Γραφεύς του Αναλάτου

Γραφεύς του Αναλάτου
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	8ος αιώνας π.Χ.;
Θάνατος	7ος αιώνας π.Χ.;
Κατοικία	Αρχαία Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Αθήνα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	Orientalizing vase-painter; αττικός αγγειογράφος
Υπογραφή
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα

Με την περιγραφική ονομασία Γραφεύς του Αναλάτου είναι γνωστός ο πλέον αξιόλογος ζωγράφος αγγείων της αττικής αγγειογραφίας του 7ου αιώνα π.Χ.. Το πραγματικό όνομά του είναι άγνωστο και η επωνυμία «γραφεύς (= ζωγράφος, σχεδιαστής) του Αναλάτου» προέρχεται από την περιοχή Ανάλατος του Λεκανοπεδίου Αττικής, που βρίσκεται μεταξύ του Νέου Κόσμου και της Νέας Σμύρνης. Αυτό επειδή εκεί ανευρέθηκε για πρώτη φορά έργο του και αργότερα και αρκετά άλλα αγγεία του. Πιθανότατα εκτός από ζωγράφος (αγγειογράφος) ήταν και κατασκευαστής αγγείων (αγγειοπλάστης).

Ο Γραφεύς του Αναλάτου ανήκει στη μεταβατική εποχή από την ύστερη γεωμετρική περίοδο της κεραμικής στην πρώιμη πρωτο-αττική περίοδο. Η περίοδος της δραστηριότητάς του εκτιμάται ότι συμπίπτει προσεγγιστικά με εκείνη του λεγόμενου «Ζωγράφου των Μεσογείων», ανάμεσα στο 700 π.Χ. περίπου και το 675 π.Χ.. Τα παλαιότερα έργα που αποδίδονται σε αυτόν εντάσσονται ακόμα σαφώς σε μια γεωμετρική ύστερη παράδοση. Για παράδειγμα, μία από τις γεωμετρικές υδρίες του, που παριστάνει μία πρόθεσιν (εναπόθεση του σώματος ενός νεκρού), δείχνει αιγυπτιακές επιδράσεις. Από την άλλη, η υιοθέτηση επιδράσεων από την Ανατολή ήταν ειδοποιός διαφορά για την επακολουθήσασα ανατολίζουσα περίοδο, της οποίας ο Γραφεύς του Αναλάτου υπήρξε ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους. Χαρακτηριστικές παραστάσεις αυτού του διάδοχου «κύματος» ήταν φανταστικά ζώα, Σφίγγες χωρίς φτερούγες ή πρόσωπα, σειρές ανδρών ή γυναικών που χορεύουν, γραμμικά σχέδια και ρόδακες. Ο παλαιότερος γνωστός αμφορέας του καλλιτέχνη, που σήμερα φυλάσσεται στο Ασμόλειο μουσείο της Οξφόρδης, δείχνει μια σειρά από άρματα με δύο άλογα το καθένα, το ίδιο και ένας λουτροφόρος στο Μουσείο του Λούβρου, καθώς και αρκετά άλλα αγγεία. Στην εκτέλεση της λεπτομέρειας, ο Γραφεύς του Αναλάτου ακολουθούσε συχνά παλαιότερους κανόνες.

Εκτός από αμφορείς και υδρίες, ο Γραφεύς του Αναλάτου ζωγράφισε και κρατήρες, φιάλες και καπάκια αγγείων. Μία αναθηματική πλάκα (πίναξ που αποδίδεται σε αυτόν φέρει την επιγραφή ΣΟΝΟΣΈΠΙΣΤ, γεγονός που υποδεικνύει ότι ο αγγειογράφος ήταν εγγράμματος: γνώριζε να γράφει. Αυτή είναι η αρχαιότερη γνωστή μέχρι σήμερα ζωγραφισμένη επιγραφή στην ελληνική γλώσσα.

Ως γνήσια έργα του Γραφέως του Αναλάτου θεωρούνται η περίφημη «Υδρία του Αναλάτου» (νο. 313 του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου), ένα θραύσμα αγγείου από την αρχαία Ελευσίνα, ο κρατήρας του Μονάχου και ο προαναφερθείς αμφορέας του Λούβρου. Με πιθανότητα, αλλά όχι με βεβαιότητα του αποδίδονται ένα θραύσμα από την Αίγινα, ο υπ' αριθμό 8988 αμφορέας του Εθνικού Μουσείου της Δανίας (Κοπεγχάγη) και ένας κρατήρας που ανακαλύφθηκε στις ανασκαφές της Αγοράς των Αθηνών. Η Υδρία του Αναλάτου (περ. 700 π.Χ.) αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα έργα της Αττικής και η διακόσμησή της, παρά τα γραμμικά στοιχεία που παρουσιάζει ακόμα σε ζώνες ή και σε ανεξάρτητες γραμμές, υποδεικνύει περισσότερο έναν εκφυλισμό του γραμμικού στοιχείου και την ανάπτυξη του φυτικού διακόσμου μαζί με άγνωστα όντα, ζώα και ανθρώπινες μορφές. Εκτός από αυτό, καινοτομία παρατηρείται και στη διάταξη της διακοσμήσεως: Στον λαιμό του αγγείου υπάρχει παράσταση αρχαίου χορού, όπου στη μέση παριστάνονται μουσικός με λύρα, νέοι αριστερά και νέες δεξιά. Τα μέλη της χορευτικής ομάδας κρατούν όλα τους κλαδιά. Στην κοιλία του αγγείου, μέσα σε ευρεία ζώνη παρουσιάζονται δύο λιοντάρια αντιμέτωπα, που πατούν με το ένα από τα μπροστινά πόδια τους σε ένα ανθέμιο. Η παράσταση αυτή καλύπτει το εμπρόσθιο μέρος της ζώνης, ενώ το υπόλοιπο τμήμα της καλύπτεται από ανθέμια. Τέλος υπάρχει μία ακόμα ζώνη, όπου εικονίζονται δορκάδες που βόσκουν. Με το αγγείο αυτό, την Υδρία του Αναλάτου, αρχίζουν να διαφαίνονται τα χαρακτηριστικά της αττικής αγγειογραφίας του 7ου αιώνα π.Χ., δηλαδή η βαθμιαία υποχώρηση των γεωμετρικών στοιχείων και η αντίστοιχη ανάπτυξη των ζωντανών μορφών. Η τέχνη του Γραφέως του Αναλάτου χαρακτηρίζεται βασικά από τις μορφές αυτές, οι οποίες κυριαρχούν στην αγγειογραφία της Αττικής του 7ου αιώνα π.Χ..

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχαία ελληνική κεραμική

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λίτσα Κ. Καραντσάβελου: «Αναλάτου γραφεύς» στο λήμμα «Ανάλατος» στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 5, σελ. 390

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

John Boardman: Early Greek Vase Painting. 11th to 6th Century BC. A Handbook, εκδ. Thames & Hudson, Λονδίνο 1998 (σειρά World of Art), 89, ISBN 0-500-20309-1
Thomas Mannack: Griechische Vasenmalerei, Eine Einführung, εκδ. Theiss, Στουτγάρδη 2002, σελ. 95f, ISBN 3-8062-1743-2