Πρόγραμμα Βοστόκ

Μοντέλο διαστημικού σκάφους του προγράμματος Βοστόκ.

Το πρόγραμμα Βοστόκ (στη ρωσικά: Восто́к‎‎, που σημαίνει «Ανατολή») ήταν σοβιετικό διαστημικό πρόγραμμα επανδρωμένων πτήσεων. Ήταν το πρώτο πρόγραμμα επανδρωμένων πτήσεων της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και συνολικά της ανθρωπότητας. Έφερε αρκετές πρωτιές στο διάστημα για τη Σοβιετική Ένωση, η σημαντικότερη απ' τις οποίες ήταν η τοποθέτηση του πρώτου ανθρώπου σε τροχιά γύρω από τη Γη, του Γιούρι Γκαγκάριν, στις 12 Απριλίου 1961.

Κάψουλα Βοστόκ

Το διαστημόπλοιο Βοστόκ ήταν εξέλιξη του κατασκοπευτικού δορυφόρου Ζενίτ, και ο πύραυλος-φορέας βασιζόταν σε έναν διηπειρωτικό πύραυλο. Μέσα στην κάψουλα υπήρχαν χειριστήρια ελέγχου (κλειδωμένα στην πρώτη πτήση του Γκαγκάριν) και προμήθειες για δέκα μέρες, έτσι ώστε αν οι ανασχετικοί πύραυλοι δεν λειτουργούσαν, η επανείσοδος στην ατμόσφαιρα της Γης να επιτυγχανόταν με φυσικό τρόπο μέσω της βαρύτητας. Ο κοσμοναύτης εγκατέλειπε την κάψουλα σε ύψος 7 χιλιομέτρων με εκτινασσόμενο κάθισμα και προσγειωνόταν με δικό του αλεξίπτωτο. Το γεγονός αυτό όμως, αποκρύφθηκε τότε από τους Σοβιετικούς, για τον λόγο ότι οι κανόνες της Διεθνούς Ομοσπονδίας Αεροπορίας αναγνώριζαν τα ρεκόρ πτήσεων στα οποία ο πιλότος παρέμενε στο πτητικό μέσο από την αρχή έως το τέλος της πτήσης (προσγείωση).

Το πρόγραμμα Βοστόκ έγινε πηγή γοήτρου, μέσο προπαγάνδας των επιτευγμάτων της Σοβιετικής Ένωσης και σήμα κατατεθέν του διαστημικού της προγράμματος, μέχρι την κατάκτηση της Σελήνης από τους Αμερικανούς τον Ιούλιο του 1969.

Αποστολές Βοστόκ

Το πρόγραμμα ξεκίνησε με μια σειρά αποστολών, που άλλες ήταν μη επανδρωμένες και άλλες μετέφεραν ζώα ή ένα ομοίωμα κοσμοναύτη, προκειμένου να πιστοποιηθεί ο εξοπλισμός και να διαπιστωθεί αν ήταν δυνατή μια αποστολή με άνθρωπο. Τα Βοστόκ αυτών των αποστολών δεν διέθεταν όργανα ελέγχου, και αυτά που μετέφεραν ζώα ήταν επαναχρησιμοποιούμενα.

Συνολικά οι αποστολές του προγράμματος, κατά ημερομηνία εκτόξευσης, ήταν:

Δοκιμαστικές

• Σπούτνικ 4 (Καράμπλ-Σπούτνικ 1) - 15 Μαΐου 1960
• Σπούτνικ 5 (Καράμπλ-Σπούτνικ 2) - 19 Αυγούστου 1960
• Σπούτνικ 6 (Καράμπλ-Σπούτνικ 3) - 1 Δεκεμβρίου 1960
• Σπούτνικ 9 (Καράμπλ-Σπούτνικ 4) - 9 Μαρτίου 1961
• Σπούτνικ 10 (Καράμπλ-Σπούτνικ 5) - 25 Μαρτίου 1961

Επανδρωμένες

• Βοστόκ 1 - 12 Απριλίου 1961. Πρώτος άνθρωπος σε τροχιά (Γιούρι Γκαγκάριν).
• Βοστόκ 2 - 6 Αυγούστου 1961. Πρώτη πτήση με διάρκεια μια πλήρη ημέρα (Γκέρμαν Τιτόφ).
• Βοστόκ 3 - 11 Αυγούστου 1962, και Βοστόκ 4 - 12 Αυγούστου 1962. Πρώτη ταυτόχρονη πτήση δύο σκαφών στο διάστημα (Αντριάν Νικολάγιεφ-Πάβελ Ποπόβιτς). Αμφότεροι πραγματοποίησαν τις περιστροφές τους σε σχεδόν ταυτόσημες τροχιές, σε απόσταση που κυμάνθηκε μεταξύ τριών και χιλίων μιλίων.
• Βοστόκ 5 - 14 Ιουνίου 1963. Μεγαλύτερη σε διάρκεια πτήση σόλο του εικοστού αιώνα, 4 ημέρες, 23 ώρες και 6 λεπτά. (Βαλέριι Μπυκόφσκυ).
• Βοστόκ 6 - 16 Ιουνίου 1963. Πρώτη γυναίκα στο διάστημα (Β. Τερεσκόβα) και τροχιακό ραντεβού με το Βοστόκ 5.

Άλλες επτά αποστολές Βοστόκ είχαν αρχικά σχεδιαστεί, με διάρκεια μέχρι και τον Απρίλιο του 1966, αλλά τελικώς ακυρώθηκαν για να δοθεί βάρος στις αποστολές προς τη Σελήνη. Μετά το πρόγραμμα Βοστόκ ακολούθησε το πρόγραμμα Βοσχόντ, που βασίστηκε στην ίδια κάψουλα αλλά περιελάμβανε πληρώματα με περισσότερα από ένα άτομα.

Δείτε επίσης

• Πρόγραμμα Βοσχόντ
• Πρόγραμμα Μέρκιουρι