς σκοπούς, όπως να λύσουν ένα πρόβλημα ή να σχεδιάσουν μια χρήσιμη εφαρμογή, κάτι που υποδεικνύει ότι μάλλον λείπει η αυθόρμητη φαντασία.
Υπάρχουν δύο "τρόποι" φαντασίας: ο ελεγχόμενος και ο αυθόρμητος. Στον ελεγχόμενο τρόπο φαντασίας γίνεται η προσπάθεια να χρησιμοποιηθούν οι εικόνες του μυαλού για διάφορους σκοπούς. Ο αυθόρμητος είναι το τελείως αντίθετο, καθώς εδώ υπάρχει φαντασία χωρίς περιορισμό και [[ενσυνείδηση]]. Μπορεί στην περίπτωση της αλεξιθυμίας να μην είναι τόσο εύκολο να αναγνωριστεί ποιο μέρος της φαντασίας μειονεκτεί και ποιο όχι, αλλά πολλοί αλεξιθυμικοί δείχνουν να έχουν την ικανότητα της ελεγχόμενης φαντασίας, χρησιμοποιώντας την συνειδητά για πρακτικούς σκοπούς, όπως να λύσουν ένα πρόβλημα ή να σχεδιάσουν μια χρήσιμη εφαρμογή, κάτι που υποδεικνύει ότι μάλλον λείπει η αυθόρμητη φαντασία.


Επίσης, χαρακτηρίζονται από έναν εξωτερικευμένα προσανατολισμένο τρόπο ζωής. Η έννοια του Εξωτερικευμένου προσανατολισμένου τρόπου ζωής ταιριάζει πολύ με τον εξωστρεφή τύπο ανθρώπου, όπως ορίστηκε απο τον [[Καρλ Γιουνγκ]]. Σύμφωνα με την περιγραφή αυτού του τύπου ανθρώπου, κανένας άλλος δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτόν στον ρεαλισμό. Η αίσθηση των υπαρκτών γεγονότων είναι υπερανεπτυγμένη.
Επίσης, χαρακτηρίζονται από έναν εξωτερικευμένα προσανατολισμένο τρόπο ζωής. Η έννοια του Εξωτερικευμένου προσανατολισμένου τρόπου ζωής ταιριάζει πολύ με τον εξωστρεφή τύπο ανθρώπου, όπως ορίστηκε από τον [[Καρλ Γιουνγκ]]. Σύμφωνα με την περιγραφή αυτού του τύπου ανθρώπου, κανένας άλλος δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτόν στον [[ρεαλισμός|ρεαλισμό]]. Η αίσθηση των υπαρκτών γεγονότων είναι υπερανεπτυγμένη.
Η ζωή του είναι ενα συνοθύλευμα εμπειριών των υλικών πραγμάτων. Σε αρκετές περιπτώσεις τα γεγονότα της ζωής του με δυσκολία μπορουν να χαρακτηριστούν σαν εμπερίες. Ό,τι βιώνει αποτελεί οδηγό για καινούργιες αισθήσεις. Ό,τι καινούργιο περνά απο την σφαίρα του ενδιαφέροντός του αποκτάται με τρόπο καθαρά αισθητικό. Ακολουθώντας αυτόν τον τύπο συμπεριφοράς μπορεί να οδηγήσει σε κλίση σε αυστηρούς κανόνες, κανονισμούς και κοινωνική υπακοή τα οποία παρέχουν την υπαρξιακή "σιγουριά" διαμέσου των προβλέψιμων κωδίκων συμπεριφοράς, σε αντίθεση με τα συναισθήματα που για τους αλεξιθυμικούς δεν παρέχουν την ίδια σιγουριά. Τα παιδιά που έχουν στενές επαφές με αλεξιθυμικούς πολλές φορές χαρακτηρίζονται από ισχυρή ηθικολογία και σχολαστικότητα και μπορει να αισθάνονται
φυλακισμένα στις μονότονες ρουτίνες του καθημερινού περίγυρου. Όλα αυτα σιγουρεύουν την προβλεψιμότητα του κόσμου των αλεξιθυμικών.


Η ζωή του είναι ένα συνονθύλευμα εμπειριών των υλικών πραγμάτων. Σε αρκετές περιπτώσεις τα γεγονότα της ζωής του με δυσκολία μπορούν να χαρακτηριστούν σαν εμπειρίες. Ό,τι βιώνει αποτελεί οδηγό για καινούργιες αισθήσεις. Ό,τι καινούργιο περνά από την σφαίρα του ενδιαφέροντός του αποκτάται με τρόπο καθαρά αισθητικό. Ακολουθώντας αυτόν τον τύπο συμπεριφοράς μπορεί να οδηγήσει σε κλίση σε αυστηρούς κανόνες, κανονισμούς και κοινωνική υπακοή τα οποία παρέχουν την υπαρξιακή "σιγουριά" διαμέσου των προβλέψιμων κωδίκων συμπεριφοράς, σε αντίθεση με τα συναισθήματα που για τους αλεξιθυμικούς δεν παρέχουν την ίδια σιγουριά. Τα παιδιά που έχουν στενές επαφές με αλεξιθυμικούς πολλές φορές χαρακτηρίζονται από ισχυρή ηθικολογία και σχολαστικότητα και μπορεί να αισθάνονται
Η αλεξιθυμία δεν θεωρείται διανοητική ή ψυχολογική διαταραχή. Είναι περισσότερο μια "προβληματική" ιδιαιτερότητα της προσωπικότητας που διαφέρει σε σοβαρότητα απο άνθρωπο σε άνθρωπο. Οι αλεξιθυμικοί πιστεύεται ότι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να δημιουργήσουν προβλήματα στην προσωπικότητα τους. Επίσης,η αλεξιθυμία σχετίζεται με συγκεκριμένες ασθένειες όπως [[υπέρταση]], δυσλειτουργική [[δυσπεψία]], σεξουαλικές διαταραχές, διαταραχές απο χρήση ουσιών και κάποιες [[αγχώδης διαταραχή|αγχώδεις διαταραχές]]. Η ανικανότητα να διεγερθούν συναισθηματικά είναι ένας λόγος για τον οποίο κάποιοι αλεξιθυμικοί τείνουν να αποβάλλουν
φυλακισμένα στις μονότονες ρουτίνες του καθημερινού περίγυρου. Όλα αυτά σιγουρεύουν την προβλεψιμότητα του κόσμου των αλεξιθυμικών.
την ένταση που προκαλείται από συναισθηματική φόρτιση διαμέσω αυθόρμητων συμπεριφορών όπως [[ονυχοφαγία]], εξάρτηση απο ουσίες, απρεπή σεξουαλική συμπεριφορά, [[ανορεξία]] κλπ. Η ανικανότητα στην διαχείριση των συναισθημάτων μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές στο [[νευρικό σύστημα]] που μπορεί με την σειρά τους να προκαλέσουν σωματικές διαταραχες. Τέλος, οι αλεξιθυμικοί δείχνουν να έχουν περιορισμένη ικανότητα στο να βιώνουν θετικά συναισθήματα.


Η αλεξιθυμία δεν θεωρείται διανοητική ή ψυχολογική διαταραχή. Είναι περισσότερο μια "προβληματική" ιδιαιτερότητα της προσωπικότητας που διαφέρει σε σοβαρότητα από άνθρωπο σε άνθρωπο. Οι αλεξιθυμικοί πιστεύεται ότι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να δημιουργήσουν προβλήματα στην προσωπικότητα τους. Επίσης, η αλεξιθυμία σχετίζεται με συγκεκριμένες ασθένειες όπως [[υπέρταση]]<ref>[http://hyper.ahajournals.org/cgi/content/full/33/4/1057 Jula A, Salminen JK, Saarijärvi S (01 Apr 1999). "Alexithymia: a facet of essential hypertension"]</ref>, δυσλειτουργική [[δυσπεψία]]<ref>[http://psy.psychiatryonline.org/cgi/content/full/45/6/508 Jones MP, Schettler A, Olden K, Crowell MD (2004). "Alexithymia and somatosensory amplification in functional dyspepsia"]</ref>, σεξουαλικές διαταραχές<ref>[http://www.nature.com/ijir/journal/v18/n2/full/3901386a.html Michetti PM, Rossi R, Bonanno D, Tiesi A, Simonelli C (2006). "Male sexuality and regulation of emotions: a study on the association between alexithymia and erectile dysfunction (ED)]</ref>, διαταραχές από χρήση ουσιών<ref>Lumley MA, Downey K, Stettner L, Wehmer F, Pomerleau OF (1994). "Alexithymia and negative affect: relationship to cigarette smoking, nicotine dependence, and smoking cessation". Psychotherapy and psychosomatics 61 (3–4): 156–62.</ref> και κάποιες [[αγχώδης διαταραχή|αγχώδεις διαταραχές]]<ref>[http://psy.psychiatryonline.org/cgi/reprint/25/11/858 Jones BA (1984). "Panic attacks with panic masked by alexithymia"]</ref>.
== ''' Αίτια ''' ==


Η ανικανότητα να διεγερθούν συναισθηματικά είναι ένας λόγος για τον οποίο κάποιοι αλεξιθυμικοί τείνουν να αποβάλλουν την ένταση που προκαλείται από συναισθηματική φόρτιση διαμέσου αυθόρμητων συμπεριφορών όπως [[ονυχοφαγία]], [[εξάρτηση]] από ουσίες, απρεπή σεξουαλική συμπεριφορά, [[ανορεξία]] κλπ. Η ανικανότητα στην διαχείριση των συναισθημάτων μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές στο [[νευρικό σύστημα]], που μπορεί με την σειρά τους να προκαλέσουν σωματικές διαταραχές. Τέλος, οι αλεξιθυμικοί δείχνουν να έχουν περιορισμένη ικανότητα στο να βιώνουν θετικά συναισθήματα.
Τα κυριότερα αίτια της αλεξιθυμίας μπορει να είναι:


== Αίτια ==
#Κληρονομικά χαρακτηριστικά
#Γενετικές ανωμαλίες
#Ελλιπής νευρολογική ανάπτυξη
#Εγκεφαλική εγχείριση
#[[Ψυχολογικό τραύμα]]
#Ψυχολογική άμυνα ενάντια στο [[στρες]] ή στην αρρώστια
#Πολιτιστικό-κοινωνικό περιβάλλον
#Οικογενειακές επιρροές


Τα κυριότερα αίτια της αλεξιθυμίας μπορεί να είναι:
Δεν είναι ξεκάθαρο τι προκαλεί την αλεξιθυμία. Κάποιες μελέτες στην [[νευροψυχολογία]] δείχνουν οτι η αλεξιθυμία μπορεί να προκαλείται απο μια διαταραχή στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου, το οποίο είναι υπεύθυνο σε ένα μεγάλο μέρος για την δημιουργία των συναισθημάτων. Άλλες έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει πιθανόν ενα πρόβλημα στην [[διαημισφαιρική μεταφορά]]. Έτσι, η συναισθηματική πληροφορία από το δεξί ημισφαίριο δεν μεταφέρεται σωστά στις περιοχές της γλώσσας στο αριστερό ημισφαίριο. Επιπρόσθετα, ένα άλλο νευροψυχολογικό μοντέλο προτείνει ότι η αλεξιθυμία μπορεί να σχετίζεται με μια δυσλειτουργία του [[εγκεφαλικός φλοιός|εγκεφαλικού φλοιού]]. Αυτές οι μελέτες έχουν δώσει κάποια πρώτα συμπεράσματα αλλά τα εμπειρικά στοιχεία για τις αιτίες της αλεξιθυμίας παραμένουν ακαθόριστα.


*Κληρονομικά χαρακτηριστικά
Αν και τα ψυχολογικά αίτια είναι σημαντικά στον καθορισμό της αιτιολογίας της αλεξυθυμίας, θα πρέπει να θυμόμαστε οτι η πρώτη γλώσσα του νεογέννητου ειναι η μη λεκτική [[γλώσσα του προσώπου]]. Η συναισθηματική κατάσταση της μητέρας ειναι σημαντική για τον καθορισμό της εξέλιξης του παιδιού. Η αμέλια ή αδιαφορία στις μεταβολές της έκφρασης του παιδιού χωρίς κατάλληλη [[ανάδραση]] μπορεί να προωθήσει σε ακύρωση των εκφράσεων που παρουσιάζει το παιδί. Η ικανότητα των γονιών να μεταφέρουν την [[αυτοεπίγνωση]] στο παιδί ειναι άλλος ενας σημαντικός παράγοντας. Εάν ο γονιός είναι ανίκανος στο να αναγνωρίσει και να ξεχωρίσει τις συναισθηματικές εκφράσεις στο παιδί, μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του παιδιού να καταλαβαίνει τις συναισθηματικές εκφράσεις.
*Γενετικές ανωμαλίες
*Ελλιπής νευρολογική ανάπτυξη
*Εγκεφαλική εγχείριση
*[[Ψυχολογικό τραύμα]]
*Ψυχολογική άμυνα ενάντια στο [[στρες]] ή στην αρρώστια
*Πολιτιστικό-κοινωνικό περιβάλλον
*Οικογενειακές επιρροές


Δεν είναι ξεκάθαρο τι προκαλεί την αλεξιθυμία. Κάποιες μελέτες στην [[νευροψυχολογία]] δείχνουν ότι η αλεξιθυμία μπορεί να προκαλείται από μια διαταραχή στο δεξί ημισφαίριο του [[εγκέφαλος|εγκεφάλου]], το οποίο είναι υπεύθυνο σε ένα μεγάλο μέρος για την δημιουργία των συναισθημάτων. Άλλες έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει πιθανόν ένα πρόβλημα στην [[διαημισφαιρική μεταφορά]]. Έτσι, η συναισθηματική πληροφορία από το δεξί ημισφαίριο δεν μεταφέρεται σωστά στις περιοχές της γλώσσας στο αριστερό ημισφαίριο. Επιπρόσθετα, ένα άλλο νευροψυχολογικό μοντέλο προτείνει ότι η αλεξιθυμία μπορεί να σχετίζεται με μια δυσλειτουργία του [[εγκεφαλικός φλοιός|εγκεφαλικού φλοιού]]. Αυτές οι μελέτες έχουν δώσει κάποια πρώτα συμπεράσματα, αλλά τα εμπειρικά στοιχεία για τις αιτίες της αλεξιθυμίας παραμένουν ακαθόριστα.
Με σκοπό τον όσο το δυνατόν καλύτερο καθορισμό των αιτίων της αλεξιθυμίας, οι επιστήμονες έχουν διαχωρίσει την αλεξυθυμία σε δυο βασικές κατηγορίες, την '''πρωτογενή''' και την '''δευτερογενή'''. Η πρωτογενής αλεξιθυμία οφείλεται στην φύση του ανθρώπου, στα [[γονίδιο|γονίδιά]] του και δεν επιδέχεται εύκολα θεραπεία. Αντίθετα, η δευτερογενής αλεξιθυμία προκαλείται είτε από αντίδραση σε ψυχολογικό τραύμα όπου ο ασθενής καταπιέζει οδυνηρά συναισθήματα σαν μια πρόσχερη άμυνα ενάντια στο τραύμα, είτε απο κακή ανατροφή, είτε γενικότερα απο άλλες ψυχολογικές αιτίες.


Αν και τα [[ψυχολογία|ψυχολογικά]] αίτια είναι σημαντικά στον καθορισμό της αιτιολογίας της αλεξιθυμίας, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι η πρώτη γλώσσα του νεογέννητου είναι η μη λεκτική [[γλώσσα του προσώπου]]. Η συναισθηματική κατάσταση της μητέρας είναι σημαντική για τον καθορισμό της εξέλιξης του παιδιού. Η αμέλεια ή αδιαφορία στις μεταβολές της έκφρασης του παιδιού χωρίς κατάλληλη [[ανάδραση]] μπορεί να προωθήσει σε ακύρωση των εκφράσεων που παρουσιάζει το παιδί. Η ικανότητα των γονιών να μεταφέρουν την [[αυτοεπίγνωση]] στο παιδί είναι άλλος ένας σημαντικός παράγοντας. Εάν ο γονιός είναι ανίκανος στο να αναγνωρίσει και να ξεχωρίσει τις συναισθηματικές εκφράσεις στο παιδί, μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του παιδιού να καταλαβαίνει τις συναισθηματικές εκφράσεις.
Ο Πέτρος Συφναίος επαναπροσδιόρισε τις έννοιες πρωτογενής και δευτερογενής, θεωρώντας ότι η βασική διαφορά τους είναι ότι η μια προκαλείται απο νευρολογικά αίτια ενώ η άλλη απο ψυχολογικά. Έτσι, η πρωτογενής αλεξιθυμία έχει εξ ορισμού αυστηρά νευρολογική βάση και σωματική αιτία, όπως γενετική ανωμαλία, ελλιπής βιολογική ανάπτυξη ή εγκεφαλική εγχείριση. Από την άλλη, η δευτερογενής αλεξιθυμία είναι αποτέλεσμα ψυχολογικών αιτίων, όπως κοινωνικοπνευματικη κατάσταση, άμυνα ενάντια σε τραύμα και [[νεύρωση|νευρωτική]] αντίδραση. Η δευτερογενής αλεξιθυμία θεωρείται πιο αναστρέψιμη από την πρωτογενή και είναι πιο πιθανό να είναι επιτυχής η θεραπειία της μέσω εκπαίδευσης.


==Πρωτογενής και δευτερογενής αλεξιθυμία==
Είναι πολύ χρήσιμο εδω να παρατεθούν τρία παραδείγματα από περιβάλλοντα οικογένειας που μπορεί να προκαλέσουν στο παιδί δευτερογενή αλεξιθυμία.
Με σκοπό τον όσο το δυνατόν καλύτερο καθορισμό των αιτίων της αλεξιθυμίας, οι επιστήμονες έχουν διαχωρίσει την αλεξιθυμία σε δυο βασικές κατηγορίες: την ''πρωτογενή'' και την ''δευτερογενή''. Η πρωτογενής αλεξιθυμία οφείλεται στην φύση του ανθρώπου, στα [[γονίδιο|γονίδιά]] του και δεν επιδέχεται εύκολα θεραπεία. Αντίθετα, η δευτερογενής αλεξιθυμία προκαλείται είτε από αντίδραση σε ψυχολογικό τραύμα, όπου ο ασθενής καταπιέζει οδυνηρά συναισθήματα σαν μια πρόσχερη άμυνα ενάντια στο τραύμα, είτε από κακή ανατροφή, είτε γενικότερα από άλλες ψυχολογικές αιτίες.


Ο Πέτρος Συφναίος επαναπροσδιόρισε τις έννοιες πρωτογενής και δευτερογενής, θεωρώντας ότι η βασική διαφορά τους είναι ότι η μια προκαλείται από νευρολογικά αίτια ενώ η άλλη από ψυχολογικά. Έτσι, η πρωτογενής αλεξιθυμία έχει εξ ορισμού αυστηρά νευρολογική βάση και σωματική αιτία, όπως γενετική ανωμαλία, ελλιπής βιολογική ανάπτυξη ή εγκεφαλική εγχείριση. Από την άλλη, η δευτερογενής αλεξιθυμία είναι αποτέλεσμα ψυχολογικών αιτίων, όπως κοινωνικοπνευματική κατάσταση, άμυνα ενάντια σε τραύμα και [[νεύρωση|νευρωτική]] αντίδραση. Η δευτερογενής αλεξιθυμία θεωρείται πιο αναστρέψιμη από την πρωτογενή και είναι πιο πιθανό να είναι επιτυχής η θεραπεία της μέσω εκπαίδευσης.
Σπίτι 1:Το μωρό δεν ακούει ποτε κάποιον να μιλά για συναισθήματα.Δεν βλέπει ποτε πολυ συναισθηματική έκφραση.Οι γονείς της ειναι πολυ θρησκευόμενοι
και στο σπίτι της διδασκουν να πιστευει ετσι ώστε να μην διεφθαρεί απο τα άλλα παιδιά στο σχολείο.Μένει σε χωριό με σχεδόν καμμία επαφή με άλλα παιδιά
Οι γονείς της ισχυρίζονται οτι την αγαπάνε αλλά μοιάζει περισσότερο σαν καθήκον για αυτην παρα σαν αγάπη.Δεν βλέπει ποτε πραγματικά σημάδια αγάπης μεταξύ τους
Προσπαθούν να την κρατήσουν μακρυα απο κάθε διαφωνία και τσακωμό αλλα αυτή πάντα καταλαβαίνει οταν κάτι δεν παέι καλά.εαν ρωτήσει τι συμβαίνει της λένε τιποτα
γλυκιά μου πηγαινε τώρα να παίξεις.Ζει έτσι μέχρι να γίνει 18 που πηγαίνει στην πόλη όπου βρίσκει μια δουλειά και μοιάζει να είναι καλά αλλα εχει τεραστιες
δυσκολίες στο να επικοινωνήσει κ να συδεθει με τους ανθρώπους σε βαθύτερο επιπεδο εκτός του επιφανειακού.
Σπίτι 2:Το μωρό φεύγει απο το σπίτι με έναν πατριό που την κακοποιεί σεξουαλικά.ο αληθινός της πατέρας έφυγε μόλις έμαθε οτι η μητέρα της ήταν εγκυος
Είναι σεξουαλικά κακοποιημένη σαν νεογέννητο,σαν νεαρό κορίτσι και σαν έφηβη.Ο Πατριός της λεει οτι αμα πει τιποτα στην μητέρα της θα νευριάσει
βλέπει τον πατριό της να δέρνει την μητέρα της και η μητέρα της εχει πρόβλημα αλκοολισμού.Πολλές φορές φωνάζει στο κορίτσι και μερικές φορές την χτυπά
Δεν έχει καθόλου υπομονή για τα συναισθήματα της κόρης της.Εάν το μικρό κορίτσι προσπαθήσει να εκφράσει συναισθήματα,αποθαρύνεται με έναν πολύ αγριο τρόπο.
Μαθαίνει να είναι ήρεμη και να φέρνει καλόύς βαθμούς ετσι ώστε να μην της φωνάζουν πολύ.Μαθαίνει να κρατάει τα συναισθήματα της μέσα της.ζει μέσα στον φόβο σε
όλη της την ζωή.Ακόμα και όταν πέρνει καλούς βαθμούς η μητέρα της βρισκει πάντα κάτι για να την κριτικάρει.Τότε αρχίζει να αυτοπληγώνεται σε ηλικία 12 ετών
κάποιος απο το σχολειο το μαθαίνει και το λεει στη μητέρα της.Η μητέρα της της φωνάζει και την λέει χαζή και φεύγει.Στην ηλικία των 13 προσπαθεί να αυτοκτονήσει
Μπαίνει στο νοσοκομείο και δεν μπορεί να εξηγησει στους γιατρους τιποτα.Αυτοι της ξεκινάνε θεραπεία οπου μένει μέχρι να φύγει για το κολέγιο.Εκεί ανακαλύπτει
την τεράστια αποτχία της στι σχέσεις.


==Χαρακτηριστικά στην καθημερινότητα==
Σπίτι 3:Μένει σε ένα σπίτι όπου η μητέρα και ο πατέρας μιλάνε για τα αισθήματα τους με ουσιαστικές λέξεις.Ετσι της μαθαίνουν τα ονόματα των
συναισθημάτων της οπως ακριβώς μαθαίνει τα χρώματα και τους αριθμούς.ειναι σε ένα σπίτι οπου την ρωτάνε πως αισθάνεται και της δίνουν συναισθηματική επιβεβαίωση
Βλέπει τους γονείς της να αγκαλάζονται και να τσακώνονται και να αγκαλιάζονται ξανά.Τους βλέπει να κρατάνε τα χέρια και να γελάνε μαζί.Βλέπει την αγάπη
μεταξύ τους και έχουν παρα πολύ υπομονή και αγάπη για αυτή.Αισθάνεται σίγουρη σαν έφηβη και δεν φοβάται να ειναι συναισθηματικά ειλικρινής.Εάν άνθρωποι
την κοροιδεψουν η την πληγώσουν στο σχολείο ξέρει οτι θα βρεί υποστήριξη στο σπίτι

Ετσι το ίδιο μωρό μπορεί να εχει πολύ διαφορετικές εμπειρίες καθώς μεγαλώνει.Στα 35 μπορει να πουμε την γυναίκα απο το 3 σπίτι οτι εχει πολύ υψηλη συναισθηματικη
νοημοσύνη.Ολα στην ζωή της μπορεί να πήγαν καλά τελικά.Αλλα αμα είχε μεγαλώσει σε σπιτια όπως το 1 ή το 2 μπορει να την αποκαλέσουμε αλεξιθυμική
η μπορεί να έχει αυτοκτονήσει μέχρι τότε.Συνεπώς,έχει τεράστια σημασία το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει ενα παιδί.


==Πώς μπορεί κάποιος να είναι αλεξιθυμικός==


Εάν έχει κάποιος ανικανότητα στην συναισθηματική κατανόηση, υπάρχουν πολλά στοιχεία στην καθημερινή ζωή που μπορούν να το επιβεβαιώσουν όπως:
Εάν έχει κάποιος ανικανότητα στην συναισθηματική κατανόηση, υπάρχουν πολλά στοιχεία στην καθημερινή ζωή που μπορούν να το επιβεβαιώσουν όπως:
Γραμμή 78: Γραμμή 52:
*Βρίσκει δυσκολία στο να μιλήσει για τα δικά του συναισθήματα
*Βρίσκει δυσκολία στο να μιλήσει για τα δικά του συναισθήματα
*Τον θεωρούν οι άλλοι σαν υπερβολικά λογικό η αναίσθητο χωρίς όμως να τον θεωρούν μη φιλικό
*Τον θεωρούν οι άλλοι σαν υπερβολικά λογικό η αναίσθητο χωρίς όμως να τον θεωρούν μη φιλικό
*Μπερδευεται από τις συναισθηματικές αντιδράσεις των άλλων
*Μπερδεύεται από τις συναισθηματικές αντιδράσεις των άλλων
*Δίνει σχολαστικές και αναλυτικές απαντήσεις σε απλές ερωτήσεις
*Δίνει σχολαστικές και αναλυτικές απαντήσεις σε απλές ερωτήσεις
*Σπάνια ονειρεύεται, οραματίζεται τους προσωπικούς στόχους και προσδοκίες του απο το μέλλον
*Σπάνια ονειρεύεται, οραματίζεται τους προσωπικούς στόχους και προσδοκίες του από το μέλλον
*Έχει μειωμένη αντίδραση και ενδιαφέρον για την [[τέχνη]], τη [[λογοτεχνία]] ή τη [[μουσική]]
*Έχει μειωμένη αντίδραση και ενδιαφέρον για την [[τέχνη]], τη [[λογοτεχνία]] ή τη [[μουσική]]
*Παίρνει προσωπικές αποφάσεις σύμφωνα με τις αρχές παρα με τα συναισθήματα
*Παίρνει προσωπικές αποφάσεις σύμφωνα με τις αρχές παρά με τα συναισθήματα
*Υποφέρει απο περιστασιακές ακαθόριστες σωματικές διαταραχές όπως στομαχόπονους, [[υπέρταση]] κλπ
*Υποφέρει από περιστασιακές ακαθόριστες σωματικές διαταραχές όπως στομαχόπονους, [[υπέρταση]] κλπ.


Πρός αποφυγή παρεξήγησης, οι αλεξιθυμικοί '''έχουν''' συναισθήματα όπως όλοι οι άλλοι άνθρωποι. Το πρόβλημα επικεντρώνεται στο ότι είτε δεν γνωρίζουν την σωματική έκφραση των συναισθημάτων (όπως [[ταχυπαλμία]] ή [[κοκκίνισμα]]) ή δεν καταλαβαίνουν την συναισθηματική σημασία τους. Όταν η αιτία και η φύση ενός συναισθήματος είναι ξεκάθαρη οι αλεξιθυμικοί εκφράζουν πληθωρικά το συναίσθημά τους όπως όλοι οι άλλοι. Τα δυνατά συναισθήματά τους ξαφνιάζουν και μπορεί να μην είναι ικανοί να ελέγξουν την έκφρασή τους. Οι αλεξιθυμικοί τείνουν να είναι χρόνια αγχωτικοί. Αυτό συμβαίνει μερικώς λόγω της αποτυχίας στο να κατονομάσουν τα συναισθήματά τους καταλληλα. Ακόμα και για αυτούς που δεν είναι αλεξιθυμικοί, τα συναισθήματα τα οποία δεν τα αναγνωρίζουν κατάλληλα εκφράζονται σωματικά σαν απροσδιόριστο άγχος. Αυτό συμβαίνει πιο συχνά σε αυτούς που είναι αλεξιθυμικοί. Επιπρόσθετα, η ανικανότητα στο να παίρνονται γρήγορες αποφάσεις σε μια συναισθηματική βάση οδηγεί στη δημιουργία φόβου όσον αφορά τις προσωπικές επιλογές. Η [[κατάθλιψη]] είναι συχνό φαινόμενο στους αλεξιθυμικούς. Οι αλεξιθυμικοί βιώνουν επιβαρυντικές καταστάσεις στην ζωή, που τους ωθούν σε πολύ αρνητικές (αν και πολύ ρεαλιστικές) σκέψεις. Αυτές οι αρνητικες σκέψεις καταπιέζουν την σωματική κατάσταση
Οι αλεξιθυμικοί ''έχουν'' συναισθήματα όπως όλοι οι άλλοι άνθρωποι. Το πρόβλημα επικεντρώνεται στο ότι είτε δεν γνωρίζουν την σωματική έκφραση των συναισθημάτων (όπως [[ταχυπαλμία]] ή [[κοκκίνισμα]]) ή δεν καταλαβαίνουν την συναισθηματική σημασία τους<ref>Sifneos, PE (1967). Clinical Observations on some patients suffering from a variety of psychosomatic diseases. Acta Medicina Psychosomatica, 7, 1-10.</ref>. Όταν η αιτία και η φύση ενός συναισθήματος είναι ξεκάθαρη, οι αλεξιθυμικοί εκφράζουν πληθωρικά το συναίσθημά τους όπως όλοι οι άλλοι. Τα δυνατά συναισθήματά τους ξαφνιάζουν και μπορεί να μην είναι ικανοί να ελέγξουν την έκφρασή τους. Οι αλεξιθυμικοί τείνουν να είναι χρόνια [[άγχος|αγχωτικοί]]<ref>Tani P, Lindberg N, Joukamaa M, et al. (2004). "Asperger syndrome, alexithymia and perception of sleep". Neuropsychobiology 49 (2): 64–70. doi:10.1159/000076412. PMID 14981336.</ref>. Αυτό συμβαίνει μερικώς λόγω της αποτυχίας στο να κατονομάσουν τα συναισθήματά τους κατάλληλα. Ακόμα και για αυτούς που δεν είναι αλεξιθυμικοί, τα συναισθήματα τα οποία δεν τα αναγνωρίζουν κατάλληλα εκφράζονται σωματικά σαν απροσδιόριστο άγχος. Αυτό συμβαίνει πιο συχνά σε αυτούς που είναι αλεξιθυμικοί. Επιπρόσθετα, η ανικανότητα στο να παίρνονται γρήγορες αποφάσεις σε μια συναισθηματική βάση οδηγεί στη δημιουργία φόβου όσον αφορά τις προσωπικές επιλογές.
ετοιμότητας για δράση του σώματος, ενεργοποιώντας το [[παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα]] και προκαλώντας μειωμένη δραστηριότητα σε μέρη του εγκεφάλου που οδηγεί σε δυνατά αισθήματα [[νωθρότητα|νωθρότητας]] και αργών αντιδράσεων σε σώμα και μυαλό. Το αποτέλεσμα είναι μια πολύ σωματική μορφή κατάθλιψης την οποία οι ασθενείς έχουν δυσκολία να επεξεργαστούν και να εξηγήσουν. Ένας έξυπνος αλεξιθυμικός μπορεί να είναι ικανός να δώσει μια αληθοφανή απάντηση.


Η [[κατάθλιψη]] είναι συχνό φαινόμενο στους αλεξιθυμικούς<ref>[http://psy.psychiatryonline.org/cgi/content/full/42/3/229 Honkalampi K, Hintikka J, Laukkanen E, Lehtonen J, Viinamäki H (2001). "Alexithymia and depression: a prospective study of patients with major depressive disorder"] </ref>. Οι αλεξιθυμικοί βιώνουν επιβαρυντικές καταστάσεις στην ζωή, που τους ωθούν σε πολύ αρνητικές (αν και πολύ ρεαλιστικές) σκέψεις. Αυτές οι αρνητικές σκέψεις καταπιέζουν την σωματική κατάσταση ετοιμότητας για δράση του σώματος, ενεργοποιώντας το [[παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα]] και προκαλώντας μειωμένη δραστηριότητα σε μέρη του εγκεφάλου που οδηγεί σε δυνατά αισθήματα [[νωθρότητα|νωθρότητας]] και αργών αντιδράσεων σε σώμα και μυαλό. Το αποτέλεσμα είναι μια πολύ σωματική μορφή κατάθλιψης, την οποία οι ασθενείς έχουν δυσκολία να επεξεργαστούν και να εξηγήσουν. Ένας έξυπνος αλεξιθυμικός μπορεί να είναι ικανός να δώσει μια αληθοφανή απάντηση.
== '''Διάγνωση και Θεραπεία''' ==


== Διάγνωση και Θεραπεία ==


Η αλεξιθυμία μπορεί να διαγνωστεί επισήμως απο κλινικά τεστ και ερωτηματολόγια που αποτιμούν τις απαντήσεις του ατόμου σε ερωτήσεις-κλειδιά. Το [[ερωτηματολογιο Beth Israel]] είναι ακόμα και τώρα σημείο αναφοράς για την διάγνωση της αλεξιθυμίας σε ψυχιατρικό επιπεδο, όμως το [[Τεστ 20 αντικειμενων του Τορόντο]] είναι σίγουρα το πιό αποτελεσματικό.
Η αλεξιθυμία μπορεί να διαγνωστεί επισήμως από κλινικά τεστ και ερωτηματολόγια που αποτιμούν τις απαντήσεις του ατόμου σε ερωτήσεις-κλειδιά. Το [[ερωτηματολόγιο Beth Israel]] είναι ακόμα και τώρα σημείο αναφοράς για την διάγνωση της αλεξιθυμίας σε ψυχιατρικό επίπεδο, όμως το [[Τεστ 20 αντικειμένων του Τορόντο]] είναι σίγουρα το πιο αποτελεσματικό.


Βέβαια ύστερα από τη διάγνωση της αλεξιθυμίας σε ένα άτομο τίθεται το ερώτημα εάν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη θεραπεία. Επιστήμονες έχουν κατά καιρούς προσπαθήσει να βρούν μια συγκεκριμένη θεραπεία για αυτού του είδους την ψυχοσωματική διαταραχή. Οι κύριοι "αρχιτέκτονες" της θεωρίας της αλεξιθυμίας, ο Συφνέος και ο Nemiah, συμφωνούν στο ότι οι εσωτερικά, βαθύτερα προσανατολισμένες θεραπείες δεν έχουν καλά αποτελέσματα. Αυτές οι μέθοδοι προκαλούν θλίψη και δυστυχία στους αλεξιθυμικούς επειδή επικεντρώνονται στην ανικανότητά τους να καταλάβουν τα δικά τους συναισθήματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι προτιμότερο να δοθεί προσοχή σε στρατηγικές αναγνώρισης των συναισθημάτων. Πολλοί ψυχολόγοι πιστεύουν οτι η αλεξιθυμία μπορεί να ανταποκριθεί
Βέβαια ύστερα από τη διάγνωση της αλεξιθυμίας σε ένα άτομο, τίθεται το ερώτημα εάν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη θεραπεία. Επιστήμονες έχουν κατά καιρούς προσπαθήσει να βρουν μια συγκεκριμένη θεραπεία για αυτού του είδους την ψυχοσωματική διαταραχή. Οι κύριοι "αρχιτέκτονες" της θεωρίας της αλεξιθυμίας, ο Συφνέος και ο Nemiah, συμφωνούν στο ότι οι εσωτερικά, βαθύτερα προσανατολισμένες θεραπείες δεν έχουν καλά αποτελέσματα. Αυτές οι μέθοδοι προκαλούν θλίψη και δυστυχία στους αλεξιθυμικούς επειδή επικεντρώνονται στην ανικανότητά τους να καταλάβουν τα δικά τους συναισθήματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι προτιμότερο να δοθεί προσοχή σε στρατηγικές αναγνώρισης των συναισθημάτων.
σε ψυχοθεραπευτικές μεθόδους ή [[λογοθεραπεία|λογοθεραπείες]] με πολύ αργους ρυθμούς. Για παράδειγμα, ο Nemiah συνηγορεί σε μία εκπαιδευτική και παιδαγωγική προσέγγιση, όπου ο γιατρός εξηγεί στον ασθενή πώς αυτός σωματοποιεί τα συναισθήματά του και ότι αυτό ειναι κάτι παροδικό στο οποίο ωστόσο πρέπει να δοθεί σημασία. Ο ασθενής ενθαρρύνεται να αναγνωρίσει και να δώσει κατάλληλα ονόματα στα συναισθήματά του. Αυτή ειναι μια πολύ αργή και απογοητετική πολλές φορές διαδικασία. Πρέπει να αφεθεί σε ειδικούς και δεν πρέπει κάποιος μη ειδικός να προσπαθήσει να τηνς εφαρμόσει διότι δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι η μέθοδος αυτή παράγει
θετικά αποτελέσματα. Η διάκριση σε πρωτογενή και δευτερογενή αλεξιθυμία σχετίζεται άμμεσα με τις προοπτικές για θεραπευτική επιτυχία.


Πολλοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι η αλεξιθυμία μπορεί να ανταποκριθεί
Οι εσωτερικά ,βαθύτερα προσανατολισμένες θεραπείες δεν πρόκειται να έχουν αποτέλεσμα εάν μονοπάτια που ενώνουν συναισθηματικές περιοχές "κλειδιά" έχουν καταστραφεί. Θα ήταν ανώφελο να προσπαθήσει κανείς να εκπαιδευσει έναν ασθενή να αναγνωρίσει τα συναισθήματα του εάν οι εγκεφαλικές λειτουργίες που είναι υπεύθυνες για το συναισθημα δεν λειτουργούν σωστά. Αντιστρόφως, η μετατραυματική αλεξιθυμία είναι πιο πιθανό να ανταποκριθεί σε εξάσκηση και εκπαίδευση στα αισθήματα και τα συναισθήματα επειδή οι αναγκαίες νευρολογικές λειτουργίες υποτίθεται πως είναι ανέπαφες.
σε ψυχοθεραπευτικές μεθόδους ή [[λογοθεραπεία|λογοθεραπείες]] με πολύ αργούς ρυθμούς. Για παράδειγμα, ο Nemiah συνηγορεί σε μία εκπαιδευτική και παιδαγωγική προσέγγιση, όπου ο γιατρός εξηγεί στον ασθενή πώς αυτός σωματοποιεί τα συναισθήματά του και ότι αυτό είναι κάτι παροδικό στο οποίο ωστόσο πρέπει να δοθεί σημασία. Ο ασθενής ενθαρρύνεται να αναγνωρίσει και να δώσει κατάλληλα ονόματα στα συναισθήματά του. Αυτή είναι μια πολύ αργή και απογοητευτική πολλές φορές διαδικασία. Πρέπει να αφεθεί σε ειδικούς και δεν πρέπει κάποιος μη ειδικός να προσπαθήσει να την εφαρμόσει, διότι δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι η μέθοδος αυτή παράγει θετικά αποτελέσματα. Η διάκριση σε πρωτογενή και δευτερογενή αλεξιθυμία σχετίζεται άμεσα με τις προοπτικές για θεραπευτική επιτυχία.


Οι εσωτερικά, βαθύτερα προσανατολισμένες θεραπείες δεν πρόκειται να έχουν αποτέλεσμα εάν μονοπάτια που ενώνουν συναισθηματικές περιοχές "κλειδιά" έχουν καταστραφεί. Θα ήταν ανώφελο να προσπαθήσει κανείς να εκπαιδεύσει έναν ασθενή να αναγνωρίσει τα συναισθήματα του, εάν οι εγκεφαλικές λειτουργίες που είναι υπεύθυνες για το συναίσθημα δεν λειτουργούν σωστά. Αντιστρόφως, η μετατραυματική αλεξιθυμία είναι πιο πιθανό να ανταποκριθεί σε εξάσκηση και εκπαίδευση στα αισθήματα και τα συναισθήματα επειδή οι αναγκαίες νευρολογικές λειτουργίες υποτίθεται πως είναι ανέπαφες.
Δεν υπάρχουν άμμεσες φαρμακευτικές αγωγές για την αλεξιθυμία. Ωστόσο, επειδή η αλεξιθυμία σχετίζεται με χαμηλή διάθεση μπορί μερικοί ασθενείς να ωφεληθούν απο την χρήση [[αντικαταθλιπτικό φάρμακο|αντικαταθλιπτικών φαρμάκων]]. Αυτό ίσως κάνει πιο εύκολο και πιο παραγωγικό το να εστιάσει ο ασθενής στα συναισθήματα και στην μετάφραση των εσωτερικών εμπειριών.

Δεν υπάρχουν άμεσες φαρμακευτικές αγωγές για την αλεξιθυμία. Ωστόσο, επειδή η αλεξιθυμία σχετίζεται με χαμηλή διάθεση, μπορεί μερικοί ασθενείς να ωφεληθούν από την χρήση [[αντικαταθλιπτικό φάρμακο|αντικαταθλιπτικών φαρμάκων]]. Αυτό ίσως κάνει πιο εύκολο και πιο παραγωγικό το να εστιάσει ο ασθενής στα συναισθήματα και στην μετάφραση των εσωτερικών εμπειριών.


==Επιφυλάξεις==
==Επιφυλάξεις==
Πολλοί ψυχίατροι είναι πολύ σκεπτικιστικοί γύρω απο το ζήτημα κι αρκετοί είναι αρνητικοί εν μέρει λόγω των συνεχών αμφιβολιών γύρω απο το ζήτημα του ορισμού της αλεξιθυμίας. Η αλεξιθυμία δεν διαθέτει μια επίσημη διάγνωση και το βασικό μειoνέκτημα της συναισθηματικής κατανόησης δεν θεωρείται επισήμως σαν αναγνωρισμένη ψυχιατρική διαταραχή. Έτσι πολλοί ψυχίατροι είναι αρνητικοί και δεν αναγνωρίζουν την αλεξιθυμία.
Πολλοί ψυχίατροι παρουσιάζουν [[σκεπτικισμός|σκεπτικισμό]] γύρω από το ζήτημα κι αρκετοί είναι αρνητικοί εν μέρει λόγω των συνεχών αμφιβολιών γύρω από το ζήτημα του ορισμού της αλεξιθυμίας. Η αλεξιθυμία δεν διαθέτει μια επίσημη διάγνωση και το βασικό μειονέκτημα της συναισθηματικής κατανόησης δεν θεωρείται επισήμως σαν αναγνωρισμένη ψυχιατρική διαταραχή. Έτσι πολλοί ψυχίατροι είναι αρνητικοί και δεν αναγνωρίζουν την αλεξιθυμία.

== '''Αλεξιθυμία και κοινωνία''' ==



Απογοητευτική ομως ειναι και η στάση της κοινωνίας σε αυτό το ζήτημα.Υπάρχουν τόσα πολλά άτομα τα οποία μπορεί να μην είναι επισήμως αλεξιθυμικοί αλλά
έχουν τεράστια προβλήματα στο να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους και όμως η κοινωνία μας αρνείται να το αναγνωρίσει ως πρόβλημα. Ένας λόγος είναι ότι
στην κοινωνία που έχουμε δημιουργήσει δεν έχουν μεγάλη αξία τα συναισθήματα. Φαίνεται αντίθετα ότι δίνουμε αξία σε οτιδήποτε άλλο: λεφτά, εμφάνιση,
υλικά αντικείμενα ,βαθμούς κ.α
Είναι πολυ αποκαρδιωτικό ότι στα σχολεία τα αισθήματα των παιδιών και των εφήβων δεν εκτιμούνται καθόλου. Είναι πιο σημαντικό για τα παιδιά να υπακούνε
τον δάσκαλο από το να προσπαθήσουν να ακούσουν τα δικά τους συναισθήματα. Τους μαθητές δεν τους ρωτάνε ποτε πως αισθάνονται για τις αλλαγές που
γίνονται στα σχολεία.Δεν τους ρωτάει κανεις πως αισθάνονται για το τι συμβαίνει στην τάξη.Δεν τους ρωτάνε πως αισθάνονται για τον έναν η τον άλλο
δάσκαλο.Μαθαίνουν τα ονόματα φυτών εντόμων ακομη και ανθρώπων που είναι τώρα νεκροί αλλα όχι τα ονόματα των συναισθημάτων που αισθάνονται.Οι δάσκαλοι
δε δεν έχουν το συνήθειο να εκφράζουν τα συναισθήματα τους με τρυφερες λέξεις.Ούτε όμως στην δουλειά εκτιμούνται τα συναισθήματα.
Ενα άλλο πρόβλημα ειναι οτι οι περισσότεροι απο μας ζουν σε μέρη όπου δεν είναι ασφαλές να δείχνουμε τα συναισθήματα μας.Δεν είναι ασφαλές να είσαι
συναισθηματικά ειλικρινής.Τα παιδιά και οι έφηβοι μαθαίνουν οτι ειναι ασφαλέστερο να λενε ψέματα για τα συναισθηματα τους.
Η κοινωνια μας ειναι τόσο δυσλειτουργική και βιώνουμε τόσο πολυ πόνο τον περισσότερο καιρο που δεν θα το αντέχαμε εαν σταματούσαμε να πονάμε η συζητούσαμε γιαυτό
πραγματικά.Ειναι απλά τοσο πολύς ο πόνος.Ετσι προτιμάμε να τον αγνοούμε,να τον κρύβουμε.Προτιμάμε να μην αισθανόμαστε καθόλου απο το να πονάμε.
Μάλλον οι άνθρωποι δεν μπορούν να ελέγξουν τα αληθινά τους συναισθήματα.Ετσι μαθαίνουν να μην μιλάνε για αυτά.Οι μεγάλοι δεν μιλάνε για αυτά,πως λοιπόν
περιμένουμε τα παιδιά να μάθουν να το κάνουν?Για να έχουμε έναν λιγότερο αλεξιθυμικό κόσμο πρέπει να κάνουμε πολλές σημαντικές αλλαγές και αυτό σίγουρα
θα επιφέρει δραματική επίδραση για το μέλλον των ανθρώπινων σχέσεων.Πρέπει να ξεκινήσουμε τώρα.Πρέπει να ξεκινήσουμε απο την εκπαίδευση.Πιο συγκεκριμένα
πρέπει να μάθουμε στα παιδιά να δίνουν όνομα στα συναισθήματα τους ειδικά στα αρνητικά διοτι αυτά μας λένε οτι χρειάζεται να αλλάξει κάτι.Μετά
μπορούμε να ακούσουμε τα παιδιά πως αισθάνονται και να αρχίσουμε έτσι να δίνουμε σημασία στα συναισθήματα τους.Εαν αλλάξει προς αυτη την κατευθυνση η κοινωνία
τότε το φαινόμενο που λέγεται αλεξιθυμία σίγουρα θα εκλείψει




== ''' Αναφορές ''' ==



Το παραπάνω άρθρο αποτελεί μετάφραση και σύνθεση διαφόρων άρθρων στα αγγλικά απο το διαδίκτυο
ενδεικτικά παραθέτω μερικούς σύνδεσμους:

1)[http://en.wikipedia.org/wiki/Alexithymia wikipedia_Alexithymia]

2)[http://www.psychiatrictimes.com/display/article/10168/54666 psychiatrictimes]

3)[http://www.alexithymia.supanet.com/faq.html Alexithymia FAQ]

4)[http://eqi.org/alexi.htm EQI]

5)[http://www.damninteresting.com/?p=80 damninteresting]

6)[http://alexithymiadepot.blogspot.com/ Blog:Alexithymia Depot]

7)[http://www.emotionalprocessing.org.uk/Emotion%20concepts/Alexithymia.htm emotionalprocessing]

Ορισμός της λέξης Αλεξιθυμία στα Αγγλικά:

[http://www.medicineword.com/alexithymia.shtml medicineword]

Υπάρχει ενα ανεπίσημο On-line Ερωτηματολόγιο (Τεστ αλεξιθυμίας) το οποίο μετράει ποσο αλεξιθυμικός είναι κάποιος:

(το επίσημο,TAS:toronto alexithymia scale,ειναι διαθέσιμο με πληρωμή)

[http://oaq.blogspot.com/ Τεστ αλεξιθυμίας]

Επίσης για Όσους Ένδιαφέρονται,υπάρχει ομάδα στο msn με θέμα την αλεξιθυμία:

[http://groups.msn.com/Alexithymiachatsite/ Alexithymia_chatsite]


Για πιο εξειδικευμένες μελέτες πάνω στο ζήτημα της αλεξιθυμίας μπορείτε να αναζητήσετε τα εξής βιβλία:



Kooiman CG (1998), The status of alexithymia as a risk factor in medically unexplained physical symptoms. Compr Psychiatry 39(3):152-159.

Lesser IM (1985), Current concepts in psychiatry. Alexithymia. N Engl J Med 312(11):690-692.

Lumley MA, Stettner L, Wehmer F (1996), How are alexithymia and physical illness linked? A review and critique of pathways. J Psychosom Res 41(6):505-518.

Nemiah JC (1977), Alexithymia. Theoretical considerations. Psychother Psychosom 28(1-4):199-206.

Sifneos PE (1972), Short-Term Psychotherapy and Emotional Crisis. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.

Sifneos PE (1996), Alexithymia: past and present. Am J Psychiatry 153(7 suppl):137-142.


==Παραπομπές ==
Taylor GJ, Bagby RM, Parker JD (1991), The alexithymia construct. A potential paradigm for psychosomatic medicine. Psychosomatics 32(2):153-164.
{{παραπομπές|2}}


==Βιβλιογραφία==
Zeitlin SB, McNally RJ, Cassiday KL (1993), Alexithymia in victims of sexual assault: an effect of repeated traumatization? Am J Psychiatry 150(4):661-663.
*Kooiman CG (1998), The status of alexithymia as a risk factor in medically unexplained physical symptoms. Compr Psychiatry 39(3):152-159.
*Lesser IM (1985), Current concepts in psychiatry. Alexithymia. N Engl J Med 312(11):690-692.
*Lumley MA, Stettner L, Wehmer F (1996), How are alexithymia and physical illness linked? A review and critique of pathways. J Psychosom Res 41(6):505-518.
*Nemiah JC (1977), Alexithymia. Theoretical considerations. Psychother Psychosom 28(1-4):199-206.
*Sifneos PE (1972), Short-Term Psychotherapy and Emotional Crisis. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
*Sifneos PE (1996), Alexithymia: past and present. Am J Psychiatry 153(7 suppl):137-142.
*Taylor GJ, Bagby RM, Parker JD (1991), The alexithymia construct. A potential paradigm for psychosomatic medicine. Psychosomatics 32(2):153-164.
*Zeitlin SB, McNally RJ, Cassiday KL (1993), Alexithymia in victims of sexual assault: an effect of repeated traumatization? Am J Psychiatry 150(4):661-663.


==Πηγές - Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
Επίσης....
*[http://www.psychiatrictimes.com/display/article/10168/54666 Psychiatric Times]
*[http://web.archive.org/web/*/http://www.alexithymia.supanet.com/faq.html Συχνές ερωτήσεις για την αλεξιθυμία] {{en}}
*[http://www.emotionalprocessing.org.uk/Emotion%20concepts/Alexithymia.htm Emotional Processing - Alexithymia]
*[http://www.medicineword.com/alexithymia.shtml Medicine Word - Definition]
*[http://alexithymia.med.up.pt/public/docs/references.htm Βιβλία Σχετικά με την Αλεξιθυμία]


{{μεταφρασμένο|en|Alexithymia}}
[http://alexithymia.med.up.pt/public/docs/references.htm Βιβλία Σχετικά με την Αλεξιθυμία]
{{απoποίηση ιατρικά}}
[[Κατηγορία:Ψυχολογία]]
[[Κατηγορία:Ψυχολογία]]



Έκδοση από την 14:07, 23 Νοεμβρίου 2009

Η αλεξιθυμία είναι η κατάσταση που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους που έχουν δυσκολία στην κατανόηση και έκφραση των συναισθημάτων τους. Η λέξη αυτή προέρχεται από το στερητικό α-, το συνθετικό -λεξ- από τη "λέξη", και το "θυμός" που εννοεί το συναίσθημα, σημαίνει δηλαδή ότι δεν υπάρχουν λέξεις για το συναίσθημα. Τον όρο αυτό χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ο ψυχίατρος Πέτρος Συφναίος το 1973[1] για να μπορέσει να περιγράψει την κατάσταση που παρουσίαζαν πολλοί ασθενείς του με ψυχοσωματικά προβλήματα.

Χαρακτηριστικά

Αναγνώριση συναισθημάτων

Οι άνθρωποι που βρίσκονται στην κατάσταση που περιγράφεται ως αλεξιθυμία έχουν τεράστια δυσκολία στο να αναγνωρίσουν συναισθηματικές καταστάσεις καθώς εκδηλώνονται. Μπορεί να έχουν μια αίσθηση, όταν βρίσκονται σε μια πολύ δυνατή συναισθηματική κατάσταση, όπως θλίψη με δάκρυα ή ασυγκράτητος θυμός, αλλά όταν προσπαθούν να καταλάβουν τι προκάλεσε αυτή την κατάσταση, δεν μπορούν να καθορίσουν τι ήταν αυτό που τους ερέθισε. Οι περισσότεροι μπορεί να αισθάνονται άβολα, σαν κάτι να αλλάζει στο σώμα τους, όπως αυξημένη καρδιακή πίεση ή πόνοι στο στομάχι, και όταν πιέζονται να εξηγήσουν τα συναισθήματα τους δεν έχουν λέξεις για να προσφέρουν. Μπορεί να προσπαθήσουν με αδέξιο τρόπο να δώσουν μια αριστοτεχνική απάντηση, ίσως να απαντήσουν αυτό που θέλουν οι άλλοι να ακούσουν, ή απλά να αλλάξουν θέμα στην κουβέντα.

Επίσης, το άτομο με αλεξιθυμία μπορεί να παρερμηνεύσει τη σωματική έκφραση του συναισθήματος σαν σωματική έκφραση ασθενειών. Για παράδειγμα, τα δάκρυα στα μάγουλα δεν είναι έκφραση στενοχώριας, αλλά ανωμαλία στους δακρυϊκούς αδένες ή μια καρδιά που πάλλεται δυνατά και γρήγορα λόγω πάθους ερμηνεύεται ως προβληματική βαλβίδα στην καρδιά κλπ. Ανάλογα μπορούν να θεωρηθούν οι συναισθηματικές εκδηλώσεις ως αποτέλεσμα των περιβαλλοντολογικών συνθηκών (μολυσμένος αέρας, αλλαγή στην ατμοσφαιρική πίεση κλπ).

Συναισθηματική παρακίνηση

Οι αλεξιθυμικοί είναι ανίκανοι να εκτιμήσουν την συναισθηματική παρακίνηση των άλλων και γενικά βρίσκουν τα συναισθήματα των άλλων μπερδεμένα και παράλογα. Τέτοια πρόσωπα μπορεί να είναι πολύ έξυπνα και ευχάριστα, αλλά να μη διαθέτουν αίσθηση του χιούμορ ή φαντασία και να έχουν κάποιες ασυνήθιστες προτεραιότητες στις αποφάσεις που παίρνουν. Είναι κοινώς αποδεκτό ότι τα συναισθήματα αποτελούν τον βασικό τρόπο διαχωρισμού των σημαντικών από τα ασήμαντα γεγονότα. Ό,τι μας προκαλεί λίγο ή καθόλου συναίσθημα είναι ένα γεγονός που απαιτεί λίγη προσοχή, ενώ σε αντίθετη περίπτωση είναι κάτι πολύ σημαντικό. Για τους αλεξιθυμικούς, όμως, δεν υπάρχει η συναισθηματική παρακίνηση, με αποτέλεσμα να έχουν μεγάλο πρόβλημα στην λήψη σωστών αποφάσεων και στην θέσπιση ορθών προτεραιοτήτων.

Φαντασία

Η έλλειψη φαντασίας είναι ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό που έχουν τα άτομα με αλεξιθυμία. Η φαντασία είναι ένα πολύ περίπλοκο φαινόμενο, το οποίο περιγράφεται ως η ικανότητα της δημιουργίας εικόνων στο μυαλό με βάση τις αναμνήσεις από τον υλικό κόσμο γύρω μας. Όμως με μια πιο βαθιά μελέτη και αποτίμηση της φαντασίας μπορούμε να πούμε ότι είναι κάτι πιο σύνθετο: είναι η ικανότητα δημιουργίας μυθοπλαστικών εικόνων που δεν τις έχουμε συναντήσει στον υλικό κόσμο μας. Η φαντασία εξυπηρετεί κάποιες σημαντικές λειτουργίες, όπως η ικανότητα να φανταζόμαστε τα συναισθήματά μας, τις επιθυμίες μας, τα όνειρά μας, τις ανάγκες μας και το πώς θέλουμε να τα εκπληρώσουμε ή πως φανταζόμαστε τον εαυτό μας στην θέση ενός άλλου. Το τελευταίο δε αποτελεί και τη βάση στην συναισθηματική κατανόηση (ενσυναίσθηση) και στην ικανότητα επηρεασμού των συναισθημάτων τρίτων.

Υπάρχουν δύο "τρόποι" φαντασίας: ο ελεγχόμενος και ο αυθόρμητος. Στον ελεγχόμενο τρόπο φαντασίας γίνεται η προσπάθεια να χρησιμοποιηθούν οι εικόνες του μυαλού για διάφορους σκοπούς. Ο αυθόρμητος είναι το τελείως αντίθετο, καθώς εδώ υπάρχει φαντασία χωρίς περιορισμό και ενσυνείδηση. Μπορεί στην περίπτωση της αλεξιθυμίας να μην είναι τόσο εύκολο να αναγνωριστεί ποιο μέρος της φαντασίας μειονεκτεί και ποιο όχι, αλλά πολλοί αλεξιθυμικοί δείχνουν να έχουν την ικανότητα της ελεγχόμενης φαντασίας, χρησιμοποιώντας την συνειδητά για πρακτικούς σκοπούς, όπως να λύσουν ένα πρόβλημα ή να σχεδιάσουν μια χρήσιμη εφαρμογή, κάτι που υποδεικνύει ότι μάλλον λείπει η αυθόρμητη φαντασία.

Επίσης, χαρακτηρίζονται από έναν εξωτερικευμένα προσανατολισμένο τρόπο ζωής. Η έννοια του Εξωτερικευμένου προσανατολισμένου τρόπου ζωής ταιριάζει πολύ με τον εξωστρεφή τύπο ανθρώπου, όπως ορίστηκε από τον Καρλ Γιουνγκ. Σύμφωνα με την περιγραφή αυτού του τύπου ανθρώπου, κανένας άλλος δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτόν στον ρεαλισμό. Η αίσθηση των υπαρκτών γεγονότων είναι υπερανεπτυγμένη.

Η ζωή του είναι ένα συνονθύλευμα εμπειριών των υλικών πραγμάτων. Σε αρκετές περιπτώσεις τα γεγονότα της ζωής του με δυσκολία μπορούν να χαρακτηριστούν σαν εμπειρίες. Ό,τι βιώνει αποτελεί οδηγό για καινούργιες αισθήσεις. Ό,τι καινούργιο περνά από την σφαίρα του ενδιαφέροντός του αποκτάται με τρόπο καθαρά αισθητικό. Ακολουθώντας αυτόν τον τύπο συμπεριφοράς μπορεί να οδηγήσει σε κλίση σε αυστηρούς κανόνες, κανονισμούς και κοινωνική υπακοή τα οποία παρέχουν την υπαρξιακή "σιγουριά" διαμέσου των προβλέψιμων κωδίκων συμπεριφοράς, σε αντίθεση με τα συναισθήματα που για τους αλεξιθυμικούς δεν παρέχουν την ίδια σιγουριά. Τα παιδιά που έχουν στενές επαφές με αλεξιθυμικούς πολλές φορές χαρακτηρίζονται από ισχυρή ηθικολογία και σχολαστικότητα και μπορεί να αισθάνονται φυλακισμένα στις μονότονες ρουτίνες του καθημερινού περίγυρου. Όλα αυτά σιγουρεύουν την προβλεψιμότητα του κόσμου των αλεξιθυμικών.

Η αλεξιθυμία δεν θεωρείται διανοητική ή ψυχολογική διαταραχή. Είναι περισσότερο μια "προβληματική" ιδιαιτερότητα της προσωπικότητας που διαφέρει σε σοβαρότητα από άνθρωπο σε άνθρωπο. Οι αλεξιθυμικοί πιστεύεται ότι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να δημιουργήσουν προβλήματα στην προσωπικότητα τους. Επίσης, η αλεξιθυμία σχετίζεται με συγκεκριμένες ασθένειες όπως υπέρταση[2], δυσλειτουργική δυσπεψία[3], σεξουαλικές διαταραχές[4], διαταραχές από χρήση ουσιών[5] και κάποιες αγχώδεις διαταραχές[6].

Η ανικανότητα να διεγερθούν συναισθηματικά είναι ένας λόγος για τον οποίο κάποιοι αλεξιθυμικοί τείνουν να αποβάλλουν την ένταση που προκαλείται από συναισθηματική φόρτιση διαμέσου αυθόρμητων συμπεριφορών όπως ονυχοφαγία, εξάρτηση από ουσίες, απρεπή σεξουαλική συμπεριφορά, ανορεξία κλπ. Η ανικανότητα στην διαχείριση των συναισθημάτων μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές στο νευρικό σύστημα, που μπορεί με την σειρά τους να προκαλέσουν σωματικές διαταραχές. Τέλος, οι αλεξιθυμικοί δείχνουν να έχουν περιορισμένη ικανότητα στο να βιώνουν θετικά συναισθήματα.

Αίτια

Τα κυριότερα αίτια της αλεξιθυμίας μπορεί να είναι:

  • Κληρονομικά χαρακτηριστικά
  • Γενετικές ανωμαλίες
  • Ελλιπής νευρολογική ανάπτυξη
  • Εγκεφαλική εγχείριση
  • Ψυχολογικό τραύμα
  • Ψυχολογική άμυνα ενάντια στο στρες ή στην αρρώστια
  • Πολιτιστικό-κοινωνικό περιβάλλον
  • Οικογενειακές επιρροές

Δεν είναι ξεκάθαρο τι προκαλεί την αλεξιθυμία. Κάποιες μελέτες στην νευροψυχολογία δείχνουν ότι η αλεξιθυμία μπορεί να προκαλείται από μια διαταραχή στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου, το οποίο είναι υπεύθυνο σε ένα μεγάλο μέρος για την δημιουργία των συναισθημάτων. Άλλες έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει πιθανόν ένα πρόβλημα στην διαημισφαιρική μεταφορά. Έτσι, η συναισθηματική πληροφορία από το δεξί ημισφαίριο δεν μεταφέρεται σωστά στις περιοχές της γλώσσας στο αριστερό ημισφαίριο. Επιπρόσθετα, ένα άλλο νευροψυχολογικό μοντέλο προτείνει ότι η αλεξιθυμία μπορεί να σχετίζεται με μια δυσλειτουργία του εγκεφαλικού φλοιού. Αυτές οι μελέτες έχουν δώσει κάποια πρώτα συμπεράσματα, αλλά τα εμπειρικά στοιχεία για τις αιτίες της αλεξιθυμίας παραμένουν ακαθόριστα.

Αν και τα ψυχολογικά αίτια είναι σημαντικά στον καθορισμό της αιτιολογίας της αλεξιθυμίας, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι η πρώτη γλώσσα του νεογέννητου είναι η μη λεκτική γλώσσα του προσώπου. Η συναισθηματική κατάσταση της μητέρας είναι σημαντική για τον καθορισμό της εξέλιξης του παιδιού. Η αμέλεια ή αδιαφορία στις μεταβολές της έκφρασης του παιδιού χωρίς κατάλληλη ανάδραση μπορεί να προωθήσει σε ακύρωση των εκφράσεων που παρουσιάζει το παιδί. Η ικανότητα των γονιών να μεταφέρουν την αυτοεπίγνωση στο παιδί είναι άλλος ένας σημαντικός παράγοντας. Εάν ο γονιός είναι ανίκανος στο να αναγνωρίσει και να ξεχωρίσει τις συναισθηματικές εκφράσεις στο παιδί, μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του παιδιού να καταλαβαίνει τις συναισθηματικές εκφράσεις.

Πρωτογενής και δευτερογενής αλεξιθυμία

Με σκοπό τον όσο το δυνατόν καλύτερο καθορισμό των αιτίων της αλεξιθυμίας, οι επιστήμονες έχουν διαχωρίσει την αλεξιθυμία σε δυο βασικές κατηγορίες: την πρωτογενή και την δευτερογενή. Η πρωτογενής αλεξιθυμία οφείλεται στην φύση του ανθρώπου, στα γονίδιά του και δεν επιδέχεται εύκολα θεραπεία. Αντίθετα, η δευτερογενής αλεξιθυμία προκαλείται είτε από αντίδραση σε ψυχολογικό τραύμα, όπου ο ασθενής καταπιέζει οδυνηρά συναισθήματα σαν μια πρόσχερη άμυνα ενάντια στο τραύμα, είτε από κακή ανατροφή, είτε γενικότερα από άλλες ψυχολογικές αιτίες.

Ο Πέτρος Συφναίος επαναπροσδιόρισε τις έννοιες πρωτογενής και δευτερογενής, θεωρώντας ότι η βασική διαφορά τους είναι ότι η μια προκαλείται από νευρολογικά αίτια ενώ η άλλη από ψυχολογικά. Έτσι, η πρωτογενής αλεξιθυμία έχει εξ ορισμού αυστηρά νευρολογική βάση και σωματική αιτία, όπως γενετική ανωμαλία, ελλιπής βιολογική ανάπτυξη ή εγκεφαλική εγχείριση. Από την άλλη, η δευτερογενής αλεξιθυμία είναι αποτέλεσμα ψυχολογικών αιτίων, όπως κοινωνικοπνευματική κατάσταση, άμυνα ενάντια σε τραύμα και νευρωτική αντίδραση. Η δευτερογενής αλεξιθυμία θεωρείται πιο αναστρέψιμη από την πρωτογενή και είναι πιο πιθανό να είναι επιτυχής η θεραπεία της μέσω εκπαίδευσης.

Χαρακτηριστικά στην καθημερινότητα

Εάν έχει κάποιος ανικανότητα στην συναισθηματική κατανόηση, υπάρχουν πολλά στοιχεία στην καθημερινή ζωή που μπορούν να το επιβεβαιώσουν όπως:

  • Βρίσκει δυσκολία στο να μιλήσει για τα δικά του συναισθήματα
  • Τον θεωρούν οι άλλοι σαν υπερβολικά λογικό η αναίσθητο χωρίς όμως να τον θεωρούν μη φιλικό
  • Μπερδεύεται από τις συναισθηματικές αντιδράσεις των άλλων
  • Δίνει σχολαστικές και αναλυτικές απαντήσεις σε απλές ερωτήσεις
  • Σπάνια ονειρεύεται, οραματίζεται τους προσωπικούς στόχους και προσδοκίες του από το μέλλον
  • Έχει μειωμένη αντίδραση και ενδιαφέρον για την τέχνη, τη λογοτεχνία ή τη μουσική
  • Παίρνει προσωπικές αποφάσεις σύμφωνα με τις αρχές παρά με τα συναισθήματα
  • Υποφέρει από περιστασιακές ακαθόριστες σωματικές διαταραχές όπως στομαχόπονους, υπέρταση κλπ.

Οι αλεξιθυμικοί έχουν συναισθήματα όπως όλοι οι άλλοι άνθρωποι. Το πρόβλημα επικεντρώνεται στο ότι είτε δεν γνωρίζουν την σωματική έκφραση των συναισθημάτων (όπως ταχυπαλμία ή κοκκίνισμα) ή δεν καταλαβαίνουν την συναισθηματική σημασία τους[7]. Όταν η αιτία και η φύση ενός συναισθήματος είναι ξεκάθαρη, οι αλεξιθυμικοί εκφράζουν πληθωρικά το συναίσθημά τους όπως όλοι οι άλλοι. Τα δυνατά συναισθήματά τους ξαφνιάζουν και μπορεί να μην είναι ικανοί να ελέγξουν την έκφρασή τους. Οι αλεξιθυμικοί τείνουν να είναι χρόνια αγχωτικοί[8]. Αυτό συμβαίνει μερικώς λόγω της αποτυχίας στο να κατονομάσουν τα συναισθήματά τους κατάλληλα. Ακόμα και για αυτούς που δεν είναι αλεξιθυμικοί, τα συναισθήματα τα οποία δεν τα αναγνωρίζουν κατάλληλα εκφράζονται σωματικά σαν απροσδιόριστο άγχος. Αυτό συμβαίνει πιο συχνά σε αυτούς που είναι αλεξιθυμικοί. Επιπρόσθετα, η ανικανότητα στο να παίρνονται γρήγορες αποφάσεις σε μια συναισθηματική βάση οδηγεί στη δημιουργία φόβου όσον αφορά τις προσωπικές επιλογές.

Η κατάθλιψη είναι συχνό φαινόμενο στους αλεξιθυμικούς[9]. Οι αλεξιθυμικοί βιώνουν επιβαρυντικές καταστάσεις στην ζωή, που τους ωθούν σε πολύ αρνητικές (αν και πολύ ρεαλιστικές) σκέψεις. Αυτές οι αρνητικές σκέψεις καταπιέζουν την σωματική κατάσταση ετοιμότητας για δράση του σώματος, ενεργοποιώντας το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα και προκαλώντας μειωμένη δραστηριότητα σε μέρη του εγκεφάλου που οδηγεί σε δυνατά αισθήματα νωθρότητας και αργών αντιδράσεων σε σώμα και μυαλό. Το αποτέλεσμα είναι μια πολύ σωματική μορφή κατάθλιψης, την οποία οι ασθενείς έχουν δυσκολία να επεξεργαστούν και να εξηγήσουν. Ένας έξυπνος αλεξιθυμικός μπορεί να είναι ικανός να δώσει μια αληθοφανή απάντηση.

Διάγνωση και Θεραπεία

Η αλεξιθυμία μπορεί να διαγνωστεί επισήμως από κλινικά τεστ και ερωτηματολόγια που αποτιμούν τις απαντήσεις του ατόμου σε ερωτήσεις-κλειδιά. Το ερωτηματολόγιο Beth Israel είναι ακόμα και τώρα σημείο αναφοράς για την διάγνωση της αλεξιθυμίας σε ψυχιατρικό επίπεδο, όμως το Τεστ 20 αντικειμένων του Τορόντο είναι σίγουρα το πιο αποτελεσματικό.

Βέβαια ύστερα από τη διάγνωση της αλεξιθυμίας σε ένα άτομο, τίθεται το ερώτημα εάν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη θεραπεία. Επιστήμονες έχουν κατά καιρούς προσπαθήσει να βρουν μια συγκεκριμένη θεραπεία για αυτού του είδους την ψυχοσωματική διαταραχή. Οι κύριοι "αρχιτέκτονες" της θεωρίας της αλεξιθυμίας, ο Συφνέος και ο Nemiah, συμφωνούν στο ότι οι εσωτερικά, βαθύτερα προσανατολισμένες θεραπείες δεν έχουν καλά αποτελέσματα. Αυτές οι μέθοδοι προκαλούν θλίψη και δυστυχία στους αλεξιθυμικούς επειδή επικεντρώνονται στην ανικανότητά τους να καταλάβουν τα δικά τους συναισθήματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι προτιμότερο να δοθεί προσοχή σε στρατηγικές αναγνώρισης των συναισθημάτων.

Πολλοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι η αλεξιθυμία μπορεί να ανταποκριθεί σε ψυχοθεραπευτικές μεθόδους ή λογοθεραπείες με πολύ αργούς ρυθμούς. Για παράδειγμα, ο Nemiah συνηγορεί σε μία εκπαιδευτική και παιδαγωγική προσέγγιση, όπου ο γιατρός εξηγεί στον ασθενή πώς αυτός σωματοποιεί τα συναισθήματά του και ότι αυτό είναι κάτι παροδικό στο οποίο ωστόσο πρέπει να δοθεί σημασία. Ο ασθενής ενθαρρύνεται να αναγνωρίσει και να δώσει κατάλληλα ονόματα στα συναισθήματά του. Αυτή είναι μια πολύ αργή και απογοητευτική πολλές φορές διαδικασία. Πρέπει να αφεθεί σε ειδικούς και δεν πρέπει κάποιος μη ειδικός να προσπαθήσει να την εφαρμόσει, διότι δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι η μέθοδος αυτή παράγει θετικά αποτελέσματα. Η διάκριση σε πρωτογενή και δευτερογενή αλεξιθυμία σχετίζεται άμεσα με τις προοπτικές για θεραπευτική επιτυχία.

Οι εσωτερικά, βαθύτερα προσανατολισμένες θεραπείες δεν πρόκειται να έχουν αποτέλεσμα εάν μονοπάτια που ενώνουν συναισθηματικές περιοχές "κλειδιά" έχουν καταστραφεί. Θα ήταν ανώφελο να προσπαθήσει κανείς να εκπαιδεύσει έναν ασθενή να αναγνωρίσει τα συναισθήματα του, εάν οι εγκεφαλικές λειτουργίες που είναι υπεύθυνες για το συναίσθημα δεν λειτουργούν σωστά. Αντιστρόφως, η μετατραυματική αλεξιθυμία είναι πιο πιθανό να ανταποκριθεί σε εξάσκηση και εκπαίδευση στα αισθήματα και τα συναισθήματα επειδή οι αναγκαίες νευρολογικές λειτουργίες υποτίθεται πως είναι ανέπαφες.

Δεν υπάρχουν άμεσες φαρμακευτικές αγωγές για την αλεξιθυμία. Ωστόσο, επειδή η αλεξιθυμία σχετίζεται με χαμηλή διάθεση, μπορεί μερικοί ασθενείς να ωφεληθούν από την χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων. Αυτό ίσως κάνει πιο εύκολο και πιο παραγωγικό το να εστιάσει ο ασθενής στα συναισθήματα και στην μετάφραση των εσωτερικών εμπειριών.

Επιφυλάξεις

Πολλοί ψυχίατροι παρουσιάζουν σκεπτικισμό γύρω από το ζήτημα κι αρκετοί είναι αρνητικοί εν μέρει λόγω των συνεχών αμφιβολιών γύρω από το ζήτημα του ορισμού της αλεξιθυμίας. Η αλεξιθυμία δεν διαθέτει μια επίσημη διάγνωση και το βασικό μειονέκτημα της συναισθηματικής κατανόησης δεν θεωρείται επισήμως σαν αναγνωρισμένη ψυχιατρική διαταραχή. Έτσι πολλοί ψυχίατροι είναι αρνητικοί και δεν αναγνωρίζουν την αλεξιθυμία.

Παραπομπές

  1. Bar-On & Parker (2000), pp. 40–59
  2. Jula A, Salminen JK, Saarijärvi S (01 Apr 1999). "Alexithymia: a facet of essential hypertension"
  3. Jones MP, Schettler A, Olden K, Crowell MD (2004). "Alexithymia and somatosensory amplification in functional dyspepsia"
  4. Michetti PM, Rossi R, Bonanno D, Tiesi A, Simonelli C (2006). "Male sexuality and regulation of emotions: a study on the association between alexithymia and erectile dysfunction (ED)
  5. Lumley MA, Downey K, Stettner L, Wehmer F, Pomerleau OF (1994). "Alexithymia and negative affect: relationship to cigarette smoking, nicotine dependence, and smoking cessation". Psychotherapy and psychosomatics 61 (3–4): 156–62.
  6. Jones BA (1984). "Panic attacks with panic masked by alexithymia"
  7. Sifneos, PE (1967). Clinical Observations on some patients suffering from a variety of psychosomatic diseases. Acta Medicina Psychosomatica, 7, 1-10.
  8. Tani P, Lindberg N, Joukamaa M, et al. (2004). "Asperger syndrome, alexithymia and perception of sleep". Neuropsychobiology 49 (2): 64–70. doi:10.1159/000076412. PMID 14981336.
  9. Honkalampi K, Hintikka J, Laukkanen E, Lehtonen J, Viinamäki H (2001). "Alexithymia and depression: a prospective study of patients with major depressive disorder"

Βιβλιογραφία

  • Kooiman CG (1998), The status of alexithymia as a risk factor in medically unexplained physical symptoms. Compr Psychiatry 39(3):152-159.
  • Lesser IM (1985), Current concepts in psychiatry. Alexithymia. N Engl J Med 312(11):690-692.
  • Lumley MA, Stettner L, Wehmer F (1996), How are alexithymia and physical illness linked? A review and critique of pathways. J Psychosom Res 41(6):505-518.
  • Nemiah JC (1977), Alexithymia. Theoretical considerations. Psychother Psychosom 28(1-4):199-206.
  • Sifneos PE (1972), Short-Term Psychotherapy and Emotional Crisis. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
  • Sifneos PE (1996), Alexithymia: past and present. Am J Psychiatry 153(7 suppl):137-142.
  • Taylor GJ, Bagby RM, Parker JD (1991), The alexithymia construct. A potential paradigm for psychosomatic medicine. Psychosomatics 32(2):153-164.
  • Zeitlin SB, McNally RJ, Cassiday KL (1993), Alexithymia in victims of sexual assault: an effect of repeated traumatization? Am J Psychiatry 150(4):661-663.

Πηγές - Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πρότυπο:Μεταφρασμένο Πρότυπο:Απoποίηση ιατρικά