Συγκρούσεις Κιργιζίας και Τατζικιστάν το 2022

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Μια σειρά από σποραδικές συνοριακές συγκρούσεις επαναλήφθηκαν μεταξύ Κιργιζίας και Τατζικιστάν στις 27 Ιανουαρίου 2022, μετά από μια σειρά συγκρούσεων το 2021 μεταξύ των δύο χωρών.

Αξιωματούχοι της Κιργιζίας δήλωσαν ότι οι συγκρούσεις κλιμακώθηκαν στις 14 Σεπτεμβρίου 2022, με τις δυνάμεις του Τατζικιστάν να χρησιμοποιούν τανκς, APC και όλμους για να εισέλθουν σε τουλάχιστον ένα χωριό της Κιργιζίας και να βομβαρδίζουν το αεροδρόμιο της Κιργιζικής πόλης Μπάτκεν και τις παρακείμενες περιοχές.[1] Και τα δύο έθνη κατηγόρησαν το ένα το άλλο για τις συγκρούσεις.[2] Η σύγκρουση στα σύνορα συνεχίστηκε για δύο ημέρες, μετά από τις οποίες τα δυο μέρη μπόρεσαν να συμφωνήσουν σε μια κατάπαυση του πυρός τη νύχτα της 16ης Σεπτεμβρίου 2022,[3] που κράτησε μόνο για περίπου μία ημέρα.[4][5]

Ο Πρόεδρος της Κιργιζίας Σαντίρ Τζαπάροφ δήλωσε σε τηλεοπτική ομιλία ότι η χώρα του θα συνεχίσει τις προσπάθειες για την επίλυση των θεμάτων των συνόρων Κιργιζίας-Τατζικιστάν με καθαρά ειρηνικό τρόπο.[6] Το υπουργείο Εξωτερικών του Τατζικιστάν δήλωσε ότι το κλειδί για την επίλυση της σύγκρουσης βρίσκεται στις διαπραγματεύσεις και επανέλαβε τη θέση του ότι τη Κιργιζία είχε υποκινήσει τις μάχες.[7] Τα ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων ανέφεραν ότι τόσο η Κιργιζία όσο και το Τατζικιστάν συμφώνησαν να αποσύρουν το επιπλέον στρατιωτικό υλικό και δυνάμεις από τα σύνορα, επικαλούμενοι δήλωση του επικεφαλής της περιφέρειας Σουγντ του Τατζικιστάν.[6] Στις 20 Σεπτεμβρίου 2022, το Τατζικιστάν και η Κιργιζία υπέγραψαν ειρηνευτική συμφωνία.[8]

Ιστορικό πλαίσιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα εδάφη που περιλαμβάνουν τη σημερινή Κιργιζία και το Τατζικιστάν, αμφότερα στο παρελθόν μέρος του Χανάτου της Κοκάνδης, κατακτήθηκαν από τη Ρωσική Αυτοκρατορία τον 19ο αιώνα.[9] Στη δεκαετία του 1920, η Σοβιετική Ένωση επέβαλε την οριοθέτηση στις δύο περιοχές που οδήγησαν στη δημιουργία θυλάκων.[10] Και οι δύο χώρες έγιναν ανεξάρτητες το 1991 όταν διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση . Και οι δύο χώρες είναι επίσης μέλη του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) [11] και του Οργανισμού Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO),[12] και θεωρητικά είναι σύμμαχοι μεταξύ τους.

Προηγούμενες συγκρούσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μια συνοριακή σύγκρουση ξεκίνησε μεταξύ Κιργιζίας και Τατζικιστάν στις 28 Απριλίου 2021.[13] Τα γεγονότα γύρω από το ξέσπασμα της σύγκρουσης αμφισβητούνται, αλλά οι συγκρούσεις σύμφωνα με πληροφορίες ξεκίνησαν λόγω μιας παλιάς υδατικής διαμάχης μεταξύ των δύο χωρών.[14][15] Ορισμένες πηγές αναφέρουν ότι ένας άμεσος λόγος για τη σύγκρουση ήταν η δυσαρέσκεια του τοπικού πληθυσμού με την εγκατάσταση καμερών παρακολούθησης κοντά στα σύνορα Κιργιζίας-Τατζικιστάν. Τουλάχιστον 55 άνθρωποι σκοτώθηκαν στα γεγονότα και περισσότεροι από 40.000 άμαχοι εκτοπίστηκαν.[16]

Στις 3 Μαΐου 2021, και οι δύο χώρες ολοκλήρωσαν την απόσυρση των στρατευμάτων από τα σύνορα,[17] και στις 18 Μαΐου 2021, αξιωματούχοι και στις δύο χώρες ανακοίνωσαν ότι είχαν συμφωνήσει σε κοινούς ελέγχους ασφαλείας κατά μήκος των αμφισβητούμενων συνόρων τους.[18] Εκτός από ένα επεισόδιο μικρής κλίμακας στις 9 Ιουλίου 2021,[19] η κατάπαυση του πυρός διατηρήθηκε μέχρι τον Ιανουάριο του 2022.

Χρονοδιάγραμμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σποραδικές συγκρούσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 27 Ιανουαρίου 2022, συγκρούσεις είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο δύο αμάχων και τον τραυματισμό αρκετών ακόμη.[20] Η Κρατική Επιτροπή Εθνικής Ασφάλειας του Τατζικιστάν ανέφερε σε ανακοίνωσή της ότι δέκα από τους πολίτες της τραυματίστηκαν, έξι από τους οποίους ήταν στρατιωτικοί, οι υπόλοιποι πολίτες. Από την άλλη πλευρά, το Υπουργείο Υγείας της Κιργιζίας δήλωσε ότι τουλάχιστον 11 πολίτες της νοσηλεύονται με μέτρια σοβαρά τραύματα. Οι αρχές της Κιργιζίας δήλωσαν ότι η αιτία των συγκρούσεων ήταν το μπλοκάρισμα ενός δρόμου μεταξύ του επαρχιακού κέντρου του Μπάτκεν και του Κιργιζιανού χωριού Ραζάκοβ από τους Τατζίκους.[20]

Στις 10 Μαρτίου, ένα ένοπλο επεισόδιο μεταξύ συνοριοφυλάκων στα σύνορα Κιργιζίας-Τατζικιστάν, στην περιοχή Τεσκέι, στην περιοχή Μπάτκεν, σκότωσε ένα Τατζίκο συνοριοφύλακα. Μετά το περιστατικό, αξιωματούχοι από την περιοχή Μπάτκεν στην Κιργιζία και την περιοχή Σουγντ στο Τατζικιστάν είχαν συνομιλίες.[21][22]

Σύμφωνα με πηγές του Τατζικιστάν, μια συνοριακή σύγκρουση σημειώθηκε στις 3 Ιουνίου αφότου Κιργίζιοι στρατιώτες διέσχισαν τα σύνορα Κιργιζίας-Τατζικιστάν κοντά στο Βορούχ.[23] Δύο εβδομάδες αργότερα, στις 14 Ιουνίου, ένας Τατζίκος συνοριοφύλακας σκοτώθηκε και άλλοι τρεις τραυματίστηκαν σε μια σύγκρουση με Κιργιζικά συνοριακά στρατεύματα .[24]

Κλιμάκωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 14 Σεπτεμβρίου, ένας Τατζίκος συνοριοφύλακας σκοτώθηκε και άλλοι δύο τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια συγκρούσεων με Κιργίζιους φρουρούς που κατηγόρησαν το Τατζικιστάν ότι πήρε θέσεις σε μια γραμμή ορθιοθέτησης.[25] Αργότερα την ίδια μέρα, δύο συνοριοφύλακες σκοτώθηκαν και άλλοι έντεκα τραυματίστηκαν, πέντε εκ των οποίων ήταν πολίτες.[26]

Στις 16 Σεπτεμβρίου, η σύγκρουση κλιμακώθηκε. Αναφέρθηκε η χρήση τανκς και τεθωρακισμένων οχημάτων μεταφοράς προσωπικού, καθώς και ο βομβαρδισμός του αεροδρομίου Μπάτκεν στην πόλη Μπάτκεν της Κιργιζίας. Το Τατζικιστάν κατηγόρησε την Κιργιζία ότι βομβάρδισε ένα φυλάκιο και επτά συνοριακά χωριά με βαριά όπλα. Οι δυνάμεις του Τατζικιστάν εισήλθαν επίσης σε ένα χωριό στα σύνορα της Κιργιζίας. Τουλάχιστον 31 τραυματισμοί αναφέρθηκαν από την Κιργιζία, ενώ ένας άμαχος σκοτώθηκε και άλλοι τρεις τραυματίστηκαν σύμφωνα με τις δυνάμεις του Τατζικιστάν στην Ισφαρά, και η Κιργιζία αργότερα ανακοίνωσε ότι 24 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και άλλοι 87 τραυματίστηκαν.[1][27]

Έχουν επιτευχθεί πολλές εκεχειρίες μεταξύ ολοένα και υψηλότερων αξιωματούχων, αλλά έχουν επανειλημμένα παραβιαστεί.[1] Συμπτωματικά, οι ηγέτες και των δύο χωρών συμμετείχαν στη σύνοδο κορυφής ΟΣΣ του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης το 2022 που πραγματοποιήθηκε στη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν, όπου συναντήθηκαν και συζήτησαν τη σύγκρουση.[28] Το Κοινοβούλιο της Κιργιζίας πραγματοποίησε έκτακτη συνεδρίαση λόγω της κατάστασης.[29] Περισσότεροι από 136.000 άνθρωποι απομακρύνθηκαν από τη ζώνη των συγκρούσεων από την Κιργιζία.[30] Το Τατζικιστάν είπε ότι 15 από τους πολίτες του σκοτώθηκαν σε επίθεση με μη επανδρωμένο αεροσκάφος του Κιργιζιστάν Bayraktar TB2 σε τζαμί.[31] Η Κιργιζία κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην περιφέρεια Μπάτκεν.[32]

Σπίτια και αστικές κατασκευές, συμπεριλαμβανομένων αγορών και σχολείων, στο χωριό Ακ-Σάι στην Κιργιζία αναφέρθηκε ότι κάηκαν και λεηλατήθηκαν σκόπιμα. Οι αρχές της Κιργιζίας δήλωσαν ότι 137.000 άνθρωποι είχαν απομακρυνθεί στις περιφέρειες Μπάτκεν και Ος .[33]

Ανάλυση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το The Diplomat χαρακτήρισε τη σύγκρουση πράξη επιθετικότητας από το Τατζικιστάν. Ανέφερε ότι η επίθεση μπορεί να σχετίζεται με εικασίες ότι ο πρόεδρος του Τατζικιστάν Ιμομάλι Ραχμόν σχεδιάζει να παραδώσει τη θέση του στον γιο του Ρουστάμ Ιμομάλι, ο οποίος είναι επί του παρόντος Πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης του Τατζικιστάν . Θεωρούσε επίσης ότι ο Πρόεδρος Ραχμόν θα ήθελε να απομακρύνει την προσοχή του εγχώριου και του διεθνούς κοινού από τις διαμαρτυρίες από τους Παμίρι στην Αυτόνομη επαρχία Γκόρνο-Μπανταχσάν.[34]

Διεθνείς αντιδράσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο εκπρόσωπος του ιρανικού Υπουργείου Εξωτερικών Νάσερ Καναάνι ζήτησε ψήφισμα και πρόσφερε τη βοήθεια του Ιράν στη διαμεσολάβηση.[35]

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν τηλεφώνησε στους ηγέτες τόσο της Κιργιζίας όσο και του Τατζικιστάν, καλώντας τους να καταλήξουν σε μια ειρηνευτική συμφωνία.[36] Η Ρωσία έχει στρατιωτικές βάσεις και στις δύο χώρες.[37]

Το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση ελπίζοντας ότι η ένταση θα τερματιστεί γρήγορα χωρίς περαιτέρω κλιμάκωση και ότι οι διαφορές θα διευθετηθούν ειρηνικά μέσω διαλόγου.[38] Ο Μουσταφά Σεντόπ, Πρόεδρος του Τουρκικού Κοινοβουλίου, μίλησε τηλεφωνικά με τους ομολόγους του της Κιργιζίας και Τατζίκιστάν, δηλώνοντας ότι «οι διαβουλεύσεις μεταξύ μας ως αδέρφια είναι σημαντικές αυτές τις μέρες» και ότι απαιτείται «ηρεμία και κοινή λογική» για την επίλυση των προβλημάτων.[39]

Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες κάλεσε για «διάλογο για μια διαρκή κατάπαυση του πυρός» μεταξύ των μαχόμενων.[40]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Dzyubenko, Olga (2022-09-16). «Kyrgyzstan reports heavy fighting with Tajikistan, 24 people killed» (στα αγγλικά). Bishkek: Reuters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-09-18. https://web.archive.org/web/20220918175421/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/kyrgyzstan-says-border-outposts-under-tajik-fire-again-2022-09-16/. Ανακτήθηκε στις 2022-09-18. 
  2. ↑ «24 killed, scores wounded in clashes on Kyrgyz-Tajik border». Associated Press (στα Αγγλικά). 16 Σεπτεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2022. 
  3. ↑ «Kyrgyzstan and Tajikistan agree to border conflict ceasefire – TASS». Reuters. September 16, 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 September 2022. https://web.archive.org/web/20220916132409/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/kyrgyzstan-tajikistan-agree-border-conflict-ceasefire-tass-2022-09-16/. Ανακτήθηκε στις 18 September 2022. 
  4. ↑ Bernardini, Matt (17 Σεπτεμβρίου 2022). «Temporary cease-fire halts clash between Tajikistan and Kyrgyzstan». UPI (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2022. 
  5. ↑ Usmanov, Danil (18 September 2022). «Kyrgyzstan-Tajikistan border conflict death toll nearly 100». The Globe and Mail. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 September 2022. https://web.archive.org/web/20220918192230/https://www.theglobeandmail.com/world/article-kyrgyzstan-tajikistan-border-conflict-death-toll-nearly-100/. Ανακτήθηκε στις 18 September 2022. 
  6. ↑ 6,0 6,1 «Kyrgyz leader urges calm after deadly conflict with Tajikistan». CNN. 20 Σεπτεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 2022. 
  7. ↑ «Ministry of Foreign Affairs of Tajikistan, Official English Website». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2022. 
  8. ↑ «Tajikistan and Kyrgyzstan sign peace deal after deadly border clashes». Euronews. 20 September 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 September 2022. https://web.archive.org/web/20220922024137/https://www.euronews.com/2022/09/20/tajikistan-and-kyrgyzstan-sign-peace-deal-after-deadly-border-clashes. Ανακτήθηκε στις 21 September 2022. 
  9. ↑ Morrison, Alexander (19 Σεπτεμβρίου 2022). «Russia's Great Game: the Conquest of Central Asia, 1780 – 1896» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 30 Απριλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2022. 
  10. ↑ Bergne, Paul (2007). «The National Territorial Delimitation». The Birth of Tajikistan: National Identity and the Origins of the Republic. London: I.B. Tauris. ISBN 978-1-78831-271-4. 
  11. ↑ «The Shanghai Cooperation Organization». Council on Foreign Relations (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2022. 
  12. ↑ «От Договора к Организации». odkb-csto.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2022. 
  13. ↑ «Kyrgyzstan: Border Conflict – Final Report, Operation n° MDRKG013». reliefweb. 2 Φεβρουαρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2022. 
  14. ↑ «Kyrgyzstan, Tajikistan forces exchange gunfire in worst border flareup in years». eurasianet.org (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2021. 
  15. ↑ Reuters Staff (29 April 2021). «Kyrgyz, Tajik security forces clash at border in water dispute». Reuters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 May 2021. https://web.archive.org/web/20210502053222/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/kyrgyz-tajik-security-forces-clash-border-water-dispute-2021-04-29/. Ανακτήθηκε στις 29 April 2021. 
  16. ↑ Bahtiyar Abdülkerimov (5 Μαΐου 2021). «Death toll rises to 55 from Kyrgyz-Tajik border clashes». www.aa.com.tr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2021. 
  17. ↑ «Kyrgyzstan, Tajikistan completing withdrawal of troops from border». news.am. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2022. 
  18. ↑ «Kyrgyzstan, Tajikistan Agree To Joint Security Controls Along Disputed Border». RFERL. 18 Μαΐου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Φεβρουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2022. 
  19. ↑ «Kyrgyz border guard killed in shootout with Tajik forces». The Times of India (στα Αγγλικά). 9 Ιουλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουλίου 2021. 
  20. ↑ 20,0 20,1 «Two civilians killed as guards clash at Kyrgyz-Tajik border». www.aljazeera.com (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2022. 
  21. ↑ «Kyrgyzstan reports shooting on border with Tajikistan». Trend.Az. 10 March 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 September 2022. https://web.archive.org/web/20220919092808/https://en.trend.az/casia/tajikistan/3566586.html. Ανακτήθηκε στις 17 September 2022. 
  22. ↑ «Kyrgyzstan, Tajikistan Hold New Talks After Shooting At Border Leaves One Dead» (στα αγγλικά). Radio Free Europe/Radio Liberty. 2022-03-10. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-09-16. https://web.archive.org/web/20220916042255/https://www.rferl.org/a/kyrgyzstan-tajikistan-border-shooting/31746784.html. Ανακτήθηκε στις 2022-09-22. 
  23. ↑ «Tajikistan accuses Kyrgyzstan of provoking latest border clash» (στα αγγλικά). Reuters. 2022-06-04. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-09-19. https://web.archive.org/web/20220919092807/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/tajikistan-accuses-kyrgyzstan-provoking-latest-border-clash-2022-06-04/. Ανακτήθηκε στις 2022-09-22. 
  24. ↑ «One killed in Tajik-Kyrgyz border guard clash» (στα αγγλικά). Dushanbe: Reuters. 2022-06-14. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-09-19. https://web.archive.org/web/20220919092807/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/one-killed-tajik-kyrgyz-border-guard-clash-sources-2022-06-14/. Ανακτήθηκε στις 2022-09-22. 
  25. ↑ Reuters (2022-09-14). «One Tajikistan border guard killed in clashes with Kyrgyzstan – RIA» (στα αγγλικά). Reuters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 September 2022. https://web.archive.org/web/20220914101916/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/one-tajikistan-border-guard-killed-clashes-with-kyrgyzstan-ria-2022-09-14/. Ανακτήθηκε στις 2022-09-16. 
  26. ↑ Reuters (2022-09-14). «Two reported killed in clashes between Kyrgyz and Tajik border guards» (στα αγγλικά). Reuters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 September 2022. https://web.archive.org/web/20220914090018/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/world/fresh-clash-erupts-between-kyrgyz-tajik-border-guards-2022-09-14/. Ανακτήθηκε στις 2022-09-16. 
  27. ↑ «Kyrgyzstan says Tajikistan resumed firing on border after ceasefire» (στα αγγλικά). Reuters. 2022-09-16. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-09-18. https://web.archive.org/web/20220918175900/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/kyrgyzstan-says-tajikistan-resumed-firing-border-after-ceasefire-2022-09-16/. Ανακτήθηκε στις 2022-09-19. 
  28. ↑ Pannier, Bruce (2022-09-17). «As Kyrgyzstan and Tajikistan descend into another border war, there's no-one to stop the fighting» (στα αγγλικά). Prague: bne IntelliNews. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-09-19. https://web.archive.org/web/20220919093957/https://www.intellinews.com/pannier-as-kyrgyzstan-and-tajikistan-descend-into-another-border-war-there-s-no-one-to-stop-the-fighting-256800/. Ανακτήθηκε στις 2022-09-19. 
  29. ↑ Manning, Joshua (16 Σεπτεμβρίου 2022). «BREAKING: Kyrgyzstan parliament holds emergency session as fighting with Tajikistan continues». Euro Weekly News (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2022. 
  30. ↑ «Kyrgyzstan has evacuated over 136,000 from border conflict zone» (στα αγγλικά). Kyrgyzstan: AKIpress News Agency. 2022-09-16. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-09-19. https://web.archive.org/web/20220919092815/https://akipress.com/news:679555:Kyrgyzstan_has_evacuated_over_136,000_from_border_conflict_zone/. Ανακτήθηκε στις 2022-09-21. 
  31. ↑ Reuters (2022-09-17). «Kyrgyzstan-Tajikistan ceasefire holds up after border fighting» (στα αγγλικά). Reuters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 September 2022. https://web.archive.org/web/20220919092808/https://www.reuters.com/world/kyrgyz-tajik-ceasefire-largely-holds-after-quiet-night-2022-09-17/. Ανακτήθηκε στις 2022-09-17. 
  32. ↑ «Kyrgyzstan declares state of emergency in Batken region bordering Tajikistan». www.aa.com.tr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2022. 
  33. ↑ «Kyrgyzstan-Tajikistan border clashes prove deadly for civilians - Kyrgyzstan | ReliefWeb». reliefweb.int (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2022. 
  34. ↑ «More than a 'Border Skirmish' Between Kyrgyzstan and Tajikistan». thediplomat.com (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2022. 
  35. ↑ «Iran voices concern over Kyrgyz-Tajik clashes». Mehr News Agency (στα Αγγλικά). 18 Σεπτεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2022. 
  36. ↑ «Putin calls on Kyrgyzstan and Tajikistan to de-escalate». MSN (στα Αγγλικά). 18 Σεπτεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2022. 
  37. ↑ «Russia raising combat potential of its military bases in Tajikistan, Kyrgyzstan — Shoigu». TASS. 24 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2022. 
  38. ↑ «Press Release Regarding the Kyrgyzstan-Tajikistan Border Conflict / Republic of Türkiye Ministry of Foreign Affairs». Republic of Türkiye Ministry of Foreign Affairs (287). 16 September 2022. https://www.mfa.gov.tr/no_-287_-kirgizistan-tacikistan-sinirindaki-catisma-hk.en.mfa. Ανακτήθηκε στις 22 September 2022. 
  39. ↑ «Parliament speaker calls for dialogue between Kyrgyzstan, Tajikistan» (στα αγγλικά). Daily Sabah. 20 September 2022. https://www.dailysabah.com/politics/diplomacy/parliament-speaker-calls-for-dialogue-between-kyrgyzstan-tajikistan. Ανακτήθηκε στις 22 September 2022. 
  40. ↑ «Scores dead in Tajikistan-Kyrgyzstan border clashes despite ceasefire». euronews (στα Αγγλικά). 18 Σεπτεμβρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2022. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Συγκρούσεις_Κιργιζίας_και_Τατζικιστάν_το_2022&oldid=10459231"