Αντρέι Κιριλένκο (πολιτικός)
Ο Αντρέι Πάβλoβιτς Κιριλένκο (Ουκρανικά: Андрій Павлович Кириленко; Ρωσικά: Андре́й Па́влович Кириле́нко; 8 Σεπτεμβρίου [Η.Ι. 26 Αυγούστου] 1906 – 12 Μαΐου 1990) ήταν Σοβιετικός πολιτικός από την αρχή έως το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Το 1906, ο Κιριλένκο γεννήθηκε στην Αλεξέγιεφκα στην περιφέρεια Μπέλγκοροντ σε μια οικογένεια Ουκρανών εργατών. Αποφοίτησε τη δεκαετία του 1920 από μια τοπική επαγγελματική σχολή και ξανά στα μέσα έως τα τέλη της δεκαετίας του 1930 από το Ινστιτούτο Αεροπορικής Τεχνολογίας του Ρίμπινσκ. Έγινε μέλος του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος (Μπολσεβίκοι) το 1930. Όπως πολλοί σαν αυτόν, ο Κιριλένκο ανέβηκε στη σοβιετική ιεραρχία μέσω της «βιομηχανικής κλίμακας». Μέχρι τη δεκαετία του 1960, ήταν αντιπρόεδρος του Προεδρείου της Κεντρικής Επιτροπής της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (Ρωσικής ΣΟΣΔ). Μετά την αναγκαστική παραίτηση του Νικίτα Χρουστσόφ, ο Κιριλένκο έγινε ο «αρχιπλοίαρχος» του Λεονίντ Μπρέζνιεφ εντός της Κεντρικής Επιτροπής.Ο κύριος στόχος του ήταν να εξασφαλίσει τη βάση εξουσίας του Μπρέζνιεφ και, ει δυνατόν, να ενισχύσει τη θέση του Μπρέζνιεφ μέσα στο κόμμα. Προκειμένου να φέρει εις πέρας αυτό το έργο, αναδείχθηκε ως μία από τις ηγετικές φυσιογνωμίες της Γραμματείας υπό την κυριαρχία του Μπρέζνιεφ. Σε αυτή τη θέση, ο Κιριλένκο ήταν υπεύθυνος για την επιλογή προσωπικού και την επίβλεψη του οικονομικού σχεδιασμού κατά το μεγαλύτερο μέρος της εποχής του Μπρέζνιεφ. Το 1976, ο Μπρέζνιεφ διόρισε τον Κονσταντίν Τσερνιένκο ως «αντίβαρό» του στην Κεντρική Επιτροπή (ΚΕ), με αποτέλεσμα την μερική υπονόμευση του Κιριλένκο. Έγινε μέλος του Πολιτικού Γραφείου (Πολίτιμπιρο) του ΚΚΣΕ το 1965. Αναγκάστηκε να παραιτηθεί από την ενεργό πολιτική επισήμως για λόγους υγείας, στην πραγματικότητα όμως παραμερίστηκε και εκδιώχθηκε από τον στενό κύκλο εξουσίας του Κόμματος από τον Γιούρι Αντρόπωφ, που μόλις εξελέγη Γενικός Γραμματέας μετά τον θάνατο του Μπρέζνιεφ τον υποβάθμισε μαζί με πολλούς άλλους ''μπρεζνιεφικούς", δηλαδή πιθανούς αντιπάλους και ανταγωνιστές του Αντρόπωφ για την εξουσία. Πέθανε στις 12 Μαΐου 1990 στη Μόσχα.
Πρώιμη ζωή και Καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Αντρέι Κιριλένκο γεννήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 1906 στο χωριό Αλεξέγιεφκα της περιφέρειας Μπέλγκοροντ, στη Ρωσική Αυτοκρατορία, σε εργατική οικογένεια.[1] Από μικρό παιδί εργάστηκε ως ηλεκτρολόγος και κλειδαράς.[3] Το 1920, ο Κιριλένκο αποφοίτησε από ένα από τα τοπικά σχολεία. πέντε χρόνια αργότερα, αποφοίτησε από την επαγγελματική τεχνική σχολή Alekseevskii. Στα μέσα έως τα τέλη της δεκαετίας του 1920, ο Κιριλένκο άρχισε να εργάζεται σε μια επιχείρηση εξόρυξης που βρίσκεται στην περιφέρεια Βορόνεζ. Έγινε ενεργό μέλος της Κομσομόλ το 1929 και, δύο χρόνια αργότερα, έγινε μέλος του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος(ΚΚΣΕ). Το 1936 αποφοίτησε από το Ινστιτούτο Αεροπορικής Τεχνολογίας του Ρουμπίνσκ. Άρχισε να εργάζεται ως μηχανικός σχεδιασμού στο εργοστάσιο αεροσκαφών της Ζαπορίζια. Το 1938, ο Κιριλένκο συμμετείχε ενεργά στην πολιτική του κόμματος και τελικά επιλέχθηκε στη θέση του δεύτερου γραμματέα της κομματικής επιτροπής της περιοχής Βοροσίλοφ στην περιφέρεια Ζαπορόζιε. Την επόμενη χρονιά, ψηφίστηκε ως Πρώτος Γραμματέας. Αργότερα το ίδιο έτος διορίστηκε δεύτερος γραμματέας της Επιτροπής Περιφερειακών Κόμματος Ζαπορίζια της Ουκρανικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας. Σε αυτόν τον ρόλο, ο Κιριλένκο συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη της μεταλλουργίας και της ηλεκτρολογίας, αλλά και άλλων ειδών βιομηχανίας.[1]Κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, ο Κιριλένκο συμμετείχε άμεσα στην εκκένωση της βιομηχανίας σε ασφαλείς ζώνες. Από το 1941 έως το 1943, ήταν μέλος του Στρατιωτικού Σοβιέτ της 18ης Στρατιάς του Νοτίου Μετώπου. Συνέβαλε βελτιώνοντας την πειθαρχία μεταξύ των στρατιωτών καθώς και βελτιώνοντας την υποστήριξη υλικού για τα στρατεύματα. Το 1943, ο Κιριλένκο μεταφέρθηκε στη Μόσχα και κατά τη διάρκεια της παραμονής του εκεί η παραγωγή προηγμένων αεροσκαφών αυξήθηκε ραγδαία. Μέχρι το τέλος του πολέμου, το 1944, ο Κιριλένκο είχε ήδη γίνει Πρώτος Γραμματέας του Περιφερειακού Κόμματος Ζαπορίζια και η ανοδική του πορεία στις τάξεις του κόμματος και στο σύστημα εξουσίας είχε ήδη ξεκινήσει. Διαδέχθηκε τον Λεονίντ Μπρέζνιεφ, μελλοντικό σοβιετικό ηγέτη, ως Πρώτος Γραμματέας της Περιφερειακής Κομματικής Επιτροπής του Ντνεπροπετρόβσκ. Από το 1955 έως το 1962, ήταν Πρώτος Γραμματέας της Περιφερειακής Κομματικής Επιτροπής του Σβερντλόφσκ[1]. Διορίστηκε από τον ίδιο τον Νικίτα Χρουστσόφ για να αναλάβει τον οικονομικό σχεδιασμό και την επιλογή προσωπικού σε αστικές περιοχές της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (RSFSR). Ο Κιριλένκο προήχθη αργότερα ως αντιπρόεδρος του Προεδρείου της Κεντρικής Επιτροπής του Χρουστσόφ. Ο Μπρέζνιεφ επωφελήθηκε από τη θέση του Κιριλένκο, και τον χρησιμοποίησε για να κερδίσει τους υποστηρικτές της συνωμοσίας του εναντίον του Χρουστσόφ.[4]
Εποχή Μπρέζνιεφ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Άνοδος σε εξέχουσες θέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αμέσως μετά την αποπομπή του Χρουστσόφ, είχε σχηματιστεί μια «συλλογική ηγεσία» με τον Μπρέζνιεφ ως Πρώτο Γραμματέα, τον Αλεξέι Κοσίγκιν ως επικεφαλής της κυβέρνησης και τον Αναστάς Μικογιάν (αντικαταστάθηκε το 1965 από τον Νικολάι Ποντγκόρνι) ως αρχηγό κράτους. Οι Γραμματείς της Κεντρικής Επιτροπής Μιχαήλ Σούσλοφ και Κιριλένκο ήταν επίσης μέρος της συλλογικής ηγεσίας, με τον Κιριλένκο να κατατάσσεται πέμπτος πίσω από τους Μπρέζνιεφ, Ποντγκόρνι, Κοσίγκιν και Σούσλοφ.[5][6] Το 1962, ο Κιριλένκο έγινε μέλος με δικαίωμα ψήφου του Πολιτικού Γραφείου (Πολίτμπιρο).[7] Το 1966, το Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής της Ρωσικής ΣΟΣΔ καταργήθηκε και ο Κιριλένκο έγινε ο επικεφαλής υπολοχαγός του Μπρέζνιεφ. Ο Βαντίμ Μεντβέντεφ, σοβιετικός αξιωματούχος, είπε ότι το κύριο μέλημα του Κιριλένκο ήταν η διατήρηση και η ενίσχυση της θέσης του Μπρέζνιεφ μέσα στο Κόμμα. Οι άνδρες που ήταν πιστοί στον Μπρέζνιεφ ήταν επίσης πιστοί στον Κιριλένκο.[8]Ο Κονσταντίν Τσερνιένκο, ένας άλλος παλιός προστατευόμενος του Μπρέζνιεφ, έγινε «αντίβαρο» στην εξουσία του Κιριλένκο εντός της Κεντρικής Επιτροπής (ΚΚ).[8] Πριν από την άνοδο του Τσερνιένκο στη σοβιετική ιεραρχία, ο Κιριλένκο παρείχε λεπτομερή επίβλεψη του νέου κομματικού προσωπικού και της οικονομίας. Όταν ο Τσερνιένκο ανέλαβε τα ηνία της θέσης που κατείχε ο Κιριλένκο το 1976, ο τελευταίος υποβιβάστηκε στον βαθμό του επιβλέπωντος την οικονομία. Από τα μέσα έως τα τέλη της δεκαετίας του 1970, η υγεία του Κιριλένκο είχε αρχίσει να επιδεινώνεται και η μνήμη του εξασθενούσε.[9] Παρά την επιδείνωση της υγείας του, ήταν ακόμα υψηλόβαθμο μέλος και συνήθως προήδρευε στις συνεδριάσεις της Γραμματείας όταν ο Σούσλοφ δεν ήταν κοντά.[1] Ενώ οι εκπρόσωποι του Πρώτου Κόσμου αντιμετώπιζαν τον Κιριλένκο ως δεύτερο γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος επειδή τα περισσότερα από τα καθήκοντά του είχαν συνδεθεί με αυτό το αξίωμα στο παρελθόν, η θέση κατείχε στην πραγματικότητα ο Σούσλοφ.[10] Κατά το μεγαλύτερο μέρος της θητείας του, ο Κιριλένκο ήταν ένας από τους τέσσερις που είχαν και θέση στη γραμματεία και στο Πολιτικό Γραφείο. οι άλλοι τρεις ήταν ο Μπρέζνιεφ, ο Σούσλοφ και ο Φιοντόρ Κουλακόφ.[11]Μέχρι το 1976 η θέση του Κιριλένκο στη σοβιετική ηγεσία είχε αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό που κορυφαία στελέχη, όπως ο Μπρέζνιεφ και ο Σούσλοφ, άρχισαν να ανησυχούν για την «οργανωτική του ουρά» στη Ρωσική ΣΟΣΔ. Οι εποπτικές του ευθύνες οδήγησαν πολλούς από τους συναδέλφους του να τον θεωρήσουν απειλή για το Τμήμα Οργανωτικής Εργασίας του Κόμματος της Κεντρικής Επιτροπής - το τμήμα της Κεντρικής Επιτροπής που εποπτεύει την πολιτική οικονομία και το στρατιωτικο-βιομηχανικό συγκρότημα. Η θέση του αποδυναμώθηκε δραστικά μέχρι το τέλος του χρόνου, η αποδυναμωμένη θέση του δεν οδήγησε σε ενίσχυση της Συλλογικής ηγεσίας αλλά σε αποδυνάμωσή της.[12]
Μετέπειτα καριέρα και παραίτηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όπως και με τον Κοσίγκιν, η ηγετική θέση του Κιριλένκο στη σοβιετική ηγεσία βρισκόταν σε «κενό» λόγω της υποστήριξής του για οικονομική μεταρρύθμιση για την αντιμετώπιση της στάσιμης οικονομίας της χώρας.[13] Ο Κιριλένκο αποξενωνόταν όλο και περισσότερο με τον Μπρέζνιεφ το 1977, γεγονός που ορισμένοι πιστεύουν ότι οφειλόταν στις αυξανόμενες οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπιζε η Σοβιετική Ένωση. Λέγεται ότι οι δυο τους μάλωναν για την κατανομή των πόρων και για τον τρόπο εκσυγχρονισμού της προβληματικής οικονομίας. Ωστόσο, η πιο συνηθισμένη εξήγηση είναι ότι ο Κιριλένκο αποξενώθηκε λόγω της αποδυναμωμένης θέσης του μέσα στη Συλλογική ηγεσία.[14]Ο Κιριλένκο ηγήθηκε της σοβιετικής αντιπροσωπείας στο Συνέδριο του Κόμματος MPLA τον Δεκέμβριο του 1977. Σε αυτό το συνέδριο, το MPLA προσυπέγραψε επίσημα το δόγμα του Μαρξισμού-Λενινισμού. Αυτό το συνέδριο ήταν σημαντικό για τη Σοβιετική Ένωση και ο Κιριλένκο συνέκρινε την ανάπτυξη της Ανγκόλας με αυτή του Βιετνάμ.[15] Ο Κιριλένκο, μαζί με τον πρωθυπουργό Κοσίγκιν, ήταν ένας από τους πιο έντονους αντιπάλους μιας Σοβιετικής εισβολής στο Αφγανιστάν. Κατηγόρησε την ηγεσία του Αφγανικού Κόμματος για την εξέγερση εναντίον τους, υποστηρίζοντας ότι οι Σοβιετικοί «τους έδωσαν τα πάντα». Του κακοφάνηκε επίσης όταν η αφγανική ηγεσία προσπάθησε να δικαιολογήσει τις δολοφονικές της ενέργειες με το σκεπτικό ότι το έκανε και ο Βλαντίμιρ Λένιν.
Ο Κιριλένκο θεωρήθηκε πιθανός υποψήφιος για τη θέση του Πρώτου Αντιπροέδρου του Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ το 1977, ωστόσο, οι παρατηρητές του Πρώτου Κόσμου έτειναν να υπερεκτιμούν τη σημασία του γραφείου και γι' αυτό, η παρατήρησή τους ήταν εντελώς άστοχη . Ο Βασίλι Κουζνετσόφ, ένας 76χρονος πολιτικός και παλαιό μέλος του κόμματος , επιλέχθηκε στο γραφείο του πρώτου αντιπροέδρου.[17] Κατά τη διάρκεια της μετέπειτα διακυβέρνησης του Μπρέζνιεφ, ο πρόεδρος της KGB Γιούρι Αντρόπωφ ανέλαβε σταδιακά τα καθήκοντα και, τελικά, τη θέση του Κιριλένκο στη σοβιετική ηγεσία.[18] Το 1979, ο Κιριλένκο έχασε το ανεπίσημο γραφείο του ως επόπτης της αμυντικής βιομηχανίας από τον Pavel Finogenov, προστατευόμενο του Ντμίτρι Ουστίνοφ.[19] Ο Κιριλένκο θεωρήθηκε βασικός υποψήφιος από τη Δύση για να αντικαταστήσει τον Μπρέζνιεφ ως σοβιετικό ηγέτη το 1982. Μετά το θάνατο του Μπρέζνιεφ, ο Κιριλένκο απομακρύνθηκε από το κυβερνών Πολιτικό Γραφείο από τον νέο Γενικό Γραμματέα Αντρόπωφ για λόγους διαφθοράς, επειδή στην διαπάλη εξουσίας ο Αντρόπωφ προσπάθησε και κατάφερε να επικρατήσει βρίσκοντας τα ''μελανά σημεία'' των αντιπάλων του εκμεταλλευόμενος την θέση του στην KGB και στο σύστημα εξουσίας.[20] Με την επιδείνωση της υγείας του, έχοντας μια ασθένεια γνωστή ως αρτηριοσκλήρωση, ο Κιριλένκο ήταν αδύναμος ώστε να παραμείνει στην ενεργό πολιτική ή να προστατευτεί από τις επιθέσεις του Αντρόπωφ.[21] Μετά το θάνατο και την κηδεία του Μπρέζνιεφ, η ψυχική κατάσταση του Κιριλένκο επιδεινώθηκε σε σημείο που δεν μπορούσε να θυμηθεί τα ονόματα πολλών κορυφαίων μελών του Πολιτικού Γραφείου. Δεν μπορούσε πλέον να γράψει σωστά στη μετέπειτα ζωή του. Όταν του ζητήθηκε από τον Αντρόπωφ να συντάξει επιστολή παραίτησης το 1982, δεν μπόρεσε να το κάνει.[22] Η απόφαση για την απομάκρυνση του Κιριλένκο ελήφθη πριν ανέλθει στην εξουσία ο Αντρόπωφ, οπότε σε περίπτωση που ο Μπρέζνιεφ πέθαινε αργότερα, ο Κιριλένκο θα εξακολουθούσε να αναγκαστεί να παραιτηθεί.[23] Πέραν των κατηγοριών διαφθοράς, ένας άλλος επίσημος λόγος της απόφασης ήταν ότι ο γιος του Κιριλένκο είχε προσπαθήσει να αυτομολήσει στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ύστερη ζωή, Θάνατος και αναγνώριση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σε σύγκριση με άλλους σοβιετικούς πολιτικούς που είχαν την ίδια μοίρα, η πτώση του Κιριλένκο ήταν, σύμφωνα με τα λόγια του ιστορικού R. Judson Mitchell, μια «σχετικά εύκολη» πτώση από την εξουσία. Στο λαϊκό προσκύνημα της σορού του Μπρέζνιεφ και στην επακόλουθη κηδεία, του επετράπη να σταθεί δίπλα στην οικογένεια του Μπρέζνιεφ, ακόμη κι αν δεν ήταν μέλος της σοβιετικής ηγεσίας εκείνη την εποχή. Ο Κιριλένκο έκανε την τελευταία του δημόσια εμφάνιση το 1983 και αποσύρθηκε τιμητικά την ίδια χρονιά. Ο Μίτσελ πιστεύει ότι ο Αντρόπωφ έδωσε στον Κιριλένκο την τιμητική αποχώρηση για να μπορέσει να κερδίσει τους προσκείμενους ''μπρεζνιεφικούς'' του Κιριλένκο, κυριολεκτικά διορισμένους του Κιριλένκο σε ανώτερα αξιώματα κατά τα χρόνια της υπηρεσίας του.[24] Έζησε το υπόλοιπο της ζωής του στη Μόσχα και πέθανε στις 12 Μαΐου 1990 σε ηλικία 83 ετών και ετάφη στο νεκροταφείο Troyekurovskoye.