Μετάβαση στο περιεχόμενο

Τρίτος τομέας οικονομίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Τρίτος τομέας της οικονομίας είναι αυτός ο οποίος εμπεριέχει της μη καπιταλιστικές επιχειρήσεις και τις ιδιωτικές ή άτυπες ενώσεις. Οργανώσεις δηλαδή που δεν έχουν ως πρωτεύοντα σκοπό την επιδίωξη κέρδους αλλά δραστηριοποιούνται με γνώμονα την αλληλεγγύη και σκοπό την κοινή ωφέλεια. Προϋποθέσεις ένταξης ή κατάταξης επιχειρήσεων στον τρίτο τομέα είναι η ελεύθερη συμμετοχή, η ισότητα και η αλληλεγγύη.

Η διαφορά του τρίτου τομέα από τον ιδιωτικό τομέα (ή τον κρατικό εάν λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικές παραμέτρους) έγκειται κυρίως στο γεγονός ότι στον ιδιωτικό τομέα τα μέσα παραγωγής ανήκουν στον ιδιώτη ή στους μετόχους ενώ γενικότερα στον τρίτο τομέα  τα μέσα παραγωγής είναι «κοινά» για τα μέλη.

Το εγχειρίδιο που αφορά τους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς (Nonprofit Institutions) και έχει εκδοθεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (UNO) το 2003 αναφέρει σχετικά με τα κριτήρια τα οποία πρέπει να έχουν οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί:

1. Οργανισμοί που να έχουν θεσμοθετηθεί

2. Ιδιωτικοί και ξεχωριστοί από τον κρατικό μηχανισμό

3. Μη επιστρεφόμενα κέρδη για τους ιδιοκτήτες

4. Ίδιο-κυβερνώμενοι οργανισμοί

5. Είναι εθελοντικοί τουλάχιστον σε ένα βαθμό[1]

Ενώ η European Economic and Social Committee’s summary report (2012, p.17) περιγράφει τους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς ως «Ιδιωτικούς, τυπικά οργανωμένες ενώσεις με αυτονομία αποφάσεων και ελευθερία των μελών που παράγουν όχι αγοραίες εξυπηρετήσεις που απευθύνονται σε οικογένειες και των οποίων το πλεόνασμα δεν μπορεί να διανεμηθεί στους οικονομικούς αντιπροσώπους που τους έχουν δημιουργήσει, τους ελέγχουν ή τους χρηματοδοτούν»[2].

Ιστορική αναδρομή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Τρίτος τομέας της οικονομίας μπορεί να ηχνηλατηθεί ήδη από την αρχαιότητα σε περιπτώσεις όπου οι ανάγκες και οι συνθήκες οδήγησαν τοπικές κοινωνίες στη δημιουργία και συν-διαχείριση του κοινού τους πλούτου, διαπλάθοντας έτσι την κοινή ηθική και τους εναλλακτικούς τρόπους και μέσα που ήταν αναγκαία γι' αυτό το σκοπό. Παραδείγματα τέτοια μπορούν να βρεθούν στους Αιγυπτιακούς συνεταιρισμούς, στην Ρωμαϊκή εκπαίδευση κλπ.

Μετά τη Γαλλική επανάσταση (1789), οι ιδέες της αλληλεγγύης και της κοινωνικής δράσης οδήγησαν στην δημιουργία των πρώτων φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, νοσοκομείων και αλληλέγγυων οργανισμών[3].

Στις αρχές του 20ου αιώνα η κοινωνικό-οικονομική θεωρία του Marx υπήρξε μία από τις σημαντικότερες επιρροές στην ενοποίηση της πολιτικής οικονομίας και της κοινωνιολογίας έναντι της οικονομικής ανισότητας, ενώ σύμφωνα με τον Defoyncy και Develtere (1997)[4] ο ουτοπικός σοσιαλισμός διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη σχηματοποίηση του ιδεολογικού υπόβαθρου.

Ο όρος Τρίτος τομέας συναντάτε πρώτη φορά τη δεκαετία του 1970 στις Ηνωμένες Πολιτείες στην έρευνα της κοινωνιολόγου Αmitai Etzioni (1973)[5], στην ίδια δεκαετία δημιουργείται και η εμφάνιση ενός κοινού ρεύματος εθελοντισμού κυρίως αναφορικά με την κοινωνική δικαιοσύνη και πολιτική.

Σημαντικοί εκπρόσωποι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μερικοί από τους σημαντικότερους ακαδημαϊκούς και μη εκπρόσωπους των θεωριών σχετικών με τον Τρίτο τομέα της οικονομίας που μπορούν να αναφερθούν είναι οι Karl Marx, Friedrich Engels, John Stuart Mill, Leon Warlas, Charles Dunoyer, Lester Salamon, Karl Polanyi, John Hopkins, David Bollier, Michael Hardt, Antonio Negri, Elinor Ostrom.


  1. System of National Accounts 2008. United Nations. 19 Ιουλίου 2010. σελίδες 455–460. ISBN 9789210544603. 
  2. «THE SOCIAL ECONOMY IN THE EUROPEAN UNION» (PDF). csdle.lex.unict.it. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 17 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2018. 
  3. Dean, David (1996). «Law-Making and Society in Late Elizabethan England by David Dean». Cambridge Core (στα Αγγλικά). doi:10.1017/cbo9780511522529. Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2018. 
  4. Defourny, J., & Develtere, P. (1997). Jalons pour une clarification des de´bats sur l’e´conomie sociale (2nd ed.). Luxembourg: ADA Dialogue
  5. Etzioni, A. (1973). The third sector and domestic missions. Public Administration Review, 33(3), 314-314-323

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. Ainsworth, D., (2009). Third sector should be called "first sector" Cameron says. Third Sector, 27/08/2018.
  2. Alexander, C., (2012). The human economy A Citizen’s guide- third sector Polity Press.
  3. Alvey, E. J. (2011). The ethical foundations of economics in ancient Greece, focusing on Socrates and Xenophon.38(8), 714-714-733.
  4. Amin, A., Cameron, A., & Hudson, R., (2002). Placing the social economy (1st ed.). USA & Canada: Routledge.
  5. Anheier, H. (2002). The third sector in Europe: Five theses. London: Civil Society.
  6. Bridge, S., Murtagh, B., & O'Neill, K., (Eds.). (2013). Understanding the social economy and the third sector (2nd ed.). London: Palgrave.
  7. Brown, E. (2014). Theoria: Studies on the status and meaning of contemplation in Aristotle’s ethics. Washington: Peeters.
  8. Christoforou, A. (2007). Social capital and development in Greece compared to countries of the European union. Athens University of Economics and Business).
  9. Defourny, J., & Develterre, P., (1999). The social economy: The worldwide making of a third sector. UNIVERSITE DE LIEGE: L'économie sociale au Nord et au Sud.
  10. Defourny, J., & Pestoff V. (2014). Towards a european conceptualization of the third sector Accountability and Social Accounting for Social and Non-Profit Organisations, 17, 25-25-87.
  11. Defourny, J., & Develtere, P. (1997). Jalons pour une clarification des de´bats sur l’e´conomie sociale (2nd ed.). Luxembourg: ADA Dialogue.
  12. Defourny, J., & Nysses, M. (2010). Social enterprise: The shaping of a new concept in a comparative regional perspective (1st ed.). Belgioum: Centre for Social Economy, University of Liège.
  13. Hardy, D. (1979). Communities in nineteenth century. London: Longman.
  14. Marx, K., & Freedman, R., (1962). Marx on economics (1st ed.). Middlesex: Penguin Harmondsworth.
  15. Mill, J. (1848). The principles of political economy with some of their applications to social philosophy (1st ed.). London: John W. Parker.
  16. Milonakis, D., & Fine, B. (2009b). From political economy to economics: Method, the social and the historical in the evolution of economic theory (1st ed.). London: Routledge.
  17. Moulaert, F., & Nussbaumer, J. (2005). The social region. european urban and regional studies.12, 45-45-64.
  18. Moulaert, F., & Ailenei, O. (2005). Social economy, third sector and solidarity relations: A conceptual synthesis from history to present.42(11), 2037-2037-2053.
  19. Muhammad, A., Shamima, H., & David, G. (2017). NFPOs and their anti-corruption disclosure practices. Public Money & Management, 37(6), 443-443-450.
  20. Polanyi, K. (2001). The Creat transformation the political and economic origins of our time (2nd ed.). BOSTON: BEACON PRESS.
  21. Polanyi, K., (1977b). The economy embedded in society. New York: The Livelihood of Man.
  22. Salamon, L. (2001). Volunteering in cross-national perspective: Evidence from 24 countries. Johns Hopkins University: Working papers of the John Hopkins comparative Non-profit sector project.
  23. Salamon, L. M. (1994). The rise of the nonprofit sector. Foreign Affairs, 73(4), 109-122.
  24. Sen, A. (1999). Development as freedom. New York: Knopf.
  25. Smith, A. (1976; 1904). An inquiry into the nature and causes of the wealth of nations. Chicago: University of Chicago Press.
  26. Westall Andrea, T. (2009). Economic analysis and the third sector, overview of economic analysis in relation to the third sector., 05/2018.
  27. World Commission on Environment and Development. (1987). Our common future. Oxford; New York: Oxford University Press.