Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος
Δούκας του Βιζέου
Γέννηση4 Μαρτίου 1394 (1394-03-04)
Πόρτο, Πορτογαλία
Θάνατος13 Νοεμβρίου 1460 (66 ετών)
Σάγκρες, Πορτογαλία
Τόπος ταφήςΜονή Μπατάλια, Πορτογαλία
ΟίκοςΟίκος των Αβίς
ΠατέραςΙωάννης Α΄ της Πορτογαλίας
ΜητέραΦιλίππη του Λάνκαστερ
ΘρησκείαΚαθολική Εκκλησία
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π  σ  ε )

Ο Ινφάντης Ερρίκος της Πορτογαλίας, δούκας του Βιζέου (Infante Dom Henrique de Avis, Πόρτο, 4 Μαρτίου 139413 Νοεμβρίου 1460) γνωστός σήμερα ως Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος μέλος του Οίκου των Αβίς, ήταν σημαντική προσωπικότητα της Πορτογαλικής πολιτικής του 15ου αιώνα και των πρώτων ημερών της Πορτογαλικής Αποικιακής Αυτοκρατορίας. Ήταν επίσης μία από τις διασημότερες Μεσαιωνικές φυσιογνωμίες που δραστηριοποιήθηκαν στον τομέα των ναυτικών εξερευνήσεων, η εποχή του έμεινε γνωστή ως "Εποχή των Μεγάλων Ανακαλύψεων".

Ο Ερρίκος ήταν ο τρίτος επιζήσας γιος του βασιλιά της Πορτογαλίας Ιωάννη Α΄ του Μέγα, του ιδρυτή της Δυναστείας των Αβίς και της Φιλίππης του Λάνκαστερ, κόρης του Ιωάννη της Γάνδης.[1][2] Ο Ερρίκος ήταν ο δημιουργός της Πορτογαλικής εξερεύνησης και του Πορτογαλικού εμπορίου με άλλες ηπείρους, εξερεύνησε τις ακτές της Δυτικής Αφρικής και ανακάλυψε τα νησιά του Ατλαντικού, στόχος του ήταν η αναζήτηση νέων οδών. Έπεισε αρχικά τον πατέρα του να κατακτήσει τη Θέουτα (1415) ένα σημαντικό λιμάνι στη βορειοανατολική Αφρική απέναντι από το Στενό του Γιβραλτάρ και την Ιβηρική. Αναγνώρισε την τεράστια σημασία που θα μπορούσε να αποκτήσει το εμπόριο με καραβάνια από τη Σαχάρα και τον γοήτευσε σημαντικά ολόκληρη η Αφρική. Ο Ερρίκος εμπνεύστηκε σημαντικά από τον χριστιανικό θρύλο του μυθικού βασιλιά Ιωάννη του Πρεσβύτερου, έμεινε γνωστός ως ο "πατέρας της Πορτογαλικής εξερεύνησης".

Η δημιουργία της Καραβέλας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μπρούτζινος ανδριάντας του Ερρίκου του Θαλασσοπόρου στο Λίβερπουλ

Την εποχή που ο πατέρας του και τα αδέλφια του κατέκτησαν το μουσουλμανικό λιμάνι της Θέουτα στο βόρειο Μαρόκο ο Ερρίκος ήταν 21 έτους. Η Θέουτα ήταν η σημαντικότερη βάση των πειρατών από την Μπαρμπαριά από την οποία κατέστρεφαν με επιδρομές τις Πορτογαλικές ακτές, άρπαζαν κατοίκους και τους πουλούσαν στα Αφρικάνικα σκλαβοπάζαρα. Μετά από αυτή τη σημαντική κατάκτηση ο Ερρίκος άρχισε να εξερευνά τη Μαυριτανία και τις ακτές της δυτικής Αφρικής που έμειναν γνωστές ως "Ευρωπαϊκές". Οι στόχοι του ήταν η ανακάλυψη εμπορικών δρόμων χρυσού στη δυτική Αφρική και η διακοπή της δραστηριότητας των Βερβέρων πειρατών. Τα πλοία που κυκλοφορούσαν εκείνη την εποχή στη Μεσόγειο ήταν πολύ βαριά και αργά, ακατάλληλα για τις εξερευνήσεις στον ωκεανό. Με τις διαταγές του κατασκευάστηκε ένας νέος τύπος πλοίου που ήταν πολύ πιο ελαφρύ, ευκίνητο και μπορούσε να αλλάξει την κίνηση του ανάλογα με τον άνεμο, την Καραβέλα.[3] Με την Καραβέλα οι Πορτογάλοι μπορούσαν να εξερευνήσουν τα ρηχά ποτάμια, τις λιμνοθάλασσες όπως επίσης και τον ανοιχτό ωκεανό με μεγαλύτερη ευκολία. Η κατασκευή της Καραβέλας ήταν το κύριο μέσο με το οποίο η Πορτογαλία έγινε κυρίαρχη στην υπερωκεάνια εξερεύνηση.[4] Ο πατέρας του τον διόρισε κυβερνήτη του Αλγκάρβε (1419), της νοτιότερης επαρχίας στην Πορτογαλία (1419). Ο Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος διορίστηκε Μέγας Μάγιστρος του "Στρατιωτικού Τάγματος του Ιησού Χριστού" (25 Μαΐου 1420) που αντικατέστησε τους Ναΐτες Ιππότες στην Πορτογαλία, η έδρα τους ήταν η Τομάρ στην κεντρική Πορτογαλία.[5] Ο Ερρίκος διατήρησε τη θέση αυτή μέχρι τον θάνατο του, ήταν η σημαντικότερη χρηματική πηγή για τον ίδιο προκειμένου να προχωρήσει στις εξερευνήσεις και τις κατακτήσεις του, ο βασικός του στόχος ήταν να κατακτηθούν οι Κανάριες Νήσοι που είχαν ανακαλύψει οι Πορτογάλοι πριν το 1346.

Αναζήτηση εσόδων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο δεύτερος αδελφός του Πέτρος, δούκας της Κοΐμπρα ξεκίνησε περιοδείες στην Ευρώπη με στόχο να βρει υλικό που θα βοηθήσει τον Ερρίκο στις εξερευνήσεις του (1425). Όταν επέστρεψε από τη Δημοκρατία της Βενετίας έφερε έναν σημαντικό χάρτη που σχεδίασε κάποιος Βενετός χαρτογράφος.[6] Ο Ερρίκος άρχισε να δωρίζει πολλά γειτονικά κτίρια με στόχο να γίνουν επιστημονικές έδρες αστρονομίας, μουσικής, μαθηματικών, ρητορικής, φιλοσοφίας και ρητορικής, κάθε κτίριο διακοσμήθηκε ανάλογα με τη χρήση του. Τα κτίρια αυτά θα εξελιχθούν σύντομα στο "Πανεπιστήμιο της Λισαβώνας". Ο ηλικιωμένος βασιλιάς Ιωάννης ο Μέγας πέθανε από Πανώλη (1433), τον διαδέχθηκε ο μεγαλύτερος γιος του Εδουάρδος της Πορτογαλίας. Ο Εδουάρδος παραχώρησε στον Ερρίκο όλα τα κέρδη από το εμπόριο στις περιοχές που είχε ανακαλύψει και την άδεια να συνεχίσει τις αποστολές πέρα από το ακρωτήρι Μποζαντόρ, είχε επίσης το μονοπώλιο του εμπορίου Ερυθρού τόνου στην Αλγκράβε. Όταν πέθανε ο Εδουάρδος οκτώ χρόνια αργότερα ο διάδοχος Αλφόνσος Ε΄ της Πορτογαλίας ήταν ακόμα ανήλικος, ο Ερρίκος υποστήριξε στην αντιβασιλεία τον δεύτερο αδελφό του Πέτρο που σαν ανταμοιβή τον εξόπλισε με νέους πόρους. Ο Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος στάθηκε ο οργανωτής της καταστροφικής εκστρατείας στην Ταγγέρη απέναντι στον Σουλτάνο του Μαρόκου (1437). Ο μικρότερος αδελφός του Φερδινάνδος παραδόθηκε ως όμηρος στους Μαροκινούς μέχρι να εκπληρωθούν οι όροι της Συνθήκης που ήταν η παράδοση της Θέουτα. Τα Πορτογαλικά Κορτές που συγκάλεσε ωστόσο ο μεγαλύτερος αδελφός του βασιλιάς Εδουάρδος αρνήθηκαν να εκπληρώσουν τους όρους της συνθήκης και να παραδώσουν τη Θέουτα όπως υποσχέθηκαν, ο Φερδινάνδος παρέμεινε αιχμάλωτος μέχρι τον θάνατο του έξι χρόνια αργότερα. Ο Ινφάντης Πέτρος στη διάρκεια της αντιβασιλείας του (1439-1448) είχε σημαντικό ρόλο στις εξερευνήσεις στον Ατλαντικό και την Αφρική με σημαντική βοήθεια, την περίοδο αυτή εποικίστηκαν οι Αζόρες.

Η βίλα του Σάγρες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Νόμισμα 20 Εσκούδος που κόπηκε στη μνήμη του Ερρίκου του Θαλασσοπόρου στην επέτειο 500 ετών από τον θάνατο του (1960)

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος ασχολήθηκε στην αυλή της Πορτογαλίας αποκλειστικά με τις ναυτικές του δραστηριότητες. Ο ιστορικός Ζοάο ντι Μπάρος (1496-1570) έγραψε ότι στην Αλγκράβε εποικίστηκε ένα χωριό με το όνομα Τερσαναμπάλ.[7] Το χωριό αυτό είχε κορυφαία σημασία για όλες τις επόμενες εξερευνητικές αποστολές και αργότερα πήρε την ονομασία "Βίλα του Ινφάντη". Η παράδοση αναφέρει ότι ο Ερρίκος δημιούργησε στην αυλή του, στη χερσόνησο του Σάγκρες σχολή πλοηγών και χαρτογράφων αλλά οι σύγχρονοι ιστορικοί το αμφισβητούν. Η πραγματικότητα είναι ότι χρησιμοποίησε μερικούς χαρτογράφους στις αποστολές του στη Μαυριτανία αλλά δεν υπάρχει καμία ιστορική απόδειξη ότι ίδρυσε τη συγκεκριμένη σχολή.[8] Ο Πορτογάλος μαθηματικός και γεωγράφος Πέντρο Νούνες (1502-1578) σημειώνει σχετικά με το Σάγρες "σε αυτό οι ναυτικοί διδάχτηκαν και παρέλαβαν τα απαραίτητα όργανα για τις αποστολές τους".[9] Η άποψη ωστόσο ότι ο Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος δημιούργησε στην αυλή του μια μεγάλη σχολή και βάση ναυσιπλοΐας όπως πιστεύει η λαϊκή παράδοση δεν ισχύει στην πραγματικότητα.[10][11][12] Ο Ερρίκος είχε στη διάθεση του ωστόσο πολλούς σπουδαίους χαρτογράφους όπως ο Ιούδας Κρέσκες που προσκλήθηκε στην Πορτογαλία προκειμένου να κατασκευάσει χάρτες για τον Ινφάντη. Η διακεκριμένη παρουσία του Κρέσκες στην αυλή του Ερρίκου δημιούργησε πιθανότατα "τον θρύλο για τη δημιουργία της μεγάλης σχολής του Σάγρες που δεν υπήρξε στην πραγματικότητα".[13] Οι πρώτες επαφές με τις αγορές της Αφρικής είχαν στόχο να ελευθερώσουν τους Πορτογάλους αιχμαλώτους που είχαν συλλάβει οι πειρατές σε επιθέσεις τους σε Πορτογαλικά λιμάνια και πλοία. Ο ιστορικός Πίτερ Ράσελ (γεν. το 1946) γράφει ότι "στην σφαίρα του Ερρίκου ο προσηλυτισμός και η υποδούλωση ήταν ανταλλάξιμοι όροι".[14]

Μαδέρα και Αζόρες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος, μικρογραφία της εποχής του με την πραγματική του εμφάνιση

Ο Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος χρηματοδότησε τα ταξίδια με το 20% από τους φόρους, η πρακτική αυτή χρησιμοποιήθηκε σε όλα τα Ιβηρικά κράτη εκείνη την εποχή. Το λιμάνι του Λάγος στη Νιγηρία ήταν μία από τις κυριότερες βάσεις του, τα πλοία ήταν συνήθως οι Καραβέλες μικρά και ελαφρά πλοία, ανθεκτικά στους ελιγμούς. Οι καραβέλες χρησιμοποιούσαν συνήθως τα ιστία που είχαν συνήθως όλα τα πλοία από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια.[15] Στα περισσότερα ταξίδια ο Ερρίκος έστελνε ένα ή δύο πλοία που έπλεαν κατά μήκος της ακτής και προσάραξαν τη νύχτα για ξεκούραση. Τα πλοία στον Ατλαντικό Ωκεανό ακολουθούσαν το διάσημο ρεύμα με το όνομα "στροφή στη θάλασσα", τα δυτικά ρεύματα από τον Ισημερινό έστελναν τα πλοία στο κέντρο του ωκεανού στο σημείο που βρίσκονταν οι Αζόρες. Τα ρεύματα στη συνέχεια άλλαζαν πορεία με κατεύθυνση προς την Ανατολή, βοηθούσαν τα πλοία να επιστρέψουν στο Λάγος. Η πλήρης κατανόηση των θαλασσίων ρευμάτων βοήθησε σημαντικά τους θαλασσοπόρους στη συνέχεια, τα πλοία χρειάστηκαν έναν δυνατό και ήρεμο αέρα για να πετύχουν τους στόχους τους. Ο Χριστόφορος Κολόμβος χρησιμοποίησε τους ίδιους ανέμους στα υπερατλαντικά του ταξίδια.

Οι πρώτες εξερευνητικές αποστολές ξεκίνησαν μετά την κατάκτηση της Θέουτα (1415), ο στόχος του Ερρίκου ήταν να ανακαλύψει την πηγή των καραβανιών που έφερναν στην πόλη χρυσάφι. Την εποχή που ήταν βασιλιάς ο Ιωάννης ο Μέγας απεστάλησαν κατά μήκος των Αφρικανικών ακτών ο Ζοάο Γκονσάλβες Ζαρκό (1390-1471) και ο Τριστάο Τεϊσέιρα. Ο Ζοάο Γκονσάλβες Ζαρκό ήταν ένας ευγενής στην υπηρεσία του Ερρίκου, είχε πάρει εντολές να φυλάξει με τις καραβέλες του τις ακτές του Αλγκράβε από τις επιδρομές των Μαυριτανών, το ίδιο έκανε και στη Θέουτα. Την εποχή που ο Ζοάο Γκονσάλβες Ζαρκό και ο Τριστάο Τεϊσέιρα επέστρεφαν στην Πορτογαλία μέσω του ανατολικού ρεύματος έπεσαν σε καταιγίδα, προσάραξαν στο νησί Πόρτο Σάντο που εποικίστηκε. Το Βασίλειο της Καστίλης ενδιαφέρθηκε έντονα να εποικίσει τα Κανάρια Νησιά, ο Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος σε απάντηση διέταξε να εποικιστεί η Μαδέρα, εκεί έφτασαν οι πρώτοι Πορτογάλοι έποικοι (1420).[16] Ένας χάρτης κάποιου Καταλανού χαρτογράφου από την Πάλμα ντε Μαγιόρκα δείχνει ότι τις Αζόρες ανακάλυψε για πρώτη φορά ο Ντιόγκο ντε Σίλβες (1427). Ο μοναχός Γκονσάλο Βέλιο πήρε εντολή να καθορίσει την πραγματική θέση των νησιών που είχε αναγνωρίσει ο Ντιόγκο ντε Σίλβες (1431), έφτασε μέχρι τη Φορμίγκα στο ανατολικό Αρχιπέλαγος αλλά επέστρεψε χάρη στην κακοκαιρία. Την ίδια εποχή Πορτογάλοι θαλασσοπόροι έφτασαν μέχρι τη Θάλασσα των Σαργασσών στον βόρειο Ατλαντικό, πήρε το όνομα της από τα πολλά φύκια που υπήρχαν στην περιοχή, "Σαργασσό" μεταφράζεται ως "φύκι" στα Πορτογαλικά.[17]

Δυτική Αφρική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τάφος του Ερρίκου του Θαλασσοπόρου

Μέχρι την εποχή του Ερρίκου του Θαλασσοπόρου το ακρωτήρι Μποζαντόρ πίστευαν ότι είναι το νοτιότερο σημείο στην Ευρώπη, πέρα από αυτό βρισκόταν το τέλος του κόσμου. Ο Ζιλ Εάνες, ο αρχηγός της εξερευνητικής αποστολής του Ερρίκου ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος που πέρασε πέρα από το ακρωτήρι (1434). Με τον νέο τύπο πλοίου οι κατακτήσεις επεκτάθηκαν, οι Πορτογάλοι έφτασαν στον όρμο του Αργκουίν στη Μαυριτανία (1443) και έκτισαν ένα ισχυρό κάστρο (1448). Ο Ντινίς Ντιάζ διέσχισε τον ποταμό Σενεγάλη και έφτασε στον κόλπο όπου βρισκόταν το Πράσινο Ακρωτήριο (1444). Στο σημείο αυτό ο Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος πραγματοποίησε το μεγάλο του όνειρο, έφτασε στη δυτική Σαχάρα και διέκοψε τα καραβάνια χρυσού των Μαυριτανών, πολλοί δούλοι και μεγάλες ποσότητες από χρυσό μεταφέρθηκαν στην Πορτογαλία. Οι ενέργειες αυτές λεηλάτησαν οικονομικά την Αλγερία και την Τυνησία, έκαναν την Πορτογαλία πάμπλουτη.[18] Με την εισαγωγή μεγάλης ποσότητας χρυσού στην Πορτογαλία κόπηκε ένας νέος τύπος χρυσού νομίσματος το "Κρουζάντο" που ισοδυναμούσε εκείνη την εποχή με 400 "Ρεάλ". Την περίοδο 1444-1446 ξεκίνησαν από το Λάγος οι πρώτες ιδιωτικές εμπορικές αποστολές.

Ο θαλασσοπόρος Αλβίζε Κα ντα Μόστο εξερεύνησε τις ακτές του Ατλαντικού στη δυτική Αφρική και ανακάλυψε την περίοδο 1455-1456 πολλά νησιά έξω από το Πράσινο Ακρωτήρι. Επισκέφτηκε στο πρώτο ταξίδι (22 Μαρτίου 1455) τη Μαδέρα και τα Κανάρια νησιά, την επόμενη χρονιά (1456) ο Αλβίζε Κα ντα Μόστο έγινε ο πρώτος Ευρωπαίος θαλασσοπόρος που έφτασε στα νησιά του Πράσινου Ακρωτηρίου. Το κατόρθωμα αυτό διεκδίκησε αργότερα ο Αντόνιο ντι Νόλι (1419-1497). Οι Πορτογάλοι συνέχισαν την εξερεύνηση των ακτών της Δυτικής Αφρικής και έφτασαν μέχρι τη Σιέρα Λεόνε (1462). Ο Βαρθολομαίος Ντιάζ απέδειξε σε 28 χρόνια ότι η Αφρική αποτελεί ένα τεράστιο προσπελάσιμο νησί, έφτασε στο νοτιότερο άκρο της ηπείρου που είναι γνωστό σαν Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδος. Ο Βάσκο ντα Γκάμα έγινε ο πρώτος Ευρωπαίος ναυτικός που έφτασε στην Ινδία μέσω θαλάσσης (1498).

Το προσωνύμιο Θαλασσοπόρος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το προσωνύμιο Θαλασσοπόρος δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ για τον Πορτογάλο Ινφάντη Ερρίκο, την εποχή που ζούσε. Τον όρο αυτό χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά τον 19ο αιώνα οι Γερμανοί ιστορικοί Χέινριχ Σέφερ και Γουστάβ ντι Βιρ· διαδόθηκε έντονα με τους Άγγλους ιστορικούς Χένρυ Μέιτζορ (1868) και Ρέιμοντ Μπίζλι (1895).[19] Στην Πορτογαλία ακόμα και τη σύγχρονη εποχή δεν χρησιμοποιούν ποτέ το προσωνύμιο "Θαλασσοπόρος" όταν αναφέρονται στον ίδιον, είναι περισσότερο γνωστός ως "Ινφάντης Ερρίκος".

Πρόγονοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Bulliet, Richard W. The Earth and Its Peoples: A Global History. Boston: Wadsworth Cengage Learning, 2011
  2. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2020. 
  3. Merson, John (1990). The Genius That Was China: East and West in the Making of the Modern World. Woodstock, New York: The Overlook Press. σ. 72
  4. Boorstin, Daniel (1985). The Discoverers: A History of Man's Search to Know His World and Himself. Vintage. σσ. 156–164
  5. http://www.newadvent.org/cathen/07239a.htm
  6. http://www.21stcenturysciencetech.com/Articles_2014/Henry_Navigator.pdf
  7. Bluteau, Rafael (1721). Vocabulario portuguez & latino ... Lisbon: na officina de Pascoal da Sylva. σ. 109
  8. Randles, W.G.L. "The alleged nautical school founded in the fifteenth century at Sagres by Prince Henry of Portugal called the 'Navigator'". Imago Mundi, vol. 45 (1993), σσ. 20–28
  9. Mark, Hans. "Henry the Navigator and the Early Days of Exploration", American Association for the Advancement of Science, Annual meeting, February 1992
  10. Marques, Alfredo Pinheiro (2005). "Os Descobrimentos e o 'Atlas Miller'" (in Portuguese). Universidade de Coimbra, σ. 52
  11. Rocha, Daniel (8 February 2009). "Brasil: historiador nega existencia da Escola de Sagres"
  12. de Albuquerque, Luis (1990). Duvidas e Certezas na Historia dos Descobrimentos Portugueses. Lisboa. σσ. 15–27
  13. http://www.newadvent.org/cathen/07239a.htm
  14. Russell, P.E. (2000). Prince Henry "the Navigator": a life. New Haven: Yale University Press. σ. 84
  15. Castro et al. 2008, σ. 2
  16. Fernandez-Armesto, Felipe. 1492: The Year Our World Began.
  17. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2020. 
  18. Rice Jr., Eugene F.; Grafton, Anthony (1994). The Foundations of Early Modern Europe, 1460-1559. W.W. Norton & Company. σ. 35
  19. Rush, Timothy. "Prince Henry the Navigator and the Apollo Project that Launched Columbus", 21st Century, summer, 1992

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Beazley, C. Raymond (1894). Prince Henry the Navigator, the Hero of Portugal and of Modern Discovery, 1394–1460 A.D.: With an Account of Geographical Progress Throughout the Middle Ages As the Preparation for His Work. London: G.P. Putnam's Sons.
  • Boxer, Charles (1991). The Portuguese Seaborne Empire, 1415–1825 (2nd rev. ed.). Carcanet Press.
  • Castro, F.; Fonseca, N.; Vacas, T.; Ciciliot, F. (2008), "A Quantitative Look at Mediterranean Lateen- and Square-Rigged Ships (Part 1)", The International Journal of Nautical Archaeology, 37 (2).
  • Diffie, Bailey; George D. Winius (1977). Foundations of the Portuguese empire, 1415–1580. University of Minnesota Press.
  • Fernandez-Armesto, Felipe (1987). Before Columbus: Exploration and Colonisation from the Mediterranean to the Atlantic, 1229–1492. London: MacMillan Education.
  • Major, Richard Henry (1877). The discoveries of Prince Henry, the Navigator, and their results. London: Sampson, Low, Marston, Searle and Rivington.
  • Martins, J.P. Oliveira (1914). The golden age of Prince Henry the Navigator. London: Chapman and Hall.
  • Russell, Peter E. (2000). Prince Henry "the Navigator": a life. New Haven: Yale University Press.
  • Zurara, Gomes Eanes de, trans. Edgar Prestage (1896). Chronica do Descobrimento e Conquista da Guine, Τόμος. 1 (The chronicle of discovery and conquest of Guinea). Hakluyt Society.
  • Zurara, Gomes Eanes de, trans. Edgar Prestage (1896). Chronica do Descobrimento e Conquista da Guine, Τόμος. 2. Printed for the Hakluyt Society.