Τα Πραιτώρια (παλιά Προτόρια) είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Αρχανών-Αστερουσίων στην Περιφεριακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Ανήκε στην επαρχία Μονοφατσίου. Η θέση του είναι στην πεδιάδα της Μεσαράς, στη δεξιά όχθη του ποταμού Αναποδιάρη. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι περίπου 45 χλμ. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την αμπελουργία και την ελαιοκομία. Παράγεται λάδι, κρασί, σταφίδα σουλτανίνα. Πρόκειται για ένα κρητικό χωριό, με πλακόστρωτα δρομάκια[1] και παραδοσιακές αυλές με λουλούδια.
Το τοπωνύμιο είναι βυζαντινή λέξη του Ευαγγελίου και είναι πραιτώριον, δηλαδή η επίσημη κατοικία του πραίτωρα, είδος δικαστή στην αρχαία Ρώμη. Για κάποιο χρονικό διάστημα η ονομασία του χωριού είχε αλλάξει σε Προτόρια.
Στη θέση Δαμάντρι έχουν ανακαλυφθεί ερείπια από μινωικό οικισμό. Το 1577 τα Πραιτώρια γράφονται στην ενετική απογραφή Pretoria Apano.[2]
Το 1583 αναφέρεται από τον Καστροφύλακα με το όνομα Prettoria με 135 κατ. (Κ 99). Επίσης, τα Πραιτώρια απαντούν στην τουρκική απογραφή του 1671 με την ονομασία Pretorye. Το 1881 αναφέρονται ξανά Πραιτώρια με 91 Τούρκους και με 68 Χριστιανούς κατοίκους.
