Όρος Ούνζεν

Περιοχή του ηφαιστείου που έχει πληγεί από πυροκλαστικές ροές

Το όρος Ούνζεν (ιαπωνικά: 雲仙岳‎‎, σε λατινικούς χαρακτήρες Unzendake) είναι ένα σύμπλεγμα ηφαιστείων αποτελούμενο από διάφορα στρωματοηφαίστεια. Βρίσκεται στο νησί Κιούσου, Ιαπωνία, κοντά στην πόλη Σιμαμπάρα.

Το 1792 η κατάρρευση ενός από τους θόλους του προκάλεσε ένα τσουνάμι που σκότωσε 15.000 ανθρώπους στη μεγαλύτερη ηφαιστειακή καταστροφή της Ιαπωνίας. Η πιο πρόσφατη ηφαιστειακή δραστηριότητα του ηφαιστείου έλαβε χώρα την περίοδο 1990-1995, με μία μεγάλη έκρηξη το 1991 που σκότωσε 43 ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων 3 ηφαιστειολόγων, όταν ο ηφαιστειακός δόμος κατέρρευσε και σχηματίστηκαν πυροκλαστικές ροές που κατέβηκαν με ταχύτητα την πλαγιά.

Η ψηλότερη κορυφή του λέγεται Χέισεϊ Σίνζαν, με ύψος 1.486 μέτρων. Σχηματίστηκε στην πιο πρόσφατη ηφαιστειακή δραστηρίοτητα, η οποία έλαβε χώρα την περίοδο Χέισεϊ (1989-). Άλλη ψηλή κορυφή είναι η Fugendake στα 1.359 μέτρα.

Ιστορία

Το ηφαίστειο Ούνζεν είναι πολύ ενεργό. Η κορυφή Fugendake είναι η πηγή των περισσότερων εκρήξεων τα τελευταία 20.000 χρόνια. Το 1792 έλαβε χώρα η πιο θανατηφόρα έκρηξη του ηφαιστείου, όταν ένας ηφαιστειακός δόμος κατέρρευσε μετά από σεισμό και προκάλεσε κατολίσθηση. Η κατολίσθηση κατέληξε στη θάλασσα και πρόκαλεσε ένα μεγατσουνάμι που σκότωσε 15.000 άτομα.

Μετά το 1792 το ηφαίστειο παρέμεινε σε ηρεμία μέχρι το 1989 οπότε και ξεκίνησαν οι πρώτοι σεισμοί κάτω από τη κορυφή του ηφαιστείου και με την πάροδο του χρόνου το επίκεντρό τους πλησιάζε όλο και περισσότερο την επιφάνεια. Το Νοέμβριο 1990 άρχισαν οι πρώτες φρεατικές εκρήξεις και τελικά τις 20 Μαΐου 1991 άρχισε να εξέρχεται η πρώτη λάβα από την κορυφή του ηφαιστείου. Ένας ηφαιστειακός δόμος άρχισε να αναπτύσεται στη κορυφή του ηφαιστείου.

Φόβοι για ισχυρότερες εκρήξεις ώθησαν τις αρχές να εκκενώσουν την περιοχή από τους 12.000 κατοίκους της. Τις 3 Ιουνίου το ηφαίστειο εξερράγη βίαια, πιθανόν επειδή η στήλη μάγματος αποσυμπιέστηκε ύστερα από μια κατολίσθηση μέσα στο κρατήρα. Η κατάρρευση προκάλεσε μια κατολίσθηση πυρακτωμένου υλικού από τη κορυφή του ηφαιστείου (πυροκλαστική ροή). Η πυροκλαστική ροή, αποτελούμενη από καυτή λάβα, αέρια και ατμοσφαιρικό άερα κατέβηκε γρήγορα τις πλαγίες του ηφαιστείου και έφτασε στη κοιλάδα Μιζουνάσι, 4,5 χιλιόμετρα μακριά. Τα ζεστά άερια κινήθηκαν ανοδικά και σχημάτισαν μια εκρηκτική στήλη. Η πυροκλαστική ροή προκάλεσε το θάνατο 43 ανθρώπων, κυρίως ηφαιστειολόγων και δημοσιογράφων. Άλλα θύματα δεν υπήρχαν επειδή η περιοχή είχε εκκενωθεί.

Μεταξύ 1991-1994 το ηφαίστειο δημιούργησε 10.000 μικρές πυροκλαστικές ροές κασταστρέφοντας 2.000 κατοικίες και αγροτική γη. Από το 1993 και μετά η ηφαιστειακή δράση υποχώρησε και σταμάτησε το 1995. Από τότε οι έντονες βροχοπτώσεις κινητοποιούσαν τις πυροκλαστικές αποθέσεις και δημιουργούσαν λαχάρ. Η εκρηκτική δραστηριότητα του όρους Ούνζεν το 1993 προκάλεσε απώλεια ασφαλισμένης περιουσίας ύψους 176 εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ, η οποία είναι η μεγάλυτερη για έκρηξη ηφαιστείου. Μόνο η λασπορροή του Σιντοάρτζο το 2006 από ένα ηφαίστειο λάσπης στην Ινδονησία έχει προκαλέσει περισσότερες ασφαλισμένες καταστροφές.