Διοικητική διαίρεση βασιλείου του Μορέως
Το 1688 με την κατάκτηση της Πελοποννήσου να έχει ολοκληρωθεί, η Δημοκρατία της Βενετίας στην νέα, πια, κτίση της, το Βασίλειο του Μορέως, ξεκίνησε ενέργειες για την καλύτερη δυνατή διοίκηση των νέων εδαφών. Η νέα κτίση εντάχτηκε στο Κράτος της θάλασσας μία από τις τρεις υποδιαιρέσεις της Ενετικής δημοκρατίας.
Οι Ενετοί για ευκολία χρησιμοποίησαν την προηγούμενη διοικητική διαίρεση των Οθωμανών, με τους καζάδες, προσαρμόζοντας την στα δικά τους δεδομένα[1]. Αρχικά δημιούργησαν 7 επαρχίες που έπειτα μειώθηκαν στις 4[1], και αρχικά 23 κι έπειτα 24 «εδάφη» ή «διαμερίσματα» (territori) (υποδιαίρεση της επαρχίας) βασισμένα στους 23 Οθωμανικούς καζάδες[1][2]. Κάθε επαρχία διοικούνταν από έναν διοικητή (proveditore) που ήταν πολιτικός και στρατιωτικός διοικητής, ενώ διορίσθηκαν δικαστικοί, οικονομικοί επίτροποι, διοικητές, καστελάνοι, για τα φρούρια, αγρονόμοι κι άλλες θέσεις[1].
Η Ενετική γερουσία έστειλε στον Μοριά τρεις «σύνδικους καταστιχωτών» (sindici catasticatori) να οργανώσουν την διοίκηση της κτίσης, αυτοί ήταν: ο Ιωάννης Ρενιέρ, ο Μαρίνο Μικιέλ, και ο Δομίνικος Γρίττη[3]. Σκοπός τους ήταν η διοικητική διαίρεση του Μορέα, η δημιουργία κτηματολογίου και καταγραφή όλων των κτημάτων, νοσοκομείων, αποθηκών, ιχθυοτροφείων αλλά και τα σπίτια που είχαν εγκαταλείψει οι Οθωμανοί. Επίσης είχαν αρμοδιότητα για να παραχωρήσουν εδάφη σε νέους κατοίκους που έρχονταν από Οθωμανικά εδάφη, καταγραφή των φόρων που πλήρωναν οι παλιοί κάτοικοι στους Οθωμανούς, απογραφή του πληθυσμού, κι η διευκόλυνση εγκατάστασης των νέων αρχών αλλά και καθολικών ιερωμένων ή μοναχών[4]. Η τριμελή αυτή επιτροπή ολοκλήρωσε την αποστολή και συνέταξε την αναφορά της το καλοκαίρι του 1688.
Διαίρεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Διαίρεση του 1689[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η αρχική διαίρεση περιελάμβανε τις εξής επαρχίες[1]:
- Πατράσσο (Πάτρας)
- Καστελορνεζίου (Κυλλήνης)
- Μεθώνης
- Κορώνης
- Κελεφών (Οίτυλου)
- Μαλβάσιας (Μονεμβασίας)
- Νάπολι της Ρωμανίας (Ναυπλίου)
Διαίρεση σύμφωνα με την απογραφή του 1704[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η διαίρεση του το 1704 ήταν η εξής[5][6]:
| Τερριτόριο | χωριά & οικισμοί | Μοναστήρια | έδρα |
|---|---|---|---|
| Τερριτόριο Νάπολις της Ρωμανίας | 37 | 11 | Νάπολι της Ρωμανίας |
| Τερριτόριο Άργους | 29 | 12 | Άργος |
| Τερριτόριο Κορίνθου | 110 | 12 | Κόρινθος |
| Τερριτόριο Τριπολιτσάς | 62 | 7 | Τριπολιτσά |
| Τερριτόριο Αγίου Πέτρου Τσακωνιάς | 11 | 5 | Σαν Πιέτρο Ζαγκόνα |
| Τερριτόριο | χωριά & οικισμοί | μοναστήρια | έδρα |
|---|---|---|---|
| Τερριτόριο Πατράσσο (Πάτρας) | 99 | 7 | Πατράσσο |
| Τερριτόριο Βοστίτσας | 31 | 5 | Βοστίτσα |
| Τερριτόριο Καλαβρύτων | 118 | 10 | Καλάβρυτα |
| Τερριτόριο Γαστούνης | 171 | 16 | Γαστούνη |
| Τερριτόριο | χωριά & οικισμοί | μοναστήρια | έδρα |
|---|---|---|---|
| Τερριτόριο Νέου Ναυαρίνου | 25 | Νέο Ναυαρίνο & Παλιό Ναυαρίνο | |
| Τερριτόριο Μεθώνης | 51 | 2 | Μεθώνη |
| Τερριτόριο Κορώνης | 62 | Κορώνη | |
| Τερριτόριο Ανδρούσας | 66 | 3 | Ανδρούσα |
| Τερριτόριο Καλαμάτας | 24 | 5 | Καλαμάτα |
| Τερριτόριο Λεονταρίου | 60 | 2 | Κάστρο Λεονταρίου |
| Τερριτόριο Καρύταινας | 124 | 2 | Κάστρο της Καρύταινας |
| Τερριτόριο Φαναρίου | 64 | Κάστρο Φαναρίου | |
| Τερριτόριο Αρκαδιάς (Κυπαρισσία) | 88 | 6 | Αρκαδιά |
| Τερριτόριο | χωριά & οικισμοί | μοναστήρια | έδρα |
|---|---|---|---|
| Τερριτόριο Μυστρά | 158 | 20 | Μυστράς |
| Τερριτόριο Βαρδουσίων | 16 | Κάστρο Βαρδουσίων | |
| Τερριτόριο Ζαρνάτας | 31 | 8 | Κάστρο Ζαρνάτας |
| Τερριτόριο Νότιας Μάινας ή Κάτω Μάνης |
38 | 2 | Κάστρο της Κελεφάς |
| Τερριτόριο Μαλβάσιας | 17 | 4 | Μαλβάσια |
Άλλες διαιρέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από άλλες πηγές και άλλες χρονικές περιόδους αναφέρονται και τα εξής τερριτόρια :
- Τερριτόριο Νησίου[7], με πρωτεύουσα το Νησί, ανήκε στην Επαρχία Μεσσηνίας.
- Τερριτόριο Έλους[8], δεν είχε πρωτεύουσα διοικούνταν από την γενικό προβλεπτή, ανήκε στην Επαρχία Λακωνίας.
- Τερριτόριο Χρύσαφα[9], με πρωτεύουσα τα Χρύσαφα.
- Τερριτόριο Βόρειας Μάινας[10] ή Άνω Μάνης, με πρωτεύουσα την Άνω Μάνη, ανήκε στην Επαρχία Λακωνίας.
- Τερριτόριο Θέρμις, με πρωτεύουσα το Θερμήσι, ανήκε στην Επαρχία Ρωμανίας.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Θωμόπουλος, σελ. 200.
- ↑ Σακελλαρίου, σελ. 99.
- ↑ Θωμόπουλος, σελ. 203.
- ↑ Θωμόπουλος, σελ. 204.
- ↑ Ντόκος 1993.
- ↑ Balta 2009, σελ. 180. (στα αγγλικά)
- ↑ Σακελαρίου, σελ. 99.
- ↑ Δημογραφικά & Τοπική Διοίκηση - Καρίτσα Λακωνίας Αρχειοθετήθηκε 2016-03-06 στο Wayback Machine.. Ανακτήθηκε: 13/06/2014.
- ↑ Παντελή Μούτουλα: "Tα Τσίντζινα. Ιστορία του Χωριού και της Περιοχής του στον Πάρνωνα", Tόμος Ι΄. Ανακτήθηκε: 13/06/2014.
- ↑ Αλτομιρά, Βήματα στο χώρο και στο χρόνο[νεκρός σύνδεσμος]. Ανακτήθηκε: 13/06/2014.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Evangelia Balta, "Venetians and Ottomans in the Southeast Peloponnese (15th-18th century) Αρχειοθετήθηκε 2015-11-23 στο Wayback Machine.", στο: Halil Inalcık Armağanı. I. Tarih Araştırmaları, Ankara, Doğu Batı, 2009, σελ. 168-204. Ανακτήθηκε: 12/11/2017. (αρχείο pdf)
- Βασίλης Κ. Λάζαρης (επιμ.), Στέφανου Ν. Θωμόπουλου "Ιστορία της Πόλεως Πατρών από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι του 1821". Έκδοση τέταρτη στη δημοτική γλώσσα και με βάση τα χειρόγραφα του συγγραφέα, Τόμοι Α΄-Β΄, Αχαϊκές Εκδόσεις, Πάτρα 1998-1999. ISBN 960-7960-08-4. (Τόμος Α΄). ISBN 960-7960-09-2. (Τόμος Β΄).
- Κωνσταντίνος Ντόκος, "Breve descrittione del Regno di Morea. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β΄ Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", Εώα και Εσπέρια, 1 (1993), σελ. 81-131. Ανακτήθηκε: 12/11/2017. (αρχείο pdf)
- Μιχαήλ Β. Σακελλαρίου, Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν Τουρκοκρατίαν (1716-1821), εκδόσεις Ερμής, Αθήνα 1939. (ανατύπωση Απρίλιος 2002· τυπογραφείο Α. Ελευθέρου)