Ιδεβησσός

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 36°33′17″N 30°12′8″E / 36.55472°N 30.20222°E / 36.55472; 30.20222

Ιδεβησσός
Χάρτης
Είδοςαρχαιολογική θέση και οικισμός
Γεωγραφικές συντεταγμένες36°33′17″N 30°12′8″E
Διοικητική υπαγωγήΕπαρχία Αττάλειας
ΤοποθεσίαΛυκία
ΧώραΤουρκία[1]
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)
Πόλεις της αρχαίας Λυκίας

Η Ιδεβησσός ή Ιδεβησός, επίσης γνωστή ως Εδεβεσσός ή Εδεβεσός (αρχαία ελληνικά: Ἐδεβησσός‎‎) [2] ή (αρχαία ελληνικά: Ἐδεβησός‎‎), [3] ήταν αρχαία πόλη της Λυκίας. Βρισκόταν στους πρόποδες των βουνών Μπέη στα δυτικά της κοιλάδας του ποταμού Αλακίρ. Στην αρχαιότητα η πιο κοντινή μεγάλη πόλη ήταν τα Αρύκανδα, η οποία απείχε περίπου 18 χιλιόμετρα από την Ιδεβησσό.[4] Σήμερα τα ερείπιά της βρίσκονται σε μικρή απόσταση δυτικά του μικρού χωριού Κοζάγατς στην περιοχή Κουμλουτζά της επαρχίας Αττάλειας της Τουρκίας.[5] Ο αρχαιολογικός χώρος, 21 χιλιόμετρα βόρεια-βορειοδυτικά της Κουμλουτζά, είναι κατάφυτος από δάσος και δυσπρόσιτος. [6]

Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πόλη βρίσκεται σε υψόμετρο 1050 μέτρα. Λόγω της φύσης του εδάφους, η πόλη χτίστηκε με προσανατολισμό βορρά-νότου και καταλαμβάνει περίπου 360 επί 160 μέτρα. Τα μεγαλύτερα δημόσια κτήρια και η νεκρόπολη χτίστηκαν σε πιο επίπεδες περιοχές στα δυτικά, ενώ οι κατοικίες χτίστηκαν κυρίως στο επικλινές τμήμα του εδάφους στα ανατολικά. Η ανατολική πλαγιά διευρύνεται από τοίχους αναβαθμίδων σε διαφορετικά υψόμετρα, που παρείχαν στενούς διαδρόμους με σπίτια. Η Ιδεβησσός βρίσκεται 7 χιλιόμετρα βόρεια της πόλης Ακαλισσός.[7]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκτός από ένα νόμισμα της Κλασικής περιόδου, το οποίο έχει αποδοθεί αμφιλεγόμενα στην πόλη, δεν υπάρχουν στοιχεία για την ύπαρξη της πόλης πριν από την ελληνιστική περίοδο. Η Ιδεβησσός ήταν μέλος της Λυκίας από την ίδρυσή της το 168 π.Χ.. Επιγραφές αναφέρουν ότι η πόλη ήταν πόλις και μέλος συμπολιτείας με την Ακαλισσό και τον Κόρμη. Η Συμπολιτεία ήταν υπό την ηγεσία της Ακαλισσού και εκπροσωπήθηκε με μία ψήφο στη Λυκιακή Συμμαχία κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο.[4][7]

Μια πόλη της Λυκίας με το όνομα Εδεβεσσός (Ἐδεβησσός) αναφέρεται από τον Λύκιο Καπίτο στα Ισαυρικά του, [8] μια 8-τόμη ιστορία της Ισαυρίας. [9] [10] Ο Συνέκδημος καταγράφει την Ελεβεσό (Ἐλεβεσός), διορθωμένη σε "Εδεβησσός" (Ἐδεβησσός) στην έκδοση του Wesseling του 1735, ενώ η έκδοση του 1866 του Parthey υποδηλώνει ότι μπορεί να αντιστοιχεί στον Λεβισσός ή Λιβυσσός (Lebissus ή Libyspatiau) που αναφέρεται στο Notitiae Episcopatuum. [11] Μια αναφορά για αρχαιολογικές έρευνες το 2005 ταύτιζε επίσης την Ιδεβησσό με την επισκοπική πόλη της Λεβησσού ή Λεμισού. Ωστόσο, ο κατάλογος των τιτουλάριων επισκοπικών έδρων, που αναγνωρίζονται από την Καθολική Εκκλησία περιλαμβάνει τόσο την Ιδεβησσό (που ταυτίζεται με το σύγχρονο Κοζάγατς) όσο και τη Λεβησσό (που ταυτίζεται με το σύγχρονο Καγιακιόι) και περιγράφει καθεμία ως έδρα βοηθού επισκόπου της μητροπολιτικής έδρας των Μύρων, της πρωτεύουσας της ρωμαϊκής επαρχίας της Λυκίας. [12]

Η πόλη κατοικείτο ακόμη κατά τη βυζαντινή περίοδο και δεν είναι γνωστό πότε η πόλη ερήμωσε.

Αρχαιολογικές έρευνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο T.A.B. Spratt αναγνώρισε τα ερείπια της πόλης ως τα ερείπια της Ιδεβησσού το 1842. Σε δύο μέρες ερεύνησε την τοποθεσία και αντέγραψε κάποιες επιγραφές.[13] Με την πάροδο του χρόνου πολλοί άλλοι μελετητές επισκέφθηκαν τον αρχαιολογικό χώρο για μικρότερες έρευνες, αλλά μόλις τη δεκαετία του 2000 ολοκληρώθηκε μια λεπτομερής έρευνα όλων των υπολειμμάτων.[14]

Διάταξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένας κεντρικός δρόμος έμπαινε στην πόλη στα δυτικά της ακρόπολης και μετά είχε κατεύθυνση προς τα βόρεια. Από τα νότια προς τα βόρεια βρίσκονται κατά μήκος αυτού του δρόμου ένα ελληνικό θέατρο, ένα συγκρότημα λουτρών - γυμναστηρίου και μια εκκλησία. Δημόσιο κέντρο του οικισμού είναι η περιοχή μεταξύ του θεάτρου και των λουτρών. Μια μεγάλη επίπεδη περιοχή μεταξύ αυτών των κτηρίων πρέπει να χρησίμευε ως αγορά.

Η νεκρόπολη εκτείνεται αδιάκοπα κατά μήκος του κεντρικού δρόμου και είναι πιο πυκνή στο κέντρο της πόλης, κάτι που είναι αρκετά ασυνήθιστο. Συνήθως οι νεκροπόλεις βρίσκονταν κατά μήκος των κεντρικών δρόμων, που οδηγούσαν στην πόλη και καταλήγουν έξω από τον οικισμό. Τα λουτρά, το θέατρο, η βόρεια εκκλησία και η νεκρόπολη έχουν διατηρηθεί αρκετά καλά, αλλά τα περισσότερα σπίτια είναι κατεστραμμένα σε τέτοιο επίπεδο, που δεν είναι δυνατό να προσδιοριστεί η διάταξή τους.

Ακρόπολη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ακρόπολη καλύπτει έκταση 120 επί 150 μ. στα νοτιοανατολικά του οικισμού. Αν και οι πύλες που οδηγούν στην ακρόπολη δεν είναι ευδιάκριτες σήμερα, υπάρχουν ίχνη δύο πυλών στη δυτική και μιας πύλης στη βόρεια πλευρά. Μερικά κτήρια μέσα στην ακρόπολη ανάγονται στη Βυζαντινή περίοδο.[7] Η βόρεια και η δυτική πλευρά της ακρόπολης προστατεύονταν με τείχη ενισχυμένα με τρεις πύργους. Η ανατολική και η νότια πλευρά της ακρόπολης προστατεύονταν φυσικά από απόκρημνες όψεις των βράχων και διέθεταν τείχος. Στην ακρόπολη χτίστηκε ένα ηρώον της ρωμαϊκής περιόδου και μια βυζαντινή εκκλησία του 5ου ή 6ου αιώνα μ.Χ. Η εκκλησία ήταν μία τρίκλιτη βασιλική χωρίς νάρθηκα. Το ηρώο αποτελείτο από ένα δωμάτιο και ανήκε σε κάποιο εξέχων άτομο της πόλης κατά τη ρωμαϊκή περίοδο. Το ηρώο μετατράπηκε σε δεξαμενή κατά την Βυζαντινή περίοδο.[7]

Στη βυζαντινή περίοδο η ακρόπολη μετατράπηκε σε κάστρο με ισχυρότερες οχυρώσεις. Περικύκλωσε την εκκλησία και κατασκευάστηκε με οικοδομικό υλικό εν μέρει επαναχρησιμοποιημένο από τις κατασκευές της ρωμαϊκής περιόδου. Πρέπει να χτίστηκε τον 7ο ή 8ο αιώνα μ.Χ., όταν η περιοχή δέχτηκε αυξανόμενες αραβικές επιδρομές ως συνέπεια των αραβοβυζαντινών πολέμων.

Στο κέντρο της ακρόπολης έχει βρεθεί ο πιο μνημειώδης και μεγαλοπρεπής τάφος μαζί με βάθρα αγαλμάτων.[7]

Άλλα κτήρια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ελληνικό θέατρο χρονολογείται στην ελληνιστική περίοδο. Χτίστηκε στη βορειοδυτική πλαγιά του λόφου της ακρόπολης και έχει υπολογιστεί ότι μπορεί να φιλοξενήσει το πολύ 700 άτομα.[4]

Το συγκρότημα του λουτρού-γυμνασίου χτίστηκε πιθανότατα το αργότερο τον 2ο αιώνα μ.Χ. και αποτελείται από επτά ξεχωριστές ενότητες και μια παλαίστρα. Τα λουτρά τροφοδοτούνταν με νερό από ένα ρέμα στα βόρεια της πόλης από ένα μικρό κανάλι.

Η βόρεια εκκλησία είναι η μεγαλύτερη εκκλησία του οικισμού, με διαστάσεις περίπου 15.30 επί 28.15 μ. και πιθανότατα χτίστηκε τον 5ο ή 6ο αιώνα μ.Χ. Είναι τρίκλτιτη βασιλική και διαθέτει νάρθηκα.[7]

Μια μικρή τρίκογχη εκκλησία βρίσκεται νότια της πόλης, αλλά είναι εντελώς ερειπωμένη. Βρίσκεται στη νεκρόπολη στο νοτιοδυτικό τμήμα της ακρόπολης. Πιθανώς χτίστηκε αργότερα από τις άλλες δύο εκκλησίες.[7]

Η νεκρόπολη αριθμεί 51 σαρκοφάγους και τέσσερις τάφους τύπου εξέδρας επάνω σε βάθρο.[4][7]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ (Αγγλικά) GeoNames. 2005. Ανακτήθηκε στις 7  Απριλίου 2015.
  2. ↑ William Smith, Dictionary of Greek and Roman Geography (1854), s.v. Edebessus
  3. ↑ Westermann, A (1839). Stephani Byzantii Ἐθνικῶν quae supersunt. Leipzig: Teubner. σελ. 115. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2015. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Καμάρα, Αφροδίτη (11 Σεπτεμβρίου 2000). «Ιδεβησσός». Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού - Μικρά Ασία. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2022. 
  5. ↑ «ToposText». topostext.org. Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2022. 
  6. ↑ "Idebessos Lycia, Turkey" in The Princeton Encyclopedia of Classical Sites
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 Bulut, Süleyman. An East Lycian City Idebessos. https://www.academia.edu/5967716/An_East_Lycian_City_Idebessos. 
  8. ↑ Cramer, John Anthony (1832). A Geographical and Historical Description of Asia Minor. Oxford: University Press. σελ. 266. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2015. Edebessus. 
  9. ↑ John Lemprière, A Classical Dictionary (1839)
  10. ↑ George Crabb, Universal Historical Dictionary, vol. 1 (1833)
  11. ↑ Parthey, Gustav (1866). Hieroclis Synecdemus et Notitiae Graecae Epistopatuum. Berlin. σελ. 30. 
  12. ↑ Annuario Pontificio 2013 (Libreria Editrice Vaticana 2013 (ISBN 978-88-209-9070-1)), pp. 908 and 915
  13. ↑ Spratt, T. A. B.· Forbes, Edward (1847). Travels in Lycia, Milyas and the Cibyratis. 1. London: John van Voorst. σελίδες 168–170. 
  14. ↑ Kızgut, İsa; Süleyman, Bulut; Çevik, Nevzat (2009). «An East Lycian City: Idebessos». Adalya 12: 145–172. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-08-01. https://web.archive.org/web/20200801194635/http://www.akmedadalya.com/sonucozet_en.php?sonucID=185. Ανακτήθηκε στις 2023-07-23. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Idebessos στο Wikimedia Commons


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ιδεβησσός&oldid=10192307"