Ξυλιτόλη

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ξυλιτόλη.
Κρύσταλλοι ξυλιτόλης.

Η ξυλιτόλη (αγγλ. xylitol), λέξη που προέρχεται από το ελληνικό λήμμα «ξύλον», είναι οργανική ουσία με χημικό τύπο (CHOH)3(CH2OH)2, η οποία χρησιμοποιείται ως φυσικό υποκατάστατο της ζάχαρης και απαντάται σε πολλά φρούτα και λαχανικά, όπως στα βατόμουρα, το φλοιό του καλαμποκιού, τη βρώμη και τα μανιτάρια.[1] Μπορεί να παραχθεί από βατόμουρα, δαμάσκηνα, καλαμπόκι,[2] σημύδα κ.α. Η ξυλιτόλη είναι σχεδόν τόσο γλυκεία όσο το ζαχαροκάλαμο, παρέχοντας μόνο τα δύο τρίτα της ενέργειας που προσφέρει αυτό.

Ιστορικά, ο σπουδαίος Γερμανός χημικός Εμίλ Φίσερ ήταν αυτός που πρώτος την αναγνώρισε χημικώς στο εργαστήριο. Λόγω του ότι τη βρήκε από "ξύλο", την έδωσε αυτό το όνομα (ξυλιτόλη = σάκχαρο του ξύλου). Υπάρχει επίσης σε πολλά βρώσιμα λαχανικά λ.χ. μαρούλι, μούρα αλλά και στα μανιτάρια, ενώ θεωρείται ενδιάμεσος μεταβολίτης στο μεταβολισμό των υδατανθράκων.[3]

Παραγωγή της ξυλιτόλης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ξυλιτόλη για πρώτη φορά παρασκευάστηκε στη Φινλανδία τον 20ο αιώνα από το είδος Σημύδα. Έγινε γνωστή ως Natsuc[4] σε όλη τη Σκανδιναβία, και αργότερα διαδόθηκε και στην υπόλοιπη Ευρώπη ως ασφαλής γλυκαντική ουσία, ιδίως για άτομα με διαβήτη. Σήμερα η εταιρία που παράγει τις μεγαλύτερες ποσότητες ξυλιτόλης, χρησιμοποιώντας καλαμπόκι, είναι δανέζικη και ονομάζεται Danisco, ενώ αρκετοί ακόμα προμηθευτές δραστηριοποιούνται στην Κίνα.[5]

Συστατικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα κουταλάκι του γλυκού (5 mL) ξυλιτόλης θεωρητικά αποδίδει 9,6 θερμίδες, ενώ ένα κουταλάκι του γλυκού ζάχαρης θεωρητικά αποδίδει 15 θερμίδες. Επίσης, ενώ η ζάχαρη έχει 4 γραμμάρια καθαρού βάρους υδατανθράκων ανά 5 mL, η ξυλιτόλη δεν έχει καθόλου υδατάνθρακες.[6] Η ξυλιτόλη ουσιαστικά δεν έχει παραμένουσα γεύση, και έχει επίσης χαρακτηριστεί ως «ασφαλής για διαβητικούς και άτομα με υπεργλυκαιμία». Αυτό συμβαίνει επειδή όλες οι σακχαροαλκοόλες έχουν λιγότερες επιπτώσεις στο σάκχαρο ενός ανθρώπου απ' ό,τι η κοινή ζάχαρη.[7]

Διαιτητική χρήση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ξυλιτόλη χρησιμοποιείται ευρέως στη Φινλανδία, την «πατρίδα» της. Πολλά ζαχαρωτά που παρασκευάζονται στη Φινλανδία χρησιμοποιούν ξυλιτόλη ή διατίθενται και με και χωρίς ξυλιτόλη. Ουσιαστικά όλες οι τσίχλες που πωλούνται στη Φινλανδία έχουν την ξυλιτόλη ως γλυκαντικό.[8]

Η άλλοτε ισπανική εταιρία «Chupa Chups» (η οποία τώρα είναι Ολλανδοϊταλική) παράγει καραμέλες για καθαρή αναπνοή βασισμένες στην ξυλιτόλη, οι οποίες πωλούνται σε όλο τον κόσμο.

Στην Κίνα, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα η ξυλιτόλη βρίσκεται σε μεγάλη ποικιλία προϊόντων τσίχλας. Υπάρχει ένα προϊόν που πωλείται και στις τρεις χώρες και ονομάζεται «Xylitol». Στην Ιαπωνία, επίσης, υπάρχει ένα προϊόν που ονομάζεται «Xylish».

To 2004 η τότε γνωστή στη βόρεια Αμερική τσίκλα Trident άλλαξε έτσι, ώστε να περιέχει ξυλιτόλη, αλλά όχι ως την κύρια γλυκαντική ουσία (που παραμένουν η ασπαρτάμη, η σορβιτόλη και η μαλτιτόλη). Η γεύση «ξινόμηλο», βέβαια, μπορεί να βρεθεί και χωρίς ασπαρτάμη. Μια μάρκα τσίκλας χωρίς ζάχαρη που σήμερα δεν υπάρχει, η «Carefree Koolerz», χρησιμοποιούσε αποκλειστικά ξυλιτόλη ως γλυκαντική ουσία. Επίσης, η Xylichew, που πρωτοκατασκευάστηκε στη Φινλανδία (τώρα υπάρχει στις ΗΠΑ), υφίσταται γλύκανση επίσης αποκλειστικά με ξυλιτόλη.

Το 2006, η εταιρία «William Wrigley Jr.» άλλαξε τις τσίκλες Orbit έτσι ώστε να περιέχουν ξυλιτόλη και κυκλοφόρησαν με το όνομα «Orbit Complete». Από τις κριτικές φαινόταν ότι το ποσοστό ξυλιτόλης σε μερικές τσίκλες ήταν πολύ μικρό και θα έπρεπε να χρησιμοποιείται σε μεγαλύτερη ποσότητα, όπως και άλλα υποκατάστατα της ζάχαρης.

Ιατρικές Χρήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ξυλιτόλη

Οδοντιατρική χρήση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ξυλιτόλη είναι κάτι σαν «φιλική προς τα δόντια» ζάχαρη. Κάποιες παλιότερες έρευνες στη Φινλανδία βρήκαν ότι μια ομάδα που μασούσε τσίκλες με ζάχαρη είχε 2,92 αλλοιωμένα, χαμένα ή σφραγισμένα δόντια, ενώ μια ομάδα που μασούσε τσίκλες με ξυλιτόλη είχε 1,04 αλλοιωμένα, χαμένα ή σφραγισμένα δόντια.[9] Σε άλλη έρευνα οι ερευνητές παρακολούθησαν μητέρες που μασούσαν τσίκλες με ξυλιτόλη 3 μήνες μετά τον τοκετό έως ότου τα παιδιά τους γίνουν 2 ετών. Οι ερευνητές βρήκαν ότι η ομάδα με τις τσίκλες που είχαν ξυλιτόλη είχε 70% μείωση στις κοιλότητες.[9] Κάποιες πιο πρόσφατες έρευνες[10] επιβεβαιώνουν ότι η ξυλιτόλη, έχοντας παρόμοιες ιδιότητες με τη σακχαρόζη, μειώνει την οδοντική πλάκα και, αφού προσελκύσει τους επιβλαβείς μικροοργανισμούς, τους «σκοτώνει» μέσω αθρεψίας, επιτρέποντας έτσι στο στόμα να αναδομήσει τα δόντια που έχουν φθαρεί με λιγότερη ενόχληση.

Μια πρόσφατη έρευνα ανακοίνωσε ότι ένα προσθετικό του νερού για τα ζώα που περιέχει ξυλιτόλη ήταν αποτελεσματικό στη μείωση της πλάκας στις γάτες.

Οστεοπόρωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ξυλιτόλη επίσης φαίνεται να έχει και την ιδιότητα να θεραπεύει την οστεοπόρωση. Μια ομάδα Φινλανδών ερευνητών βρήκε ότι η διαιτητική ξυλιτόλη εμποδίζει την αποδυνάμωση των κοκάλων σε αρουραίους που χρησιμοποιήθηκαν ως πειραματόζωα και ουσιαστικά βελτιώνει την πυκνότητα των κοκάλων.[11][12]

Αποτελέσματα στα αυτιά και το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι τσίκλες με ξυλιτόλη μπορούν να βοηθήσουν στη αποφυγή μόλυνσης των αυτιών[13] (όπως η μέση ωτίτιδα). Οι ενέργειες του μασήματος και της κατάποσης (γενικά) βοηθούν στην έκκριση κεριού στο αυτί και καθαρίζουν το μεσαίο τμήμα του, ενώ η ξυλιτόλη εμποδίζει την ανάπτυξη βακτηρίων στην ευσταχιανή σάλπιγγα που συνδέει τη μύτη με τα αυτιά.[14] Όταν τα βακτηρίδια μπαίνουν στο σώμα πηγαίνουν στους ιστούς κολλώντας πάνω σε μια ποικιλία από πολύπλοκα σάκχαρα. Η ξυλιτόλη και η ικανότητά της να σχηματίζει πολλές διαφορετικές δομές παρόμοιες με τη ζάχαρη φαίνεται να συσχετίζεται με την ικανότητα πολλών βακτηριδίων να προσκολλούνται.[15] Η ξυλιτόλη μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τη μύτη μέσω ενός αλατούχου διαλύματος που περιέχει ξυλιτόλη.

Μολύνσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ξυλιτόλη έχει βρεθεί ότι αυξάνει τη δράση των λευκών αιμοσφαιρίων, τα οποία βοηθούν στην καταπολέμηση πολλών βακτηριδίων. Αυτό το αποτέλεσμα φαίνεται να είναι ευρύ και δρά ακόμα και σε περιπτώσεις σήψης.[16]

Μύκητας Candida[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μία πρόσφατη αναφορά προτείνει ότι η κατανάλωση ξυλιτόλης μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή στοματικών μολύνσεων από το μύκητα Candida, σε αντίθεση με τη λακτόζη, τη γλυκόζη και τη ζάχαρη που μπορεί να αυξήσουν τη δραστηριότητά τους.[17]

Προτερήματα για τις έγκυες γυναίκες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ξυλιτόλη δεν είναι μόνο ασφαλής για τις έγκυες, αλλά έρευνες έχουν δείξει ότι η τακτική χρήση μειώνει σημαντικά την πιθανότητα μετάδοσης μεταλλαγμένου στρεπτόκοκκου στο παιδί. Αυτό το βακτηρίδιο είναι υπεύθυνο και για την αλλοίωση των δοντιών και μπορεί να μεταφερθεί στο παιδί τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής του από τη μητέρα του. Οι πιθανότητες να γίνει κάτι τέτοιο, όσο η μητέρα καταναλώνει προϊόντα με ξυλιτόλη είναι κατά 80% μικρότερες.[18]

Ανησυχίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ξυλιτόλη, όπως και οι περισσότερες ουσίες που μπορούν να αντικαταστήσουν τη ζάχαρη, βοηθάει την εμφάνιση ευκοίλιας, επειδή όλοι οι αντικαταστάτες της ζάχαρης δεν διαλύονται εντελώς κατά την πέψη. Επίσης δεν έχει βρεθεί να είναι τοξική και κάποιοι άνθρωποι κατανάλωναν έως και 400 γραμμάρια ξυλιτόλης την ημέρα για μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς ορατές επιπτώσεις που έχουν να κάνουν με κάποια αρρώστια.[19]

Σκυλιά που έφαγαν τροφές με υψηλά ποσοστά ξυλιτόλης (περισσότερο από 100mg ξυλιτόλης ανά κιλό σωματικού βάρους) εμφάνισαν χαμηλό σάκχαρο (υπογλυκαιμία) κάτι που μπορεί να αποβεί και θανατηφόρο.[20] Το χαμηλό σάκχαρο μπορεί να εμφανιστεί ως ξαφνική απώλεια συντονισμού, κατάθλιψη και γενική κατάρρευση έως και 30 λεπτά μετά τη χρήση της αντίστοιχης ουσίας (όπως η ξυλιτόλη).[21][22] Η κατανάλωση υψηλών δόσεων ξυλιτόλης (μεγαλύτερων από 500-1000mg ανά κιλό σωματικού βάρους) έχει βρεθεί επίσης ότι προκαλεί προβλήματα λειτουργίας στο συκώτι των σκύλων.[23]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Gare, Fran (1 Φεβρουαρίου 2003). The Sweet Miracle of Xylitol. Basic Health Publications, Inc. ISBN 1-59120-038-5. 
  2. ↑ R Sreenivas Rao, Ch. Pavanajyothi, RS Prakasham, PN Sharma, L Venkateswar Rao (2006) Xylitol production from corn fibre and sugarcane bagasse hydrolysates by Candida tropicalis Bioresource Technology 97:1974-1978.
  3. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2021. 
  4. ↑ https://www.natsuc.com/en/origins
  5. ↑ Danisco ramps up xylitol production in China, ap-foodtechnology.com.
  6. ↑ Η καθαρή ξυλιτόλη ασφαλής εναλλακτική για τους διαβητικούς Αρχειοθετήθηκε 2009-07-01 στο Wayback Machine., pr-inside.com, 6 Νοεμβρίου 2008
  7. ↑ Sugar Substitutes: Are They Safe? - HealtHints Newsletter
  8. ↑ «Διατροφική ανάπτυξη και λειτουργικές τροφές απο τη Φινλανδία». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2009. 
  9. ↑ 9,0 9,1 American Academy of Pediatric Dentistry. (2006) Policy on the Use of Xylitol in Caries Prevention.
  10. ↑ Tanzer, JM (1995). Xylitol chewing gum and dental caries. International dental journal 45 (1 Suppl 1):65-76. (περίληψη)
  11. ↑ Mattila PT, Svanberg MJ, Jämsä T, Knuuttila ML (2002). Improved bone biomechanical properties in xylitol-fed aged rats.Metabolism 51(1):92-6. (περίληψη Αρχειοθετήθηκε 2008-10-03 στο Wayback Machine.)
  12. ↑ Mattila, PT (1999). Dietary xylitol in the prevention of experimental osteoporosis: Beneficial effects on bone resorption, structure and biomechanics. Dissertation, Institute of Dentistry, University of Oulu. (περίληψη Αρχειοθετήθηκε 2005-04-06 στο Wayback Machine.)
  13. ↑ Uhari M, et al. (1998). A novel use of xylitol sugar in preventing acute otitis media. Pediatrics, 102(4): 879–974.
  14. ↑ «Ear Infections and Xylitol – DrGreene.com» (στα αγγλικά). DrGreene.com. http://www.drgreene.com/21_837.html. Ανακτήθηκε στις 2017-12-29. 
  15. ↑ Besttreaments.co.uk
  16. ↑ Renko, Marjo; Valkonen P, Tapiainen T, Kontiokari T, Mattila P, Knuuttila M, Svanberg M, Leinonen M, Karttunen R, Uhari M (2008 March 11;8:45.). «Xylitol-supplemented nutrition enhances bacterial killing and prolongs survival of rats in experimental pneumococcal sepsis». BMC Microbiology 8: 45. doi:10.1186/1471-2180-8-45. PMID 18334022. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=18334022. Ανακτήθηκε στις 2009-01-15. 
  17. ↑ Abu-Elteen, Khaled H. The influence of dietary carbohydrates on in vitro adherence of four Candida species to human buccal epithelial cells. Microbial Ecology in Health and Disease (2005), 17(3), 156-162
  18. ↑ «Maternal Xylitol Consumption to Prevent Mother-Child Transmission of Mutans Streptococci». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2009. 
  19. ↑ [1] Mäkinen,longterm tolerance
  20. ↑ Dunayer, E.K., Gwaltney-Brant, S.M. (2006) Acute hepatic failure and coagulopathy associated with xylitol ingestion in dogs, Journal of the American Veterinary Medical Association (229)7:1113-1117
  21. ↑ Άρθρο της αμερικανικής Εταιρίας για την αποτροπή της βίας προς τα ζώα (ASPCA)
  22. ↑ Dunayer, E.K (2004) Hypoglycemia following canine ingestion of xylitol-containing gum, Veterinary and Human Toxicology 46(2):87-88
  23. ↑ Dunayer, E.K (2006) New findings on the effects of xylitol ingestion in dogs Veterinary Medicine 101(12):791-797
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ξυλιτόλη&oldid=10148292"