Νικόλαος Φιλανθρωπηνός
| Νικόλαος Φιλανθρωπηνός | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1380 Κωνσταντινούπολη |
| Θάνατος | 1450 Βενετία |
| Εθνικότητα | Έλληνες[1] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βενετική Δημοκρατία Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Μητρική γλώσσα | Ελληνικά |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ελληνικά Ιταλικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ζωγράφος ψηφοθέτης αγιογράφος |
| Περίοδος ακμής | 1400 - 1445 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Νικόλαος Φιλανθρωπηνός (1380/85 – 1435/1450), γνωστός και ως Φιλαστροπινός, ήταν Έλληνας Βυζαντινός ζωγράφος. Δραστηριοποιήθηκε στην Κρήτη, τη Βενετία και την Κωνσταντινούπολη. Ήταν ένας πολύ διάσημος ζωγράφος κατά το τέλος της Παλαιολόγειας Αναγέννησης, την έναρξη της Ιταλικής Αναγέννησης και την αρχή της Ελληνικής Αναγέννησης. Συνεργάστηκε με τον Βενετό δάσκαλο Νικολάους Στορλάντο (Nicolaus Storlado). Σύγχρονοί του στην Κρήτη ήταν ο Μανουήλ Φωκάς και ο Ιωάννης Παγωμένος. Έφερε την τέχνη της Κωνσταντινούπολης στην Κρήτη και τη Βενετία, έτσι επηρέασε τόσο την Ελληνική, όσο και την Ιταλική τέχνη. Καλλιτέχνες που επηρέασε είναι οι: Άγγελος Ακοτάντος και Ανδρέας Ρίτζος. Ολοκλήρωσε μερικά ψηφιδωτά για τη βασιλική του Αγίου Μάρκου στη Βενετία. [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8]
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Φιλανθρωπηνός γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και ο ιερέας πατέρας του λεγόταν Γεώργιος, ενώ αδελφός του ήταν ο διάσημος ξυλογλύπτης Ιωάννης Φιλανθρωπηνός. Σύμφωνα με αρχεία, η οικογένεια μετανάστευσε στο Ηράκλειο Κρήτης στις 21 Νοεμβρίου 1396. Τα μέλη της ανήκαν στην ευγενή Βυζαντινή Ελληνική Οικογένεια Φιλανθρωπηνών. Η οικογένεια είχε εμφανιστεί στα μέσα του 13ου αι. και αναδείκνυε έναν αριθμό υψηλόβαθμων στρατηγών και αξιωματούχων μέχρι το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. [8]
Στις 3 Δεκεμβρίου 1400 ο Νικόλαος υπέγραψε συμβόλαιο για να διδάξει στον γιο της Μαρίας Μουσούρου, τον Γεώργιο, ζωγραφική για τρία χρόνια. Ο Βενετός ζωγράφος Nικολάους Στορλάντο και ο Φιλανθρωπηνός ήταν επιχειρηματικοί εταίροι, καθώς λειτουργούσαν από κοινού εργαστήριο ζωγραφικής. Σύμφωνα με υφιστάμενο συμβόλαιο που συντάχθηκε το 1400, δραστηριοποιούνταν για τρία χρόνια στο Ηράκλειο. [8]
Στις 14 Ιουλίου 1412 ο Φιλανθρωπινός έλαβε εντολή από τον πλούσιο ευγενή Αλέξανδρο Μπάρμπο να φτιάξει έναν πίνακα. Στις 2 Νοεμβρίου 1413 στόλισε με χρυσό ένα ζευγάρι κουρτίνες για τον ευγενή Oρέστιο ντε Μολίνο. Στις 23 Ιουλίου 1418 ο Φιλανθρωπηνός προσλήφθηκε από τον Γεώργιο Χρυσοβέργη, για να φιλοτεχνήσει εικόνες της Παναγίας και του Αγίου Γεωργίου. Ο Χρυσοβέργης καταγόταν από ένα τοπικό χωριό του Ηρακλείου· το συμβόλαιο έδωσε στον καλλιτέχνη είκοσι ημέρες, για να ολοκληρώσει το έργο. Έναν χρόνο αργότερα ενεπλάκη σε μία νομική υπόθεση: [8]
Ήταν αντίθετο με τον Βενετικό νόμο οι ιερείς να συναντώνται με υψηλόβαθμους ιερείς εκτός της Βενετικής Αυτοκρατορίας, χωρίς ειδική άδεια από την κυβέρνηση. Ο Φιλανθρωπηνός είχε στενούς δεσμούς με επίλεκτους Βυζαντινούς ευγενείς κύκλους. Είχε συγγένεια με τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιωσήφ Β΄. Ο Μιχαήλ Καλόφρενας, Έλληνας ιερέας και λόγιος ενεπλάκη σε ένα περιστατικό: νυμφεύτηκε μία καλόγρια. Η σχέση του με τις μοναχές δημιούργησε αντιπαραθέσεις στην εκκλησιαστική κοινότητα. Ο Φιλανθρωπηνός ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη με τον Καλοφρένα από το Ηράκλειο· ήταν και με τον περίφημο Έλληνα Μοναχό Αρσένιο. Ο Φιλανθρωπηνός ενεπλάκη στο περιστατικό έμμεσα, όταν ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως προσπάθησε να παρέμβει στο θέμα, που αφορούσε τον Καλόφρενα. Ο Φιλανθρωπηνός κατηγορήθηκε, ότι προσπάθησε να αυξήσει την επιρροή του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως στη Βενετική Κρήτη. Στις 23 Ιανουαρίου 1419 κατέθεσε, ότι το ταξίδι του ήταν να αγοράσει ειδικά εφόδια ζωγραφικής για την τέχνη του. Καταδικάστηκε για παράβαση του νόμου και τιμωρήθηκε με οκτώ μήνες φυλάκιση. [8] [9]
Ο καλλιτέχνης συνέχισε να εργάζεται ως ζωγράφος μετά το περιστατικό. Ταξίδεψε στη Βενετία. Τα αρχεία τον αναφέρουν ως: μαΐστορα Ν. Φ., διδάσκαλο ψηφιδωτής τέχνης στην εκκλησία του Αγ. Μάρκου (magister Nicolaus Philastropino, magister artis musaice in ecclesia Sancti Marci). Στις 21 Ιουνίου 1435 ολοκλήρωσε μερικά ψηφιδωτά για τη βασιλική του Αγίου Μάρκου και ήταν ο αρχηγός συνεργείου ψηφοθετών στη βασιλική μετά την πυρκαγιά του 1419. Τα αρχεία τον αναφέρουν ως πρωτομαΐστορα (prothomagister), δηλ. διδάσκαλο. Έφερε την παραδοσιακή Βυζαντινή τεχνική στη Βενετία και συνεργάστηκε με τους Πάολο Ουτσέλλο και Mικέλε Τζιαμπόνο. Ο Φιλανθρωπηνός δεν ήταν ο μόνος διάσημος Έλληνας ζωγράφος, που συνδέθηκε με την εξαιρετική ιστορική βασιλική: το 1594 ο Θωμάς Μπαθάς είχε προσληφθεί, για να συντηρήσει τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου. Ο Ιταλός ερευνητής πατήρ Mάριο Κατσαπάν έχει γράψει εκτεταμένο έργο σχετικά με τον Φιλανθρωπηνό. [8] [10] [11]
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βιβλιογραφικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Greek painters after the fall (1450-1830) Volume B» (Ελληνικά) Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Αθήνα. 1997. σελ. 442–443.
- ↑ Lymberopoulou, Angeliki (2018). Cross-Cultural Interaction Between Byzantium and the West, 1204–1669 Whose Mediterranean Is It Anyway. London, United Kingdom: Taylor & Francis. σελίδες 42–56.
- ↑ Drandaki, Anastasia (2018). The Origins of El Greco, Icon Painting in Venetian Crete. Athens, Greece: Onassis Foundation. σελίδες 11–13. ISBN 9780981966601.
- ↑ Nelson, Robert S. (1991). Theodore Hagiopetrites A Late Byzantine Scribe and Illuminator · Part 1. Vienna, Austria: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. σελ. 124. ISBN 9780981966601.
- ↑ Richardson, Carol M (2007). Viewing Renaissance Art. London, United Kingdom: Yale University Press. σελ. 192.
- ↑ Chatzedake, Nano M. (1993). From Candia to Venice Greek Icons in Italy, 15th-16th Centuries Museo Correr, Venice, 17 September-30 October, 1993. Athens, Greece: Foundation for Hellenic Culture. σελ. 3.
- ↑ MARIA KONSTANTOUDAKI - KITROMILIDOU (10 Σεπτεμβρίου 2021). «THE WORKSHOP OF A BYZANTINE AND ONE VENETIAN PAINTER IN CRETE». National Documentation Center. Ανακτήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2021.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 Hatzidakis & Drakopoulou 1997.
- ↑ Lymberopoulou, Angeliki (2020). Hell in the Byzantine World A History of Art and Religion in Venetian Crete and the Eastern Mediterranean. London, United Kingdom: Cambridge University Press. σελ. 389-390. ISBN 9781108850865.
- ↑ Angold, Michael (2014). The Fall of Constantinople to the Ottomans Context and Consequences. New York, New York: Taylor & Francis. σελίδες 50–51. ISBN 9781317880516.
- ↑ Jones, Lynn (2014). Byzantine Images and Their Afterlives Essays in Honor of Annemarie Weyl Carr. London, United Kingdom: Ashgate Publishing Limited. σελ. 172. ISBN 9781409442912.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Hatzidakis, Manolis· Drakopoulou, Evgenia (1997). Έλληνες Ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1830). Τόμος 2: Καβαλλάρος - Ψαθόπουλος. Athens: Center for Modern Greek Studies, National Research Foundation. ISBN 960-7916-00-X.
|