Γυναίκες στην Πολωνία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο χαρακτήρας των γυναικών στην Πολωνία διαμορφώνεται από την ιστορία, τον πολιτισμό και την πολιτική της Πολωνίας.[1] Η Πολωνία έχει μια μακρά ιστορία φεμινιστικού ακτιβισμού και ήταν ένα από τα πρώτα έθνη στην Ευρώπη που θέσπισε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες. Η Πολωνία επηρεάζεται έντονα από τις συντηρητικές κοινωνικές απόψεις της Καθολικής Εκκλησίας.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Bar graph showing the gender pay gap in European countries
Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων στα μέσα ακαθάριστα ωριαία κέρδη στα κράτη μέλη της ΕΕ, σύμφωνα με την Eurostat το 2014.[2] Η Πολωνία έχει ένα από τα χαμηλότερα χάσματα στις αμοιβές των δύο φύλων στην ΕΕ.

 Η ιστορία των γυναικών στο έδαφος της σημερινής Πολωνίας έχει πολλές ρίζες και έχει επηρεαστεί έντονα από τον Ρωμαιοκαθολικισμό στην Πολωνία. Ο φεμινισμός στην Πολωνία έχει μακρά ιστορία και παραδοσιακά χωρίζεται σε επτά περιόδους, ξεκινώντας αναμφισβήτητα με τον διαφωτισμό του 18ου αιώνα, ακολουθούμενος από τον φεμινισμό πρώτου κύματος.[3] Οι πρώτες τέσσερις πρώιμες περίοδοι συνέπεσαν με τα ξένους διαμελισμούς της Πολωνίας, οι οποίοι οδήγησαν στην εξάλειψη του κυρίαρχου πολωνικού κράτους για 123 χρόνια.[4]

1918-1939[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Πολωνία ήταν από τα πρώτα έθνη που παραχώρησαν στις γυναίκες νόμιμα δικαιώματα: το δικαίωμα ψήφου των γυναικών επιτράπηκε το 1918,[5] μετά την ανάκτηση της ανεξαρτησίας της χώρας εκείνο το έτος, ακολουθούμενη από την 123ετή περίοδο διχοτόμησης και ξένης κυριαρχίας. Το 1932 η Πολωνία κατέστησε παράνομο τον συζυγικό βιασμό. Παρά τη βελτίωση των κρατικών πολιτικών σχετικά με το δικαίωμα ψήφου των γυναικών, οι Πολωνές εξακολουθούσαν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις σε διάφορα επίπεδα. Η περίοδος του μεσοπολέμου ήταν η εποχή του σχηματισμού της έννοιας «γυάλινη οροφή» στην πολωνική κοινωνία.[6] Οι γυναίκες έπρεπε να ανταγωνιστούν τους άνδρες κυρίως για τις καλά αμειβόμενες θέσεις υψηλού κύρους. Ο χαμηλότερος μισθός ήταν κυρίως αποτέλεσμα της χαμηλότερης αποτελεσματικότητας των γυναικών εργαζομένων στη σωματική εργασία, αλλά αργότερα εφαρμόστηκε στους άλλους τομείς όπου οι γυναίκες ήταν εξίσου παραγωγικές.

Κομμουνισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την κομμουνιστική εποχή, στις γυναίκες φαινομενικά χορηγήθηκαν ίσα νομικά δικαιώματα, και η επίσημη ρητορική της κυβέρνησης υποστήριζε την ισότητα των φύλων, αλλά όπως και σε άλλα κομμουνιστικά κράτη, τα πολιτικά δικαιώματα ανδρών και γυναικών ήταν απλώς συμβολικά, καθώς το σύστημα ήταν απολυταρχικό. Παρά το γεγονός ότι παρέμειναν de facto υπό την αρσενική εξουσία, οι γυναίκες είδαν κάποια οφέλη στο κομμουνιστικό καθεστώς, όπως η καλύτερη πρόσβαση στην εκπαίδευση και η πιο ισότιμη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό. Η καλύτερη κατάσταση των γυναικών κατά την κομμουνιστική εποχή επηρεάστηκε σημαντικά από τη σοσιαλιστική προγεννητική θέση, επιδιώκοντας την αύξηση του πληθυσμού.[7] Οι προγεννητικές πολιτικές εφαρμόστηκαν με «γενναιόδωρα πλεονεκτήματα άδειας μητρότητας και κρατικές συνεισφορές στην ανατροφή των παιδιών». Μετά το στρατιωτικό νόμο στην Πολωνία, οι πρώτες δημοσιεύσεις που συζητούσαν τις φεμινιστικές ιδέες εμφανίστηκαν στη δημόσια σφαίρα, μερικές φορές θεωρούμενες ως κάλυψη για την πραγματική κοινωνική κατάσταση.[6] Η κοινωνία αντιλήφθηκε κυρίως τον φεμινισμό ως ιδεολογία ξένη προς τον πολωνικό πολιτισμό και νοοτροπία. Οι κομμουνιστές ηγέτες ισχυρίστηκαν ότι οι γυναίκες στην Πολωνία απέκτησαν ίσα δικαιώματα ως αποτέλεσμα των σοσιαλιστικών κοινωνικών διαδικασιών και χρησιμοποίησαν αυτή τη δήλωση ως εξήγηση για την έλλειψη και την μη ανάγκη του φεμινισμού στην Πολωνία. Ένας από τους Πολωνούς κομμουνιστές περιέγραψε μια τυπική φεμινίστρια ως «εκκεντρική και επιθετική μάγισσα, που είναι ούτως ή άλλως λεσβία, που θα ήθελε να δει έναν άνδρα να πηγαίνει στα τέσσερα από το πόδι της».

Μετακομμουνισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πτώση του κομμουνισμού στην Πολωνία σήμαινε την αναδιοργάνωση της πολιτικής και της οικονομίας της χώρας και την αρχική οικονομική και κοινωνική αποσταθεροποίηση. Στο μετασοσιαλιστικό εργατικό δυναμικό, οι γυναίκες κατέλαβαν θέσεις κυρίως σε τομείς χαμηλότερης οικονομικής προτεραιότητας και ελαφριές βιομηχανίες, λόγω παραγόντων όπως η επιλογή τύπων εκπαίδευσης και κατάρτισης πιο συμβατής με την οικογενειακή ζωή (που συνήθως πληρώνοταν λιγότερο), των διακρίσεων και των στερεοτύπων φύλου.[8] Αυτό το πρότυπο της ανισότητας στην απασχόληση μεταξύ των δύο φύλων θεωρήθηκε ως επί το πλείστον αποτέλεσμα του πρωταρχικού ρόλου της γυναίκας στην οικογένεια, καθώς και της βαθιάς ριζωμένης πολωνικής κουλτούρας και της παράδοσης του πατριαρχικού συστήματος. Η μεταβατική περίοδος ήταν ιδιαίτερα δύσκολη για τις γυναίκες, αν και οι άνδρες επηρεάστηκαν επίσης αρνητικά. Το 2017, το ποσοστό απασχόλησης για γυναίκες ηλικίας 20-64 ετών ήταν 63,6%, σε σύγκριση με το ποσοστό ανδρών του 78,2%.[9] Παρόλο που η Πολωνία έχει εικόνα μιας συντηρητικής χώρας, η οποία συχνά απεικονίζεται ως τέτοια στα Δυτικά μέσα ενημέρωσης, η Πολωνία έχει στην πραγματικότητα υψηλό αριθμό επαγγελματιών γυναικών και γυναικών στις επιχειρήσεις[10] και έχει επίσης ένα από τα χαμηλότερα χάσματα στις αμοιβές των δύο φύλων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.[11] Ένα από τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες γυναίκες στην Πολωνία είναι ο νόμος κατά της άμβλωσης. Μαζί με τον μύθο της «Πολωνής Μητέρας», ο περιορισμός των αμβλώσεων χρησιμοποιείται για να ενθαρρύνει τις γυναίκες να κάνουν πολλά παιδιά.[12] Αυτή η ιδεολογία ενισχύει την άποψη ότι η θέση των γυναικών είναι στο σπίτι. Το σύμβολο της Πολωνής Μητέρας είναι ένα στερεότυπο που έχει κολλήσει έντονα στην πολωνική συνείδηση και διαμορφώθηκε από την ταραχώδη ιστορία του έθνους. Κατά τη διάρκεια της μακράς κατοχής, η ευθύνη για τη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας ανήκε στις μητέρες, των οποίων το κύριο καθήκον ήταν η «ανατροφή των παιδιών». Παρά την αυστηρή νομοθεσία και τον συντηρητικό πολιτικό λόγο, η Πολωνία έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά γονιμότητας στην Ευρώπη.[13]

Η κατάσταση των γυναικών στη σύγχρονη Πολωνία πρέπει να γίνει κατανοητή στο πλαίσιο της πολιτικής της σκηνής και του ρόλου που παίζει η εκκλησία στην κοινωνία. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όσον αφορά τα αναπαραγωγικά δικαιώματα. Η Πολωνία είναι μια χώρα που επηρεάζεται έντονα από τον Ρωμαιοκαθολικισμό και η θρησκεία διαμορφώνει συχνά την πολιτική και την κοινωνική άποψη. Ο Νόμος και Δικαιοσύνη είναι ένα εθνικό-συντηρητικό[14][15] και χριστιανοδημοκρατικό[16][17] πολιτικό κόμμα στην Πολωνία. Με 237 έδρες στο Σέιμ και 66 στη Γερουσία, αυτή τη στιγμή είναι το μεγαλύτερο κόμμα στο Κοινοβούλιο της Πολωνίας.

Η Πολωνία είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) από το 2004. Ως εκ τούτου, υπόκειται στις οδηγίες της ΕΕ. Ως μέρος της ΕΕ, η Πολωνία επηρεάζεται κοινωνικά από τις «δυτικές» απόψεις, αλλά υπάρχουν τοπικές διαφορές μεταξύ του δυτικού και του ανατολικού τμήματος της χώρας - «Πολωνία Α και Β». Η Πολωνία έχει επίσης σημαντικό αγροτικό πληθυσμό: περίπου 40%,[18] ο οποίος είναι βαθιά συντηρητικός.[19]

Παλαιά πολωνικά έθιμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην Πολωνία των παλαιών χρόνων, τα έθιμα των ανθρώπων διέφεραν βάσει της κοινωνικής υπόληψης. Πολωνικά έθιμα που προέρχονται από άλλες ευρωπαϊκές παραδόσεις, συνήθως ήρθαν στην Πολωνία αργότερα από ότι σε άλλες χώρες.[20] Το παράδειγμα της ιπποσύνης απεικονίζει την προσέγγιση της μεσαιωνικής τάξης προς τις γυναίκες. Η όλη ιδέα της ιπποσύνης βασίστηκε στην σχεδόν θεϊκή λατρεία της γυναίκας και κάθε ιππότης έπρεπε να έχει την «κυρία» («ντάμα») ως αντικείμενο της (πολύ συχνά πλατωνικής) αγάπης. Οι ιππότες αισθάνονταν υποχρεωμένοι να αναλάβουν την προστασία των κυριών τους. Οι γυναίκες στην παλαιά Πολωνία θεωρούνταν η ψυχή της συντροφιάς κατά τη διάρκεια των κοινωνικών συγκεντρώσεων. Στην παλαιά Πολωνία η γυναίκα είχε μια εξέχουσα κοινωνική θέση. Η αναφορά στα κορίτσια ως panny (κυρίες) που προέρχεται από την πολωνική λέξη pan (κύριος), σε αντίθεση με το chłopcy (αγόρια) που προέρχεται από τη λέξη chłop (χωρικός) είναι το σημάδι του σεβασμού προς τις γυναίκες. Πολύ καιρό πριν από τα κινήματα χειραφέτησης, οι γυναίκες στην Πολωνία κατέστησαν τον κοινωνικό τους ρόλο πολύ σημαντικό, κυρίως λόγω των πολυάριθμων συγκρούσεων και απειλών που κράτησαν τον άνδρα έξω από τα σπίτια. Η πολιτική και οικονομική κατάσταση απαιτούσε από τις γυναίκες να γίνουν αύταρκες και γενναίες. Διαφορετικά από τους σύγχρονους καιρούς ήταν και τα ρούχα των Πολωνών γυναικών. Τα ενδύματα στα μέσα του 16ου αιώνα περιείχαν διάφορους τύπους διακοσμήσεων και αξεσουάρ. Τα γυναικεία καπέλα περιλάμβαναν διακοσμητικά στεφάνια, πέπλα και διάφορες κορδέλες καπέλων. Ανάμεσα στα αξιοσημείωτα στοιχεία της ενδυμασίας των παλαιών χρόνων ήταν τα «μακριά, σατέν φορέματα», διακοσμημένα με χρυσό και μαργαριτάρια, καθώς και οι «χρυσαφένιες παντόφλες».

Γυναίκες στον αθλητισμό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Πολωνές γυναίκες έχουν κερδίσει μια ξεχωριστή θέση στα αθλήματα της χώρας. Οι κορυφαίες 3 θέσεις για τις περισσότερες νίκες στον πιο δημοφιλή ετήσιο διαγωνισμό αθλητών, το Plebiscite of Przegląd Sportowy (Αθλητική Προσωπικότητα της Χρονιάς της Πολωνίας), καταλαμβάνεται από γυναίκες. Μεταξύ των σημαντικότερων γυναικών Πολωνών αθλητών είναι, η Γιουστίνα Κοβάλτσικ, η Ιρένα Σεβίνσκα και η Στανισουάβα Βαλασιέβιτς. Στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016 στο Ρίο, η Πολωνία εκπροσωπήθηκε από 101 αθλήτριες. Κέρδισαν 8 από τα 11 μετάλλια για την Πολωνία, συμπεριλαμβανομένων δύο χρυσών μεταλλίων.

Αξιοσημείωτες γυναίκες στην ιστορία της Πολωνίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι σημαντικές γυναίκες στην πρώιμη ιστορία της Πολωνίας περιλαμβάνουν: τη Σφιεντοσουάβα (μερικές φορές συγχέεται με την Σίγκριντ την Υψηλή ή Γκούνχιλντ, επίσης γνωστή ως Στοράντα), κόρη του Μιέσκο Α΄ και της Ντουμπράβκα της Βοημίας, η Αικατερίνη Γιαγκελλόνων, η Ντουμπράβκα η ίδια (σύζυγος του Μιέσκο Α΄), κόρη του Δούκα της Βοημίας και η Γιαντβίγκα (Έντβιγκ), κόρη ενός Ούγγρου βασιλιά.[21] Κατά τη διάρκεια του Διαφωτισμού, δύο γυναίκες ξεχωρίζουν: η Μπαρμπάρα Σανγκούσκο, οικοδέσποινα, συγγραφέας και φιλάνθρωπος και η εγγονή της, Τέκλα Τερέσα Γουμπιένσκα, συγγραφέας και μητέρα μιας δυναστείας αρχόντων. Η Εμίλια Πλάτερ ήταν μια πρώιμη επαναστάτρια που σχετίζεται με τη Νοεμβριανή Εξέγερση. Στη μουσική, η συνθέτις και πιανίστρια, Μάρια Σιμανόφσκα, κέρδισε αναγνώριση από την Αγία Πετρούπολη έως το Λονδίνο. Η Μάρια Σκουοντόφσκα (Μαρία Κιουρί) ήταν βραβευμένη με Νόμπελ επιστήμονας, η οποία μετακόμισε στη Γαλλία στα τέλη του 19ου αιώνα. Πολλές αξιοσημείωτες γυναίκες συνέβαλαν στο κίνημα ανεξαρτησίας της Πολωνίας στις αρχές του 20ου αιώνα. Σε αυτές περιλαμβάνονται, ο ακτιβίστριες και στρατιωτικοί αξιωματικοί, Αλεξάντρα Ζαγκούρσκα και οι πιο ξεχασμένες, Βάντα Γκερτς, καθώς και η Άννα Βαλεντινόβιτς, συνιδρύτρια της αντικομμουνιστικής «Αλληλεγγύης» («Solidarność»). Η Βισουάβα Σιμπόρσκα ήταν Πολωνή ποιήτρια, αποδέκτης του βραβείου Νόμπελ το 1996.

Άμβλωση στην Πολωνία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2020, το συνταγματικό δικαστήριο της Πολωνίας αποφάνθηκε ότι η άμβλωση λόγω ελαττωμάτων του εμβρύου ήταν αντισυνταγματική.[22]

Η άμβλωση στην Πολωνία είναι πλέον παράνομη, εκτός από περιπτώσεις βιασμού και όταν τίθεται σε κίνδυνο η ζωή της γυναίκας ή οποιαδήποτε μορφή υγείας.[23][24]

Εικόνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ «Polish women». polishmarriage.org. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2013. 
  2. ↑ Ευρωπαϊκή Επιτροπή. The situation in the EU. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2011.
  3. ↑ Γουόχ, Εουγκένια (ed.) 2001. Modernizm i feminizm. Postacie kobiece w literaturze polskiej i obcej. Λούμπλιν: Εκδοτικός οίκος του Πανεπιστημίου Μαρία Κιουρί-Σκλοντόφσκα , σελ. 44
  4. ↑ Ντέιβις, Νόρμαν. God's Playground: a history of Poland. Revised Edition. Οξφόρδη: Clarendon Press, 2005.
  5. ↑ «women's suffrage | Definition, History, Causes, Effects, Leaders, & Facts». Encyclopedia Britannica. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Νατάλια., Κσιζανόφσκα. Kobiety w (polskiej) sferze publicznej. Τόρουν. ISBN 9788377801628. 
  7. ↑ Φόντορ, Εύα; Γκλας, ΚρίστιChristy; Καβάχι, Ζανέτ; Ποπέσκου, Λίβια (2002–2012). «Family policies and gender in Hungary, Poland, and Romania». Communist and Post-Communist Studies 35 (4): 475–490. doi:10.1016/s0967-067x(02)00030-2. ISSN 0967-067X. 
  8. ↑ Γουομποντζίνσκα, Μπαρμπάρα (2000–2001). «Polish women's gender-segregated education and employment». Women's Studies International Forum 23 (1): 49–71. doi:10.1016/s0277-5395(99)00090-4. ISSN 0277-5395. 
  9. ↑ «Eurostat - Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table». ec.europa.eu. 
  10. ↑ «Women in business 2015 results». Grant Thornton International Ltd. Home. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2021. 
  11. ↑ «Gender equality». Ευρωπαϊκή Επιτροπή. 
  12. ↑ Ιμπιερόβιτς, Αγκνιέσκα (1 Ιουνίου 2012). «The Polish Mother on the Defensive? The Transformation of the Myth and Its Impact on the Motherhood of Polish Women.». Journal of Education Culture and Society 2012 (1): 140–153. https://doaj.org/article/3bb9a441a11040118007f2453a9ba3a9. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2018. 
  13. ↑ «Eurostat - Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table». ec.europa.eu. 
  14. ↑ Χλούσεκ, Βιτ; Κοπέτσεκ, Λούμπομιρ (2010), Origin, Ideology and Transformation of Political Parties: East-Central and Western Europe Compared, Ashgate, σελ. 196 
  15. ↑ Νόντσιετσκ, Βόλφραμ, «Poland», Parties and Elections in Europe, http://parties-and-elections.eu/poland.html, ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2012 
  16. ↑ Ντομινίκ Χιέρλεμαν, επιμ. (2005). Lobbying der katholischen Kirche: Das Einflussnetz des Klerus in Polen. Springer-Verlag. σελ. 131. ISBN 978-3531146607. 
  17. ↑ «Unentschlossene als Zünglein an der Waage». News ORF. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2015. 
  18. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2021. 
  19. ↑ «In deepest rural Poland, politics is shaped by love of church … and hatred of Brussels». the Guardian. 24 Οκτωβρίου 2015. 
  20. ↑ Κοσίνσκι, Βάτσουαφ (1921). Zwyczaje towarzyskie w dawnej Polsce. Sandomierz. 
  21. ↑ «Women in Poland's Early History». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2013. 
  22. ↑ httpsWarsaw, Staff and agencies in (22 Οκτωβρίου 2020). «Poland rules- abortion- due- to- foetal- defects- unconstitutional». the Guardian. 
  23. ↑ «Poland: Nationwide protests against further restrictions to abortion». www.amnesty.org. 
  24. ↑ «Polish Women Hold 'Black Monday' Strike To Protest Proposed Abortion Ban». Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2016. 

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γυναίκες_στην_Πολωνία&oldid=9735509"