Αλθίβουρος
Ο Αλθίβουρος ήταν αρχαία πόλη της βόρειας Αφρικής, στη σημερινή Τυνησία. Υπήρξε οικισμός των Βερβέρων, των Καρχηδονίων και τέλος των Ρωμαίων.[1][2] Καταστράφηκε κατά τις ισλαμικές κατακτήσεις, οπότε το πληθυσμιακό κέντρο της περιοχής έγινε το Εμπά Κσουρ στην πεδιάδα. Αυτό το γεγονός άφησε τα ερείπια του Αλθίβουρου στη θέση τους. «Ανακαλύφθηκαν» και πάλι από τους Ευρωπαίους περιηγητές τον 18ο αιώνα.
Θέση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα ερείπια του Αλθίβουρου βρίσκονται στο Νταχμανί του Κυβερνείου του Καφ, στη βορειοδυτική Τυνησία, μακριά από τη θάλασσα, δίπλα στο σημερινό χωριό Φεζ ελ Ταμάρ και περί τα 9 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της μικρής πόλεως Νταμανί ή Μεντέινα.[3] Στην αρχαιότητα βρισκόταν στα σύνορα της Νουμιδία, στη συμβολή των μισόξερων ποταμιών Ουμ ελ Αμπίντ και Μεντέινα.[4]
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Αλθίβουρος ήταν αρχαία νουμιδική πόλη όταν πέρασε στην επιρροή και μετά στην κατοχή των Καρχηδονίων. Βρισκόταν πάνω στον δρόμο που ένωνε την Καρχηδόνα με τη Θεβέστη. Μετά τους Καρχηδονιακούς Πολέμους, που έληξαν με νίκη των Ρωμαίων, ο Αλθίβουρος έγινε πόλη της ρωμαϊκής Επαρχίας της Αφρικής. Διατήρησε μία δυαδική τοπική διακυβέρνηση καρχηδονιακού τύπου μέχρι τον 2ο αιώνα μ.Χ. και σε κάποια στιγμή είχε με μία τοπική «ευρεσιτεχνία» τρεις άρχοντες της εκτελεστικής εξουσίας ταυτοχρόνως.[5] Τον 2ο αιώνα, επί Αυτοκράτορα Αδριανού, της εκχωρήθηκε καθεστώς ισοπολίτιδας πόλεως υπό την ονομασία Municipium Aelium Hadrianum Augustum Althiburitanum.[6] από τον Αδριανό.[7] Η πόλη ευδοκιμούσε τον 2ο και τον 3ο αιώνα, και αποτελούσε έδρα Χριστιανού επισκόπου από τον 4ο μέχρι τον 7ο αιώνα. Ο Αλθίβουρος καταστράφηκε κατά τις ισλαμικές κατακτήσεις και το πληθυσμιακό κέντρο της περιοχής έγινε το Εμπά Κσουρ στην πεδιάδα. Αυτό το γεγονός άφησε τα ερείπια του Αλθίβουρου στη σχεδόν άθικτα. «Ανακαλύφθηκαν» και πάλι από τους Ευρωπαίους περιηγητές τον 18ο αιώνα.
Αρχαιολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εκτός από τις περιγραφές των περιηγητών, λιγοστές υπήρξαν οι αρχαιολογικές ανασκαφές στον Αλθίβουρο. Οι πρώτες ανασκαφές άρχισαν το 1908, διακόπηκαν και συνεχίσθηκαν το 1912. Αυτές απεκάλυψαν μέρος της ρωμαϊκής αγοράς (φόρουμ), μία κύρια οδό και μία μνημειακή θύρα φέρουσα λατινική επιγραφή αφιερωμένη στον Αδριανό.[8][9] Μια καρχηδονιακή επιγραφή που ανακαλύφθηκε τότε βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου.
Υπό την αιγίδα του Ιδρύματος Εθνικής Κληρονομιάς της Τυνησίας, ομάδες Ισπανών και Ιταλών αρχαιολόγων διεξάγουν από το 2006-2007 σύγχρονες ανασκαφές στον Αλθίβουρο.[10]
Οι κυριότερες ανακαλύψεις και ευρήματα είναι:
- Το καπιτώλιο και η ρωμαϊκή αγορά (44,6 x 37,15 μέτρα) σε λιθόστρωτη οδό, περιβαλλόμενα από κιονοστοιχία με 10 x 12 κολώνες.
- Μαρμάρινα αγάλματα της θεάς Μινέρβας και της θεάς Γιούνο.
- αψίδα θριάμβου, διαλυμένη αλλά με την πρόσοψη να διατηρείται εν μέρει. Ανασκάφηκε το 1912 και χρονολογήθηκε μεταξύ 185 και 191 μ.Χ..
- Ναός αφιερωμένος σε άγνωστο θεό ή θεούς στη μία πλευρά της ρωμαϊκής αγοράς, από τον οποίο σώζονται μόνο το πόντιουμ και μερικά κορινθιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία. Από επιγραφή φαίνεται ότι μπορεί να χρονολογηθεί στο 145 μ.Χ.. Στη βορειοανατολική γωνία υπάρχει συγκρότημα κτισμάτων, που περιλαμβάνει οικία με περιστύλιο από 16 στύλους και γεωμετρικά ψηφιδωτά. Πρόσθετα ψηφιδωτά εκτίθενται στο Εθνικό Μουσείο του Μπάρντο στην Τύνιδα. Στα νοτιοανατολικά της αγοράς υπήρχε κτήριο διαστάσεων 10 x 7 μέτρων που πιθανώς, στέγαζε εργαστήρι, και μνημειακή κρήνη.
- Η Οικία των Μουσών, με αξιόλογα ψηφιδωτά.
- Η Οικία της Σκηνής του Πείξου, με ψηφιδωτά που αναπαριστούν σκηνές με ψάρια.
- Αψίδα θριάμβου του 4ου ή του 5ου αιώνα.
- Η Οικία του Ασκληπιού (ονομασμένη έτσι από ένα ψηφιδωτό) είχε άγνωστη χρήση, αλλά είναι αρκετά πρωτότυπη, με ψηφιδωτά υψηλής ποιότητας.
- Η «Οικία των 16 Βάσεων», ονομασμένη έτσι από 16 μορφές που εμφανίζονται σε 6 λίθους της βάσεως και έχουν καρχηδονιακές επιρροές.
- Το θέατρο (βλ. παρακάτω), φράγμα και μαυσωλεία, με το κυριότερο από τα τελευταία στο Κσαρ Μπεν Χανούν στα δυτικά, το οποίο έχει κελλίο 3,2 x 2,5 μέτρων και επιγραφή.
- Η ρωμαϊκή οδός προς τη Θεβέστη.
Το θέατρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το αρχαίο ρωμαϊκό θέατρο βρίσκεται στην κορυφή χαμηλού λόφου. Στη μέση υπάρχουν μερικώς θαμμένα ερείπια και μόνο μια σειρά από 19 καμάρες σώζονται ολόκληρες και όρθιες, επάνω στις οποίες σώζονται άλλες 5 καμάρες του πρώτου ορόφου. Οι René Cagnat και Henri Saladin στα τέλη του 19ου αιώνα έδωσαν τις διαστάσεις του θεάτρου ως 60 επί 35 μέτρα. Οι αρχαιολογικές δραστηριότητες από το 2007 έχουν ως βασικό σκοπό την καταγραφή των ερειπίων και την ανακατασκευή του αρχαίου αυτού θεάτρου.[11][12]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Mongi Ennaïfer: «La cité d'Althiburos et l'édifice des Asclepieia», Bibliothèque archéologique, τόμ. 1, Institut national d'archéologie et d'art, Τύνιδα 1976
- ↑ «Web d'una excavació arqueològica a Althiburos (2007)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιανουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2017.
- ↑ Richard Stillwell: The Princeton Encyclopedia of Classical Sites, Princeton University Press, 2017 σελ. 44.
- ↑ Το λήμμα «ALTHIBUROS» στην Princeton Encyclopedia of Classical Sites
- ↑ Ilẹvbare, J.A. (Ιούνιος 1974). «The Impact of the Carthaginians and the Romans on the Administrative System of the Maghreb Part I». Journal of the Historical Society of Nigeria 7 (2): 187-197.
- ↑ Alfred Merlin: «Fouilles à Althiburos (Medeina)», CRAI, τόμ. 56, no. 6 (1912), σελ. 420
- ↑ A. Merlin: «Forum et maisons d'Althiburos», Notes et Documents, VI (1913)
- ↑ «Epigraphik Datenbank».
- ↑ Alfred Merlin: «Fouilles à Althiburos (Medeina)», CRAI, τόμ. 56, νο. 6 (1912), σελ. 418.
- ↑ http://www.kapitalis.com/culture/42-arts/1971-tunisie-la-cite-dalthiburos-sort-de-terre.html
- ↑ René Cagnat & Henri Saladin: «Voyage en Tunisie», Tour du monde, έκδ. Hachette, Παρίσι 1887, νο. 1, σελ. 242
- ↑ Jean-Claude Lachaux: Théâtres et amphithéâtres d'Afrique proconsulaire, έκδ. Édisud, Aix-en-Provence 1969, σελ. 33
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ghaki, Mansour (2015), «Toponymie et Onomastique Libyques: L'Apport de l'Écriture Punique/Néopunique», στο: Anna Maria di Tolla, επιμ., La Lingua nella Vita e la Vita della Lingua: Itinerari e Percorsi degli Studi Berberi, Studi Africanistici: Quaderni di Studi Berberi e Libico-Berberi, No. 4, Νάπολη: Unior, ISBN 978-88-6719-125-3, ISSN 2283-5636, https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/50105050/Toponymie_et_onomastique_Lapport_de_lecriture_punique_neopunique.pdf, ανακτήθηκε στις 2020-05-10 (στη γαλλική γλώσσα)