Χημειοθεραπεία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
{{Infobox medical intervention|name=Χημειοθεραπεία|image=Chemotherapy with acral cooling.jpg|caption=Μια γυναίκα που υποβάλλεται σε χημειοθεραπεία με [[ντοσεταξέλη]] για την αντιμετώπιση του [[καρκίνος του μαστού|καρκίνου του μαστού]]. Κρύα γάντια και κρύες μπότες έχουν τοποθετηθεί στα χέρια και στα πόδια της για να μειώσουν τις βλάβες στα νύχια της.|alt=|pronounce=|synonyms=|ICD10=|ICD9=|ICD9unlinked=|MeshID=|LOINC=|other_codes=|MedlinePlus=|eMedicine=}}Με την ευρύτερη έννοια του όρου '''χημειοθεραπεία''' χαρακτηρίζεται στην [[Ιατρική]] η οποιαδήποτε ασκούμενη θεραπεία νόσων με χρήση [[Χημική ουσία|χημικών ουσιών]] - φαρμάκων καλούμενων γενικώς χημειοθεραπευτικά.
{{Infobox medical intervention|name=Χημειοθεραπεία|image=Chemotherapy with acral cooling.jpg|caption=Μια γυναίκα που υποβάλλεται σε χημειοθεραπεία με [[δοσεταξέλη]] για την αντιμετώπιση του [[καρκίνος του μαστού|καρκίνου του μαστού]]. Κρύα γάντια και κρύες μπότες έχουν τοποθετηθεί στα χέρια και στα πόδια της για να μειώσουν τις βλάβες στα νύχια της.|alt=|pronounce=|synonyms=|ICD10=|ICD9=|ICD9unlinked=|MeshID=|LOINC=|other_codes=|MedlinePlus=|eMedicine=}}Με την ευρύτερη έννοια του όρου '''χημειοθεραπεία''' χαρακτηρίζεται στην [[Ιατρική]] η οποιαδήποτε ασκούμενη θεραπεία νόσων με χρήση [[Χημική ουσία|χημικών ουσιών]] - φαρμάκων καλούμενων γενικώς χημειοθεραπευτικά.


== Γενικά ==
== Γενικά ==
Γραμμή 98: Γραμμή 98:


== Παρενέργειες ==
== Παρενέργειες ==
Η χημειοθεραπεία συνοδεύεται από πολλές [[Ανεπιθύμητη ενέργεια|παρενέργειες]], ανάλογα με τη συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή που εφαρμόζεται. Η [[τοξικότητα]] που σχετίζεται με τη χημειοθεραπεία μπορεί να είναι οξεία, αμέσως μετά τη χορήγηση, εντός ωρών ή ημερών ή χρόνια, μετά από εβδομάδες έως χρόνια.<ref name=":0" /> Σε πολλές περιπτώσεις, έχει παρατηρηθεί αύξηση της ανεκτικότητας/μείωσης των παρενεργειών και ενισχυμένη θεραπευτική αποτελεσματικότητα μέσω [[Διαλείπουσα νηστεία|διαλείπουσας νηστείας]] τις ημέρες της θεραπείας, τόσο σε πειράματα σε ανθρώπους όσο και σε πειράματα σε ζώα.<ref>{{Cite journal|title=Fasting mimicking diet as an adjunct to neoadjuvant chemotherapy for breast cancer in the multicentre randomized phase 2 DIRECT trial|first3=Danielle|first9=Joan B.|last8=de Graaf|first8=Hiltje|last7=Smit|first7=Vincent T. H. B. M.|last6=Vreeswijk|first6=Maaike P. G.|last5=Ehsan|first5=Ilina|last4=Welters|first4=Marij J. P.|last3=Cohen|last2=Lugtenberg|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32576828/|first2=Rieneke T.|last=de Groot|first=Stefanie|doi=10.1038/s41467-020-16138-3|issue=1|volume=11|pages=3083|pmid=32576828|pmc=7311547|issn=2041-1723|date=2020-06-23|journal=Nature Communications|last9=Heijns}}</ref>
⚫
Η χημειοθεραπεία συνοδεύεται από πολλές παρενέργειες, ανάλογα με τη συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή που εφαρμόζεται. Αυτές που εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα είναι: [[κόπωση]], [[ναυτία]], [[εμετός|εμετούς]], [[διάρροια]], [[άφθες]] στο στόμα, [[στοματίτιδα]], απώλεια μαλλιών ([[αλωπεκία]]), [[Εξάνθημα|εξανθήματα]] και καταστολή του [[μυελός των οστών|μυελού των οστών]] με μείωση των [[Λευκά αιμοσφαίρια|λευκών]], των [[Ερυθρά αιμοσφαίρια|ερυθρών αιμοσφαιρίων]] και των [[αιμοπετάλια|αιμοπεταλίων]] στο [[αίμα]]. <ref name="chemo"/>

⚫
Οι παρενέργειες που εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα είναι: [[κόπωση]], [[ναυτία]], [[εμετός|εμετούς]], [[διάρροια]], [[άφθες]] στο στόμα, [[στοματίτιδα]], απώλεια μαλλιών ([[αλωπεκία]]), [[Εξάνθημα|εξανθήματα]] και καταστολή του [[μυελός των οστών|μυελού των οστών]] με μείωση των [[Λευκά αιμοσφαίρια|λευκών]], των [[Ερυθρά αιμοσφαίρια|ερυθρών αιμοσφαιρίων]] και των [[αιμοπετάλια|αιμοπεταλίων]] στο [[αίμα]]. <ref name="chemo" />


Άλλα φάρμακα μπορεί επίσης να προκαλέσουν [[Πόνος|πόνο]], απώλεια [[μνήμη|μνήμης]], [[σήψη]], απώλεια ή αύξηση βάρους, [[αιμορραγία]], δευτερεύουσες [[Καρκίνος|νεοπλασίες]].<ref>[http://www.breastcancer.org/treatment/chemotherapy/side_effects.jsp "BreastCancer.org" "Chemotherapy Side Effects"]</ref>
Άλλα φάρμακα μπορεί επίσης να προκαλέσουν [[Πόνος|πόνο]], απώλεια [[μνήμη|μνήμης]], [[σήψη]], απώλεια ή αύξηση βάρους, [[αιμορραγία]], δευτερεύουσες [[Καρκίνος|νεοπλασίες]].<ref>[http://www.breastcancer.org/treatment/chemotherapy/side_effects.jsp "BreastCancer.org" "Chemotherapy Side Effects"]</ref>

=== Ανοσοκαταστολή και μυελοκαταστολή ===
Σχεδόν όλα τα χημειοθεραπευτικά σχήματα μπορούν να προκαλέσουν καταστολή του [[Ανοσοποιητικό σύστημα|ανοσοποιητικού συστήματος]], συχνά παραλύοντας τον [[Μυελός των οστών|μυελό των οστών]] και οδηγώντας σε μείωση των [[Λευκά αιμοσφαίρια|λευκών αιμοσφαιρίων]], των [[Ερυθροκύτταρο|ερυθρών αιμοσφαιρίων]] και των [[Αιμοπετάλιο|αιμοπεταλίων]]. Η [[αναιμία]] και η [[θρομβοπενία]] μπορεί να απαιτούν μετάγγιση αίματος. Η [[ουδετεροπενία]] (μείωση του αριθμού των [[Ουδετερόφιλα - πολυμορφοπύρηνα|ουδετερόφιλων]] κάτω από 0,5 <small>x</small> 10<sup>9</sup>/λίτρο) μπορεί να βελτιωθεί με συνθετικό G-CSF (παράγοντας διέγερσης αποικιών των κοκκιοκυττάρων, π.χ. [[φιλγραστίμη]], [[λενογραστίμη]]).

Σε πολύ σοβαρή [[μυελοκαταστολή]], η οποία εμφανίζεται σε ορισμένα σχήματα, σχεδόν όλα τα [[Βλαστοκύτταρο|βλαστοκύτταρα]] του μυελού των οστών (κύτταρα που παράγουν λευκά και ερυθρά αιμοσφαίρια) καταστρέφονται, πράγμα που σημαίνει ότι είναι απαραίτητες αλλογενείς ή αυτόλογες μεταμοσχεύσεις κυττάρων μυελού των οστών (στις αυτόλογες μεταμοσχεύσεις, τα κύτταρα αφαιρούνται από το άτομο πριν από τη θεραπεία, πολλαπλασιάζονται και στη συνέχεια εγχέονται εκ νέου· σε αλλογενείς μεταμοσχεύσεις, η πηγή είναι ένας δότης).

Αν και τα άτομα που λαμβάνουν χημειοθεραπεία ενθαρρύνονται να πλένουν τα χέρια τους, να αποφεύγουν τους άρρωστους και να λαμβάνουν άλλα μέτρα μείωσης των λοιμώξεων, περίπου το 85% των λοιμώξεων οφείλονται σε φυσικούς μικροοργανισμούς στη [[Γαστρεντερική οδός|γαστρεντερική οδό]] (συμπεριλαμβανομένης της [[Στοματική κοιλότητα|στοματικής κοιλότητας]]) και στο δέρμα του ατόμου.<ref>Huang ES (2000). ''Internal medicine: handbook for clinicians, resident survival guide''. Arlington, VA: Scrub Hill Press. p. 130. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Ειδικό:BookSources/978-0-9645467-5-2|<bdi>978-0-9645467-5-2</bdi>]].</ref>  Οι λοιμώξεις μπορούν να εκδηλωθούν ως συστηματικές λοιμώξεις, όπως [[σήψη]], ή ως τοπικά ξεσπάσματα, όπως απλός έρπης, [[Έρπης ζωστήρας|έρπητας ζωστήρας]] ή άλλα μέλη [[Ερπητοϊός|ερπητοϊών]].<ref>{{Cite journal|title=A systematic review of viral infections associated with oral involvement in cancer patients: a spotlight on Herpesviridea|last4=Hovan|first9=M.|last8=Spijkervet|first8=F.|last7=Elting|first7=L.|last6=Logan|first6=R.|last5=Corrêa|first5=M. E.|first4=A.|url=https://www.semanticscholar.org/paper/A-systematic-review-of-viral-infections-associated-Elad-Zadik/d1d5ca1d4770f5b96a613c5645c5cdd2fb75c0cd|last3=Hewson|first3=I.|last2=Zadik|first2=Y.|last=Elad|first=S.|doi=10.1007/s00520-010-0900-3|date=2010|journal=Supportive Care in Cancer|last9=Brennan}}</ref> Ο κίνδυνος ασθένειας και θανάτου μπορεί να μειωθεί με τη λήψη κοινών αντιβιοτικών, όπως οι [[κινολόνες]] ή η [[τριμεθοπρίμη/σουλφαμεθοξαζόλη]] πριν εμφανιστεί οποιοσδήποτε πυρετός ή σημάδι λοίμωξης. Οι κινολόνες προφυλάσσουν αποτελεσματικά, κυρίως σε καρκίνους αίματος. Γενικά, για κάθε πέντε άτομα που είναι ανοσοκατασταλμένα μετά από χημειοθεραπεία και που λαμβάνουν αντιβιοτικά, μπορεί να προληφθεί ένας πυρετός. Για κάθε 34 που λαμβάνουν αντιβιοτικά, μπορεί να προληφθεί ένας θάνατος.<ref>{{Cite journal|title=Antibiotic prophylaxis for bacterial infections in afebrile neutropenic patients following chemotherapy|first3=Mical|first8=Leonard|last7=Kremer|first7=Leontien C. M.|last6=van de Wetering|first6=Marianne D.|last5=Lawrie|first5=Theresa A.|last4=Vidal|first4=Liat|last3=Paul|last2=Fraser|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22258955/|first2=Abigail|last=Gafter-Gvili|first=Anat|doi=10.1002/14651858.CD004386.pub3|volume=1|pages=CD004386|pmid=22258955|pmc=4170789|issn=1469-493X|date=2012-01-18|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|last8=Leibovici}}</ref> Μερικές φορές, η χημειοθεραπεία αναβάλλεται επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα καταστέλλεται σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο.


== Παραπομπές==
== Παραπομπές==

Έκδοση από την 06:48, 17 Απριλίου 2022

Χημειοθεραπεία
Μια γυναίκα που υποβάλλεται σε χημειοθεραπεία με δοσεταξέλη για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού. Κρύα γάντια και κρύες μπότες έχουν τοποθετηθεί στα χέρια και στα πόδια της για να μειώσουν τις βλάβες στα νύχια της.

Με την ευρύτερη έννοια του όρου χημειοθεραπεία χαρακτηρίζεται στην Ιατρική η οποιαδήποτε ασκούμενη θεραπεία νόσων με χρήση χημικών ουσιών - φαρμάκων καλούμενων γενικώς χημειοθεραπευτικά.

Γενικά

Η χημειοθεραπεία εφαρμόζεται τόσο με χαρακτήρα προληπτικό, ειδικότερα σε λοιμώδη νοσήματα, περίπτωση αντιμικροβιακής χημειοθεραπείας, όσο και καθαρά θεραπευτικό στη περίπτωση του καρκίνου. Με τη χημειοθεραπεία αποφεύγεται η συνεχής ακτινοβολία καθώς και ή χειρουργική επέμβαση) στα πλαίσια της αντιμετώπισης (θεραπεία) μιας ασθένειας. Ο όρος αυτός άρχισε να χρησιμοποιείται ουσιαστικά με την εισαγωγή των αντιβιοτικών στη Θεραπευτική.

Σήμερα, η χρήση του όρου γίνεται σε προληπτικές εφαρμογές σε νόσους που προέρχονται από βακτήρια, ιούς, πρωτόζωα, μύκητες κ.λπ. και κατά γενικότερο κανόνα στη θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου με παράλληλη επίσης χρήση αντιβιοτικών. Αυτό έχει ως συνέπεια η έννοια ''χημειοθεραπεία" να ισοδυναμεί σήμερα με την αντινεοπλασματική αγωγή (νεόπλασμα = καρκίνος).[1]

Μια εξ ίσου σπουδαία εφαρμογή που εντάσσεται στη χημειοθεραπεία, αν και στη πραγματικότητα δεν είναι ακριβώς θεραπεία πλην όμως κατά το αποτέλεσμα σ΄ αυτήν αποβλέπει, είναι η χορήγηση χημικών ουσιών που καταστέλλουν ή τροποποιούν την ανοσιακή αντίδραση του ανθρώπινου οργανισμού προς αποτροπή απόρριψης μοσχεύματος ιστού ή οργάνου, που εν προκειμένω εφαρμόζεται προληπτικά.

Αντικαρκινική αγωγή

Εφαρμόζεται όταν ένας καρκίνος είναι διάχυτος (δηλαδή σε δύο ή περισσότερες εστίες, λόγω λεμφαδενικής ή αιματολογικής μετάστασης), οπότε δεν μπορεί να εφαρμοστεί η χειρουργική αφαίρεσή του (που πιθανώς να επιφέρει ίαση εάν ο όγκος είναι εντοπισμένος).

Δράση

Ο καρκίνος είναι ασθένεια η οποία αναπτύσσεται όταν ο οργανισμός αρχίζει να παράγει περισσότερα κύτταρα από εκείνα που πραγματικά χρειάζεται, δημιουργώντας όγκους, και όταν τα κύτταρα που τον αποτελούν εισβάλλουν σε ιστούς και μεταφέρονται σε άλλα μέρη του σώματος[2] .

Τα περισσότερα φάρμακα που χρησιμοποιούνται ως χημειοθεραπευτικά σταματούν την αναπαραγωγή των κυττάρων (μίτωση), χτυπώντας επιτυχημένα τα κύτταρα που αναπαράγονται γρήγορα. Επειδή αυτά τα φάρμακα δημιουργούν βλάβες στα κύτταρα, ονομάζονται κυτταροτοξικά. Αυτό σημαίνει πως τα φάρμακα αυτά χτυπούν όχι μόνο τα καρκινικά κύτταρα, αλλά και τα υγιή, φυσιολογικά κύτταρα που αναπαράγονται γρήγορα, παραδείγματος χάριν αυτά των μαλλιών.[3]

Γι' αυτό το λόγο η χημειοθεραπεία είναι πιο επιτυχής σε όγκους με γρήγορη αναπαραγωγή (οξεία μυελογενής λευχαιμία και επιθετικά λεμφώματα, συμπεριλαμβανομένου και του Hodgkin). Κακοήθειες με πιο αργή αναπαραγωγή δεν επηρεάζονται τόσο εύκολα (π.χ. Indolent λέμφωμα).

Επίσης τα φάρμακα αντιμετωπίζουν πιο αποτελεσματικά τα νεότερα καρκινώματα.

Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι χημειοθεραπευτικών φαρμάκων (πάνω από 50 διαφορετικοί τύποι) και καθένας εξ αυτών έχει διαφορετική επίδραση στα καρκινικά κύτταρα. Συχνά χορηγούνται σε συνδυασμό μεταξύ τους προκειμένου να είναι η θεραπεία πιο αποτελεσματική.[4]

Είδη χημειοθεραπείας

Συνήθη συνδυαστικά σχήματα χημειοθεραπείας[5]
Τύπος καρκίνου Φάρμακα Αρκτικόλεξο
Καρκίνος του μαστού Κυκλοφωσφαμίδη, μεθοτρεξάτη, 5-φθοριοουρακίλη, βινορελβίνη CMF
Δοξορουβικίνη, κυκλοφωσφαμίδη AC
Λέμφωμα Χότζκιν Δοσεταξέλη, δοξορουβικίνη, κυκλοφωσφαμίδη TAC
Δοξορουβικίνη, μπλεομυκίνη, βινβλαστίνη, δακαρβαζίνη ABVD
Μουστίνη, βινκριστίνη, προκαρβαζίνη, πρεδνιζολόνη MOPP
Λέμφωμα μη-Χότζκιν Κυκλοφωσφαμίδη, δοξορουβικίνη, βινκριστίνη, πρεδνιζολόνη CHOP
Νεοπλασία των γεννητικών κυττάρων Βλεομυκίνη, ετοποσίδη, σισπλατίνη BEP
Καρκίνος του στομάχου[6] Επιρουβικίνη, σισπλατίνη, 5-φθοριοουρακίλη ECF
Επιρουβικίνη, σισπλατίνη, καπεσιταβίνη ECX
Καρκίνος της ουροδόχου κύστης Μεθοτρεξάτη, βινκριστίνη, δοξορουβικίνη, σισπλατίνη MVAC
Καρκίνος του πνεύμονα Κυκλοφωσφαμίδη, δοξορουβικίνη, βινκριστίνη, βινορελβίνη CAV
Καρκίνος εντέρου 5-φθοριοουρακίλη, λευκοβορίνη, οξαλιπλατίνη FOLFOX
Καρκίνος του παγκρέατος Γεμσιταβίνη, 5-φθοριοουρακίλη FOLFOX
Όγκος των οστών Δοξορουβικίνη, σισπλατίνη, μεθοτρεξάτη, ιφωσφαμίδη, ετοποσίδη MAP/MAPIE

Υπάρχει μια σειρά από στρατηγικές στη χορήγηση των φαρμάκων χημειοθεραπείας. Η χημειοθεραπεία μπορεί να χορηγηθεί για θεραπευτικό σκοπό ή μπορεί να στοχεύει στην παράταση της ζωής ή στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.

  • Η εισαγωγική χημειοθεραπεία ή χημειοθεραπεία επαγωγής είναι η θεραπεία πρώτης γραμμής του καρκίνου με ένα χημειοθεραπευτικό φάρμακο. Αυτός ο τύπος χημειοθεραπείας χρησιμοποιείται για θεραπευτικό σκοπό.[7][8]
  • Η συνδυασμένη χημειοθεραπεία είναι η χρήση φαρμάκων με άλλες θεραπείες καρκίνου, όπως χειρουργική επέμβαση, ακτινοθεραπεία ή θεραπευτική υπερθερμία.
  • Η χημειοθεραπεία σταθεροποίησης χορηγείται μετά την ύφεση προκειμένου να παραταθεί ο συνολικός χρόνος ζωής χωρίς τη νόσο και να βελτιωθεί η συνολική επιβίωση. Το φάρμακο που χορηγείται είναι το ίδιο με το φάρμακο που οδήγησε στην ύφεση.[8]
  • Η εντατικοποιημένη χημειοθεραπεία είναι πανομοιότυπη με τη χημειοθεραπεία σταθεροποίησης, αλλά χρησιμοποιείται διαφορετικό φάρμακο από την εισαγωγική χημειοθεραπεία.[8]
  • Η συνδυαστική χημειοθεραπεία περιλαμβάνει τη θεραπεία ενός ατόμου με πολλά διαφορετικά φάρμακα ταυτόχρονα. Τα φάρμακα διαφέρουν ως προς τον μηχανισμό και τις παρενέργειές τους. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα είναι η ελαχιστοποίηση των πιθανοτήτων ανάπτυξης αντίστασης σε οποιονδήποτε παράγοντα. Επίσης, τα φάρμακα μπορούν συχνά να χρησιμοποιηθούν σε χαμηλότερες δόσεις, μειώνοντας την τοξικότητα.[8][9]
  • Η προεγχειρητική ή νεοεπικουρική χημειοθεραπεία χορηγείται πριν από μια χειρουργική επέμβαση, και έχει σχεδιαστεί για τη συρρίκνωση του πρωτοπαθούς όγκου.[8]  Χορηγείται επίσης σε καρκίνους με υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης μικρομεταστατικής νόσου.[9]
  • Η επικουρική ή συμπληρωματική ή προφυλακτική χημειοθεραπεία χορηγείται μετά από τοπική θεραπεία (ακτινοθεραπεία ή χειρουργική επέμβαση). Μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία ύπαρξης καρκίνου, αλλά υπάρχει κίνδυνος υποτροπής.[8]  Είναι επίσης χρήσιμο στη θανάτωση τυχόν καρκινικών κυττάρων που έχουν εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος. Αυτές οι μικρομεταστάσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν με επικουρική χημειοθεραπεία και μπορούν να μειώσουν τα ποσοστά υποτροπής που προκαλούνται από αυτά τα διασπαρμένα κύτταρα.[10]
  • Η χημειοθεραπεία συντήρησης είναι μια επαναλαμβανόμενη θεραπεία χαμηλής δόσης για την παράταση της ύφεσης.[11][8]
  • Η χημειοθεραπεία διάσωσης ή παρηγορητική χημειοθεραπεία χορηγείται χωρίς θεραπευτική πρόθεση, αλλά απλώς για να μειωθεί το φορτίο του όγκου και να αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής. Για αυτά τα σχήματα, γενικά, αναμένεται καλύτερο προφίλ τοξικότητας.[8]

Όλα τα σχήματα χημειοθεραπείας απαιτούν ο λήπτης να είναι σε θέση να υποβληθεί στη θεραπεία. Η κατάσταση απόδοσης χρησιμοποιείται συχνά ως μέτρο για να καθοριστεί εάν ένα άτομο μπορεί να λάβει χημειοθεραπεία ή εάν απαιτείται μείωση της δόσης. Επειδή μόνο ένα κλάσμα των κυττάρων σε έναν όγκο πεθαίνει με κάθε θεραπεία (κλασματική θανάτωση), πρέπει να χορηγούνται επαναλαμβανόμενες δόσεις για να συνεχιστεί η μείωση του μεγέθους του όγκου.[12] Τα τρέχοντα σχήματα χημειοθεραπείας εφαρμόζουν τη φαρμακευτική αγωγή σε κύκλους, με τη συχνότητα και τη διάρκεια των θεραπειών να περιορίζονται από την τοξικότητα.[13]

Αποτελεσματικότητα

Η αποτελεσματικότητα της χημειοθεραπείας εξαρτάται από τον τύπο του καρκίνου και το στάδιο. Η συνολική αποτελεσματικότητα κυμαίνεται από θεραπευτική για ορισμένους καρκίνους, όπως ορισμένες λευχαιμίες,[14][15] έως αναποτελεσματική, όπως σε ορισμένους όγκους του εγκεφάλου,[16] έως περιττή σε άλλους, όπως οι περισσότεροι μη μελανωματικοί καρκίνοι του δέρματος.[17]

Παρενέργειες

Η χημειοθεραπεία συνοδεύεται από πολλές παρενέργειες, ανάλογα με τη συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή που εφαρμόζεται. Η τοξικότητα που σχετίζεται με τη χημειοθεραπεία μπορεί να είναι οξεία, αμέσως μετά τη χορήγηση, εντός ωρών ή ημερών ή χρόνια, μετά από εβδομάδες έως χρόνια.[8] Σε πολλές περιπτώσεις, έχει παρατηρηθεί αύξηση της ανεκτικότητας/μείωσης των παρενεργειών και ενισχυμένη θεραπευτική αποτελεσματικότητα μέσω διαλείπουσας νηστείας τις ημέρες της θεραπείας, τόσο σε πειράματα σε ανθρώπους όσο και σε πειράματα σε ζώα.[18]

Οι παρενέργειες που εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα είναι: κόπωση, ναυτία, εμετούς, διάρροια, άφθες στο στόμα, στοματίτιδα, απώλεια μαλλιών (αλωπεκία), εξανθήματα και καταστολή του μυελού των οστών με μείωση των λευκών, των ερυθρών αιμοσφαιρίων και των αιμοπεταλίων στο αίμα. [3]

Άλλα φάρμακα μπορεί επίσης να προκαλέσουν πόνο, απώλεια μνήμης, σήψη, απώλεια ή αύξηση βάρους, αιμορραγία, δευτερεύουσες νεοπλασίες.[19]

Ανοσοκαταστολή και μυελοκαταστολή

Σχεδόν όλα τα χημειοθεραπευτικά σχήματα μπορούν να προκαλέσουν καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος, συχνά παραλύοντας τον μυελό των οστών και οδηγώντας σε μείωση των λευκών αιμοσφαιρίων, των ερυθρών αιμοσφαιρίων και των αιμοπεταλίων. Η αναιμία και η θρομβοπενία μπορεί να απαιτούν μετάγγιση αίματος. Η ουδετεροπενία (μείωση του αριθμού των ουδετερόφιλων κάτω από 0,5 x 109/λίτρο) μπορεί να βελτιωθεί με συνθετικό G-CSF (παράγοντας διέγερσης αποικιών των κοκκιοκυττάρων, π.χ. φιλγραστίμη, λενογραστίμη).

Σε πολύ σοβαρή μυελοκαταστολή, η οποία εμφανίζεται σε ορισμένα σχήματα, σχεδόν όλα τα βλαστοκύτταρα του μυελού των οστών (κύτταρα που παράγουν λευκά και ερυθρά αιμοσφαίρια) καταστρέφονται, πράγμα που σημαίνει ότι είναι απαραίτητες αλλογενείς ή αυτόλογες μεταμοσχεύσεις κυττάρων μυελού των οστών (στις αυτόλογες μεταμοσχεύσεις, τα κύτταρα αφαιρούνται από το άτομο πριν από τη θεραπεία, πολλαπλασιάζονται και στη συνέχεια εγχέονται εκ νέου· σε αλλογενείς μεταμοσχεύσεις, η πηγή είναι ένας δότης).

Αν και τα άτομα που λαμβάνουν χημειοθεραπεία ενθαρρύνονται να πλένουν τα χέρια τους, να αποφεύγουν τους άρρωστους και να λαμβάνουν άλλα μέτρα μείωσης των λοιμώξεων, περίπου το 85% των λοιμώξεων οφείλονται σε φυσικούς μικροοργανισμούς στη γαστρεντερική οδό (συμπεριλαμβανομένης της στοματικής κοιλότητας) και στο δέρμα του ατόμου.[20]  Οι λοιμώξεις μπορούν να εκδηλωθούν ως συστηματικές λοιμώξεις, όπως σήψη, ή ως τοπικά ξεσπάσματα, όπως απλός έρπης, έρπητας ζωστήρας ή άλλα μέλη ερπητοϊών.[21] Ο κίνδυνος ασθένειας και θανάτου μπορεί να μειωθεί με τη λήψη κοινών αντιβιοτικών, όπως οι κινολόνες ή η τριμεθοπρίμη/σουλφαμεθοξαζόλη πριν εμφανιστεί οποιοσδήποτε πυρετός ή σημάδι λοίμωξης. Οι κινολόνες προφυλάσσουν αποτελεσματικά, κυρίως σε καρκίνους αίματος. Γενικά, για κάθε πέντε άτομα που είναι ανοσοκατασταλμένα μετά από χημειοθεραπεία και που λαμβάνουν αντιβιοτικά, μπορεί να προληφθεί ένας πυρετός. Για κάθε 34 που λαμβάνουν αντιβιοτικά, μπορεί να προληφθεί ένας θάνατος.[22] Μερικές φορές, η χημειοθεραπεία αναβάλλεται επειδή το ανοσοποιητικό σύστημα καταστέλλεται σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο.

Παραπομπές

  1. ↑ «Chemotherapy to Treat Cancer - National Cancer Institute». www.cancer.gov (στα Αγγλικά). 29 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2022. 
  2. ↑ «"On Health Glossary"». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Αυγούστου 2008. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2008. 
  3. ↑ 3,0 3,1 «"Βασικά σημεία της χημειοθεραπείας"». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2008. 
  4. ↑ «"General Information on Chemotherapy"». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Σεπτεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2008. 
  5. ↑ Corrie, Pippa G. (2008-01-01). «Cytotoxic chemotherapy: clinical aspects» (στα English). Medicine 36 (1): 24–28. doi:10.1016/j.mpmed.2007.10.012. ISSN 1357-3039. https://www.medicinejournal.co.uk/article/S1357-3039(07)00349-0/abstract. 
  6. ↑ «Chemotherapy for advanced gastric cancer». The Cochrane Database of Systematic Reviews 8: CD004064. August 2017. doi:10.1002/14651858.cd004064.pub4. PMID 28850174. 
  7. ↑ Alfarouk, Khalid O.; Stock, Christian-Martin; Taylor, Sophie; Walsh, Megan; Muddathir, Abdel Khalig; Verduzco, Daniel; Bashir, Adil H. H.; Mohammed, Osama Y. και άλλοι. (2015). «Resistance to cancer chemotherapy: failure in drug response from ADME to P-gp». Cancer Cell International 15: 71. doi:10.1186/s12935-015-0221-1. ISSN 1475-2867. PMID 26180516. PMC 4502609. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26180516/. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 8,7 8,8 Rachel Airley (2009). Cancer chemotherapy. Wiley-Blackwell. ISBN 978-0-470-09254-5.
  9. ↑ 9,0 9,1 Wood M, Brighton D (2005). The Royal Marsden Hospital handbook of cancer chemotherapy: a guide for the multidisciplinary team. St. Louis, Mo: Elsevier Churchill Livingstone. ISBN 978-0-443-07101-0.
  10. ↑ Epstein, Richard J. (2005-08-01). «Maintenance therapy to suppress micrometastasis: the new challenge for adjuvant cancer treatment». Clinical Cancer Research: An Official Journal of the American Association for Cancer Research 11 (15): 5337–5341. doi:10.1158/1078-0432.CCR-05-0437. ISSN 1078-0432. PMID 16061845. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16061845/. 
  11. ↑ Wagner, Anna Dorothea; Syn, Nicholas Lx; Moehler, Markus; Grothe, Wilfried; Yong, Wei Peng; Tai, Bee-Choo; Ho, Jingshan; Unverzagt, Susanne (2017-08-29). «Chemotherapy for advanced gastric cancer». The Cochrane Database of Systematic Reviews 8: CD004064. doi:10.1002/14651858.CD004064.pub4. ISSN 1469-493X. PMID 28850174. PMC 6483552. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28850174/. 
  12. ↑ Internet Archive, Roland T. (2003). Handbook of cancer chemotherapy. Philadelphia : Lippincott Williams & Wilkins. ISBN 978-0-7817-3629-9. 
  13. ↑ Internet Archive (2006). Cancer chemotherapy and biotherapy : principles and practice. [electronic resource]. Philadelphia : Lippincott Williams & Wilkins. ISBN 978-0-7817-5628-0. 
  14. ↑ Nastoupil, Loretta J.; Rose, Adam C.; Flowers, Christopher R. (2012-05). «Diffuse large B-cell lymphoma: current treatment approaches». Oncology (Williston Park, N.Y.) 26 (5): 488–495. ISSN 0890-9091. PMID 22730604. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22730604/. 
  15. ↑ Freedman, Arnold (2012-10). «Follicular lymphoma: 2012 update on diagnosis and management». American Journal of Hematology 87 (10): 988–995. doi:10.1002/ajh.23313. ISSN 1096-8652. PMID 23001911. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23001911/. 
  16. ↑ Rampling, R.; James, A.; Papanastassiou, V. (2004-06). «The present and future management of malignant brain tumours: surgery, radiotherapy, chemotherapy». Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry 75 Suppl 2: ii24–30. doi:10.1136/jnnp.2004.040535. ISSN 0022-3050. PMID 15146036. PMC 1765659. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15146036/. 
  17. ↑ Madan, Vishal; Lear, John T.; Szeimies, Rolf-Markus (2010-02-20). «Non-melanoma skin cancer». Lancet (London, England) 375 (9715): 673–685. doi:10.1016/S0140-6736(09)61196-X. ISSN 1474-547X. PMID 20171403. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20171403/. 
  18. ↑ de Groot, Stefanie; Lugtenberg, Rieneke T.; Cohen, Danielle; Welters, Marij J. P.; Ehsan, Ilina; Vreeswijk, Maaike P. G.; Smit, Vincent T. H. B. M.; de Graaf, Hiltje και άλλοι. (2020-06-23). «Fasting mimicking diet as an adjunct to neoadjuvant chemotherapy for breast cancer in the multicentre randomized phase 2 DIRECT trial». Nature Communications 11 (1): 3083. doi:10.1038/s41467-020-16138-3. ISSN 2041-1723. PMID 32576828. PMC 7311547. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32576828/. 
  19. ↑ "BreastCancer.org" "Chemotherapy Side Effects"
  20. ↑ Huang ES (2000). Internal medicine: handbook for clinicians, resident survival guide. Arlington, VA: Scrub Hill Press. p. 130. ISBN 978-0-9645467-5-2.
  21. ↑ Elad, S.; Zadik, Y.; Hewson, I.; Hovan, A.; Corrêa, M. E.; Logan, R.; Elting, L.; Spijkervet, F. και άλλοι. (2010). «A systematic review of viral infections associated with oral involvement in cancer patients: a spotlight on Herpesviridea». Supportive Care in Cancer. doi:10.1007/s00520-010-0900-3. https://www.semanticscholar.org/paper/A-systematic-review-of-viral-infections-associated-Elad-Zadik/d1d5ca1d4770f5b96a613c5645c5cdd2fb75c0cd. 
  22. ↑ Gafter-Gvili, Anat; Fraser, Abigail; Paul, Mical; Vidal, Liat; Lawrie, Theresa A.; van de Wetering, Marianne D.; Kremer, Leontien C. M.; Leibovici, Leonard (2012-01-18). «Antibiotic prophylaxis for bacterial infections in afebrile neutropenic patients following chemotherapy». The Cochrane Database of Systematic Reviews 1: CD004386. doi:10.1002/14651858.CD004386.pub3. ISSN 1469-493X. PMID 22258955. PMC 4170789. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22258955/. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Χημειοθεραπεία&oldid=9430032"