Τηλεβόλο του Αρχιμήδη

Πειραματικό πρότυπο κανόνι ατμού των 17,5 χιλιοστών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας το 1826-29

Το τηλεβόλο του Αρχιμήδη ήταν τηλεβόλο όπλο που εφευρέθηκε από τον μαθηματικό και μηχανικό της κλασικής αρχαιότητας Αρχιμήδη. Πρόκειται για τύπο κανονιού που λειτουργούσε με την πίεση υδρατμού.

Μια από τις πρώτες αναφορές στο τηλεβόλο του Αρχιμήδη παραδίδεται από τον Πετράρχη (1304-1374), ο οποίος τοποθετεί χρονικά την ανακάλυψή του κατά την περίοδο της πολιορκίας των Συρακουσών. Στα τέλη του 15ου αιώνα, ο Λεονάρντο ντα Βίντσι σχεδίασε ένα κανόνι ατμού, το οποίο απέδωσε στον Αρχιμήδη προς τιμή του οποίου του έδωσε την ονομασία architronito. Σύμφωνα με την περιγραφή του Λεονάρντο επρόκειτο για συσκευή από καθαρό χαλκό με δυνατότητα να εκτοξεύσει βλήμμα βάρους ενός τάλαντου σε απόσταση περίπου έξι σταδίων (περ. 1100 μ.). Σε διαφορετικά μέρη της συσκευής τοποθετούνταν ποσότητες ξυλάνθρακα και νερού. Η καύση του ξυλάνθρακα εξασφάλιζε την εξάτμιση του νερού, το οποίο οδηγούνταν κατάλληλα στο θερμό τμήμα της συσκευής και το βλήμα εκτοξευόταν αξιοποιώντας την υψηλή πίεση του υδρατμού.

Σχέδια του Λεονάρντο ντα Βίντσι για ένα κανόνι ατμού το οποίο αποδίδεται στον Αρχιμήδη.

Μια αναπαράσταση του μηχανισμού του τηλεβόλου έγινε από τον έλληνα μηχανικό Ιωάννη Σακκά το 1981, σε συνεργασία με τον ιστορικό Ευάγγελο Σταμάτη. Η πειραματική συσκευή του Σακκά, σχεδιασμένη σε κλίμακα 1:5, είχε συνολικό μήκος 65 εκ. και με αυτή επιτεύχθηκε η εκτόξευση ενός βλήματος βάρους 3 κιλών σε απόσταση 50 μέτρων. Με βάση την επίδοση αυτή, εκτιμάται ότι η αντίστοιχη συσκευή σε πραγματική κλίμακα θα ήταν σε θέση να εκτοξεύσει βαρύτερα βλήματα σε απόσταση μερικών εκατοντάδων μέτρων.

Βιβλιογραφία

• Sigvard Strandh: Die Maschine; Geschichte, Elemente, Funktion. (Seite 28) ISBN 3-451-18873-2
• S. A. Paipetis, M. Ceccarelli (εκδ.), The Genius of Archimedes - 23 Centuries of Influence on Mathematics, Science and Engineering, Springer Science & Business Media, 2010