Μάρτεν φαν Κλέφε
| Μάρτεν φαν Κλέφε | |
|---|---|
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Marten van Cleve (Ολλανδικά) |
| Γέννηση | 1527 (περίπου)[1][2][3] Αμβέρσα |
| Θάνατος | 1581[4][5][2] Αμβέρσα |
| Χώρα πολιτογράφησης | Κάτω Χώρες των Αψβούργων |
| Σπουδές | Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών |
| Ιδιότητα | ζωγράφος[6][7][8] και σχεδιαστής[9] |
| Τέκνα | Νίκολας φαν Κλέφε |
| Γονείς | Willem van Cleve the Elder |
| Αδέλφια | Χέντρικ φαν Κλέφε[10] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Μάρτεν φαν Κλέφε ο πρεσβύτερος (φλαμανδικά: Marten van Cleve de oude[11], Αμβέρσα, περ. 1527 - Αμβέρσα, προ της 24ης Νοεμβρίου 1581) ήταν Φλαμανδός ζωγράφος και σχεδιαστής, ο οποίος δραστηριοποιήθηκε στην Αμβέρσα κατά το χρονικό διάστημα 1551 - 1581.[12][13] Είν αι κυρίως γνωστός για τις σκηνές καθημερινότητας με χωρικούς και τα τοπία του, τα οποία εμφανίζουν σχετική ομοιότητα με τα έργα του Πίτερ Μπρίγκελ του πρεσβύτερου.[12] Ο Μάρτεν φαν Κλέφε ήταν ένας από τους σημαντικότερους Φλαμανδούς καλλιτέχνες της εποχής του. Τα θέματα και οι συνθέσεις του άσκησαν σημαντική επιρροή στο έργο του Πίτερ Μπρίγκελ του νεότερου και άλλων ζωγράφων με θέματα της καθημερινότητας της γενιάς του.[14]
Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι λεπτομέρειες σχετικά με τη ζωή του Μάρτεν φαν Κλέφε σπανίζουν. Βασιζόμενοι στη δική του δήλωση σε έγγραφο χρονολογούμενο από τις 2 Απριλίου 1567 ότι τότε ήταν 40 ετών, οι ιστορικοί υποθέτουν ότι γεννήθηκε το 1527. Γεννήθηκε στην Αμβέρσα και ήταν γιος του Βίλλεμ φαν Κλέφε του πρεσβύτερου, ο οποίος είχε γίνει "Δάσκαλος" στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά της Αμβέρσας το 1518.[15] Ο μεγαλύτερος αδελφός του, Χέντρικ φαν Κλέφε ΙΙ καθώς και ο μικρότερος αδελφός του Βίλλεμ φαν Κλέφε ο νεότερος ήταν και οι δύο ζωγράφοι.[16]
Ο Μάρτεν αρχικά σπούδασε ζωγραφική με τον πατέρα του. Σύμφωνα με τον πρώιμο βιογράφο Κάρελ φαν Μάντερ, ο Μάρτεν φαν Κλέφε σπούδασε υπό τον Φρανς Φλόρις, τον κορυφαίο Φλαμανδό ζωγράφο ιστορικών θεμάτων των μέσων του 16ου αιώνα,[15] αλλά δεν υπάρχουν γραπτά τεκμήρια για τη μαθητεία αυτή. Ορισμένες υφολογικές ομοιότητες του πρώιμου έργου του Μάρτεν και των χαρακτικών του, αν συγκριθούν με αυτά του Φλόρις, κάνουν την υπόθεση αυτή πιθανή. Ο φαν Μάντερ αναφέρει, επίσης, ότι ο Μάρτεν δεν ακολούθησε την τάση της εποχής οι Φλαμανδοί ζωγράφοι να επισκέπτονται για σπουδές την Ιταλία. Αυτό εξηγεί γιατί το έργο του φαν Κλέφε δεν εμφανίζει επιδράσεις του ιταλικού μανιερισμού με τα εξωπραγματικά χαρακτηριστικά.[17] Ο Μάρτεν φαν Κλέφε έγινε "Δάσκαλος" στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά της Αμβέρσας το 1551.[13]
Ο Μάρτεν νυμφεύτηκε τη Μαρία ντε Χρέβε (Maria de Greve) στις 7 Ιανουαρίου 1556. Το ζευγάρι απέκτησε τέσσερις γιους, τους Χίλλις, Μάρτεν (τον νεότερο), τον Γιόρις και τον Νικολάες. Όλοι τους έγιναν ζωγράφοι.[15] Ο φαν Κλέφε είχε τέσσερις καταγεγραμμένους μαθητές, ένας από τους οποίους έγινε "Δάσκαλος".[17] Ένας από τους μαθητές του ίσως ήταν ο Χανς Γιόρντενς.[13]
Μεταξύ 1560 και 1570 ο φαν Κλέφε είχε σε λειτουργία σημαντικό εργαστήριο με μεγάλη παραγωγή. Η πλειονότητα των έργων ήταν αντίγραφα των νέων επινοήσεων του Μάρτεν. Είναι πιθανόν οι γιοι του να ήταν βοηθοί στο εργαστήριο. Ο ίδιος ο Μάρτεν ήταν τακτικός συνεργάτης με επιφανείς τοπιογράφους της πόλης.[12]
Ο Μάρτεν φαν Κλέφε απεβίωσε το 1581, υποφέροντας από ρευματισμούς και ποδάγρα.[18]
Έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Για τα σχολιαζόμενα έργα, δείτε τη φωτοθήκη
Ο φαν Κλέφε ήταν κατά κύριο λόγο ζωγράφος σκηνών καθημερινότητας, ο οποίος ειδικευόταν σε σκηνές με χωρικούς και τοπία. Μόνο πέντε έργα του είναι υπογεγραμμένα και κανονικά τεκμηριωμένα.[17] Κατά κύριο λόγο αποτύπωνε σκηνές με άτομα κατώτερων τάξεων,, όπως γάμους και χορούς χωρικών, φιλανθρωπικές αγορές, καυγάδες μεταξύ χωρικών και στρατιωτών, στρατιώτες που λεηλατούν, γεγονός που δείχνει το "χρέος" του στο έργο του Πίτερ Μπρίγκελ του πρεσβύτερου.[12]
Το παλαιότερο τεκμηριωμένο του έργο είναι το Εσωτερικό μεγάλου αγροτόσπιτου (ή Φλαμανδικό νοικοκυριό), σήμερα στο Kunsthistorisches Museum της Βιέννης, το οποίο είχε περιληφθεί στην απογραφή του 1659 της περιουσίας του Αρχιδούκα Λεοπόλδου της Αυστρίας. Θεωρείται έργο της νεότητάς του και απεικονίζει την μεγάλη κουζίνα μιας αγροικίας. Ένα ζευγάρι αστών βρίσκεται στην κουζίνα, για να επισκεφθεί τη θυγατέρα του, την οποία έχει εμπιστευθεί σε τροφό. Το έργο, πιθανόν χρονολογούμενο κατά την περίοδο 1555 - 1560 καταδεικνύει την επιρροή του Φρανς Φλόρις στις υγρές πινελιές του. Η επιλογή του θέματος είναι πιθανό να προέρχεται από την επιρροή του Πίτερ Άρτσεν, που κατά την περίοδο 1550 - 1560 ζωγράφιζε σκηνές με χωρικούς. Αντίθετα από τον Άρτσεν, η διαχείριση χώρου από τον φαν Κλέφε είναι περισσότερο σύγχρονη και το έργο απαλλαγμένο από τις επιδράσεις του μανιερισμού των Φλαμανδών ρομανιστών, που εμπνέονταν από τη σύγχρονη ιταλική τέχνη. Η επιρροή του Πίτερ Μπρίγκελ δεν είναι ακόμη εμφανής.[17]
Μια ακόμη πρώιμη σύνθεσή του είναι το Σφαγμένο βόδι, επίσης στο Kunsthistorisches Museum, χρονολογούμενο από το 1566. Είναι αρκετά παρόμοιο με σύνθεση με το ίδιο θέμα (Ο σφαγμένος χοίρος) του Γιοάχιμ Μπεκελάερ.[13] Ενώ το έργο του Μπεκελάερ κατατάσσεται σαφώς στις νεκρές φύσεις, η σύνθεση του φαν Κλέφε είναι έργο της καθημερινότητας, που δίνει έμφαση στα ασήμαντα καθημερινά γεγονότα.[17] Η σύνθεση του φαν Κλέφε μπορεί, επίσης, να εμπεριέχει και κάποια αλληγορία. Το μικρό αγόρι που κάθεται στο κατώφλι της πόρτας, φυσά μια φούσκα, η οποία στην πραγματικότητα είναι η ουροδόχος κύστη του βοδιού, η οποία εκείνη την εποχή αποτελούσε παιχνίδι για τα παιδιά. Είναι πιθανόν αυτό το αγόρι να αποτελεί μια αναφορά στο μοτίβο homo bulla (λατ. ο άνθρωπος [είναι] μια φούσκα), δηλαδή στην άποψη ότι η ζωή είναι μόνο μια φούσκα, η οποία διαρκεί για σύντομο χρονικό διάστημα. Το ίδιο το βόδι είναι μια υπόμνηση του θανάτου και έτσι συνδέεται με την ιδέα του memento mori (λατ. υπόμνηση του θανάτου), δηλαδή ότι "πάντα πρέπει να θυμάσαι ότι είσαι θνητός".[19]
Ο Μάρτεν άρχισε να επηρεάζεται από το έργο του Πίτερ Μπρίγκελ του πρεσβύτερου κατά τη δεκαετία του 1560. Ήταν, εν τούτοις, μιμητής του μεγάλου Δασκάλου. Πήρε από τον Μπρίγκελ ορισμένα θέματα και τύπους χωρικών, αλλά δεν ενδιαφέρθηκε να ακολουθήσει ορισμένες από τις απόψεις του που προκαλούν αντιδράσεις, όπως την επιστροφή στον σουρρεαλισμό του Ιερώνυμου Μπος και τα "παγκόσμια τοπία" του Γιοάχιμ Πατινίρ. Ο φαν Κλέφε προσπάθησε να εκσυγχρονίσει τον Μπρίγκελ, όπως είναι εμφανές στον Καυγά μεταξύ χωρικών και στρατιωτών, όπου επιδεικνύει το ενδιαφέρον του για τον ρεαλισμό.[17] Οι απεικονίσεις του φαν Κλέφε έχουν, επίσης, χαμηλότερη γωνία θέασης σε σχέση με τον Μπρίγκελ.[12]
Ο φαν Κλέφε ανέπτυξε ορισμένα νέα θέματα, όπως το Ο βασιλέας πίνει, το πρωτότυπο του οποίου πιθανότατα πωλήθηκε από τον οίκο "Kunsthandel Abels" στην Κολωνία το 1965. Το θέμα αυτό, επινόησης του φαν Κλέφε, έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές τον επόμενο αιώνα, με αποτέλεσμα να το απεικονίσουν πολλοί Φλαμανδοί και Ολλανδοί ζωγράφοι. Μια ακόμη πρωτότυπη σύνθεσή του ήταν Ο καλός ποιμήν, το οποίο βρήκε πολλούς μιμητές. Πολλοί Φλαμανδοί καλλιτέχνες, και ιδιαίτερα ο Πίτερ Μπρίγκελ ο νεότερος εμπνεύστηκαν από αυτά τα θέματα.[20] Στο σύνολό τους οι συνθέσεις του είναι περισσότερο περιγραφικές παρά αλληγορικές, και ενώ κατηγορήθηκε συχνά, πάντα αδικαιολόγητα, ως οπαδός του Πίτερ Μπρίγκελ του πρεσβύτερου (υπάρχει κάποια ομοιότητα, ειδικά στον αριθμό των απεικονιζομένων μορφών), οι σκηνές του φαν Κλέφε συνήθως απεικονίζονται από χαμηλότερη γωνία θέασης.[20] Ο γάμος των χωρικών ήταν ένα από τα αγαπημένα του θέματα. Επέστρεφε συχνά σε αυτό, απεικονίζοντας τις διάφορες τελετουργίες και τελετές του, κυρίως σε μορφές κυκλικών πινάκων ή πάνελ μικρών διαστάσεων. Η γαμήλια πομπή του αντιγράφηκε ευρέως από το εργαστήριό του καθώς και από τον Πίτερ Μπρίγκελ τον νεότερο.[18] Ένα ακόμη δημοφιλές θέμα του ήταν Η σφαγή των αθώων και αυτό το έργο του αντιγράφηκε ακόμα περισσότερο από το αντίστοιχο του Πίτερ Μπρίγκελ του πρεσβύτερου.[17]
Εκτός από σκηνές σε εξωτερικούς χώρους, ο φαν Κλέφε συχνά απεικόνιζε και σκηνές σε εσωτερικούς χώρους. Εδώ η σκηνή έχει σχήμα "κουτιού" που επιτρέπει στον θεατή να τη δει από όλες τις πλευρές, με θέα τοπίων μέσα από μικρά παράθυρα ή πόρτες. Οι "ταραγμένες" μορφές του, που συχνά μοιάζουν κάπως παγωμένες, είναι μικρότερες σε μέγεθος και βαθύτερα τοποθετημένες στον χώρο. Μοιάζει, έτσι, να παραβιάζει τους κανόνες της προοπτικής. Εδώ εμφαίνεται κάποια προσήλωση στις υπερβολές του μανιερισμού.[21]
Ο Μάρτεν φαν Κλέφε συνεργάστηκε με πολλούς επιφανείς τοπιογράφους, όπως οι Χίλλις φαν Κόνινξλοο, Χίλλις Μόστερτ και Γιάκομπ Χρίμμερ, καθώς και με τον αδελφό του Χέντρικ, για λογαριασμό του οποίου ζωγράφιζε τις μορφές. Ο Χέντρικ συνέβαλε και προσέθετε στις μορφές του Μάρτεν τοπία στο περιθώριο.
Το 2014 εκδόθηκε στα γερμανικά ένας ολοκληρωμένος κατάλογος {catalogue raisonné) των έργων του καλλιτέχνη.[22]
Φωτοθήκη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Έργα του Μάρτεν φαν Κλέφε
-
Ο καλός ποιμήν -
Εσωτερικό μεγάλου αγροτόσπιτου, περ. 1555-60 -
Το σφαγμένο βόδι -
Καυγάς μεταξύ χωρικών και στρατιωτών -
Η ευλογία της νυφικής παστάδας -
Η σφαγή των αθώων -
Το πανηγύρι στο χωριό -
Γαμήλια πομπή με τον γαμπρό
_-_Brawl_between_soldiers_and_peasants.jpg)
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ (Αγγλικά) Union List of Artist Names.
- ↑ 2,0 2,1 «Le Dictionnaire des peintres belges du XIVe siècle à nos jours» (Γαλλικά) La Renaissance du livre. 1995. 5259. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017. ISBN-13 978-2-8041-2012-2.
- ↑ Artnet. marten-van-cleve-the-elder. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ «Oxford Art Online» (Αγγλικά) Oxford University Press. Οξφόρδη. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2014.
- ↑ Klaus Ertz, Christa Nitze-Ertz: «Marten van Cleve 1524-1581» (Γερμανικά) Luca Verlag. Λίνγκεν (Γερμανία). 2014. ISBN-13 978-3-923641-58-1.
- ↑ (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 29 Μαρτίου 2018. 500011273. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2019.
- ↑ The Fine Art Archive. cs
.isabart .org /person /34267. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021. - ↑ «De vette keuken». s-141. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2021.
- ↑ Collectie Boijmans Online. www
.boijmans .nl /en /collection /artworks /119646 /the-stingy-wolf. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2024. - ↑ (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 29 Μαρτίου 2018. 500011273. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2021.
- ↑ Εναλλακτικές μορφές αναφοράς του ονόματός του: Maarten van Cleef, Maerten van Cleef, Marten van Cleef, Marten van Cleef (der Ältere), Maarten van Cleve, Maerten van Cleve, Martin van Cleve
- ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Carl Van de Velde. "Marten van Cleve I." Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 10 Mar. 2016
- ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Marten van Cleve (I) στο Ολλανδικό Ίδρυμα Ιστορίας της Τέχνης (Ολλανδικά)
- ↑ Marten van Cleve I (Antwerp c. 1527-before 1581), The Massacre of the Innocents στον οίκο Christie's
- ↑ 15,0 15,1 15,2 Frans Jozef Peter Van den Branden, Geschiedenis der Antwerpsche schilderschool, Antwerpen, 1883, p. 294-297 (Ολλανδικά)
- ↑ Carl Van de Velde. "Hendrik van Cleve III." Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 10 Mar. 2016.
- ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 17,5 17,6 Giorgio T. Faggin, De genre-schilder Marten van Cleef, in: Oud Holland, Vol. 80, No. 1 (1965), pp. 34-43, 45-46 (Ολλανδικά)
- ↑ 18,0 18,1 Marten van Cleve, A wedding procession at Johnny van Haeften
- ↑ Niels Bergervoet, Rembrandt and the Slaughtered Ox
- ↑ 20,0 20,1 Marten van Cleve, The Good Shepherd at Sotheby's
- ↑ Marten van Cleve, Flämische Haushaltung[νεκρός σύνδεσμος] at lot-tissimo
- ↑ Ertz, Klaus· Nitze-Ertz, Christa (2014). Marten van Cleve 1524-1581 : Kritischer Katalog der Gemälde und Zeichnungen [Marten van Cleve 1524-1581: catalogue raisonné of paintings and drawings] (στα Γερμανικά). Lingen: Luca Verlag. ISBN 9783923641581.
|
