Τελέσιλλα
Τελέσιλλα | |
---|---|
Γενικές πληροφορίες | |
Γέννηση | 5ος αιώνας π.Χ. Άργος |
Θάνατος | 4ος αιώνας π.Χ. (πιθανώς) Άργος |
Εκπαίδευση και γλώσσες | |
Ομιλούμενες γλώσσες | αρχαία ελληνικά |
Πληροφορίες ασχολίας | |
Ιδιότητα | ποιήτρια συγγραφέας[1] |
Η Τελέσιλλα[2] ήταν λυρική ποιήτρια από το Άργος που έζησε τον 5ο - 6ο αιώνα π.Χ. Γεννήθηκε το 520-515 π.Χ. και καταγόταν από επιφανή οικογένεια.
Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρχαία Ελληνίδα ποιήτρια, έμεινε ονομαστή από τα μελικά της ποιήματα αλλά και το ηρωικό θάρρος της. Όπως καταγράφει ο Παυσανίας η Τελέσιλλα έσωσε το Άργος όταν ο Κλεομένης εκστράτευσε εναντίον του. Mετά την πανωλεθρία των Αργείων κατά τη μάχη αυτή κατάφερε να συγκεντρώσει και να εξοπλίσει τις γυναίκες της πόλης και να δημιουργήσει μεγάλη γραμμή άμυνας αντιμέτωπη του αλαλάζοντος εχθρού. Οι δε Λακεδαιμόνιοι σκεπτόμενοι ότι αν μεν νικούσαν το κατόρθωμά τους θα χαρακτηριζόταν «άδοξο», αφού θα είχαν νικήσει γυναίκες, αν δε θα έχαναν θα προσάπτονταν σ΄ αυτούς το «όνειδος» ότι από γυναίκες ηττήθηκαν, υποχώρησαν και επέστρεψαν στη χώρα τους[3].
Οι Αργείοι σε ένδειξη ευγνωμοσύνης ανήγειραν προς τιμή της Τελέσιλλας μεγάλη στήλη στην οποία παριστάνονταν αυτή όρθια έχοντας στα πόδια της βιβλία και κρατώντας στα χέρια κράνος που παρατηρούσε έτοιμη να το φορέσει στο κεφάλι της. Η στήλη αυτή ήταν τοποθετημένη πάνω από το θέατρο του Άργους και μπροστά από το ιερό άγαλμα της θεάς Αφροδίτης. Η στήλη αυτή σώζονταν μέχρι το 170 μ.Χ. που την είδε ο Παυσανίας και ίσως να ήταν αντίγραφο του χαλκού ανδριάντα της ποιήτριας που είχε κατασκευάσει ο Αθηναίος γλύπτης Νικήρατος. Συνέθεσε παρθένια και άλλα λυρικά τραγούδια.
Το ποίημα της Τελέσιλλας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Επιγραφή του Ασκληπιού της Επιδαύρου[4] με το ποίημα της Τελέσιλλας που σώθηκε.[5]
το ποίημα | Απόδοση |
---|---|
|
|
Σύμφωνα με τον Παυσανία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
"Τελέσιλλα δὲ οἰκέτας μὲν καὶ ὅσοι διὰ νεότητα ἢ γῆρας ὅπλα ἀδύνατοι φέρειν ἦσαν, τούτους μὲν πάντας ἀνεβίβασεν ἐπὶ τὸ τεῖχος, αὐτὴ δὲ ὁπόσα ἐν ταῖς οἰκίαις ὑπελείπετο καὶ τὰ ἐκ τῶν ἱερῶν ὅπλα ἀθροίσασα τὰς ἀκμαζούσας ἡλικίᾳ τῶν γυναικῶν ὥπλιζεν, ὁπλίσασα δὲ ἔτασσε κατὰ τοῦτο ᾗ τοὺς πολεμίους προσιόντας ἠπίστατο. ὡς δὲ <ἐγγὺς> ἐγίνοντο οἱ Λακεδαιμόνιοι καὶ αἱ γυναῖκες οὔτε τῷ ἀλαλαγμῷ κατεπλάγησαν δεξάμεναί τε ἐμάχοντο ἐρρωμένως, ἐνταῦθα οἱ Λακεδαιμόνιοι, φρονήσαντες ὡς καὶ διαφθείρασί σφισι τὰς γυναῖκας ἐπιφθόνως τὸ κατόρθωμα ἕξει καὶ σφαλεῖσι μετὰ ὀνειδῶν γενήσοιτο ἡ συμφορά, ὑπείκουσι ταῖς γυναιξί. (10) πρότερον δὲ ἔτι τὸν ἀγῶνα τοῦτον προεσήμηνεν ἡ Πυθία, καὶ τὸ λόγιον εἴτε ἄλλως εἴτε καὶ ὡς συνεὶς ἐδήλωσεν Ἡρόδοτος· ἀλλ᾽ ὅταν ἡ θήλεια τὸν ἄρρενα νικήσασα ἐξελάσῃ καὶ κῦδος ἐν Ἀργείοισιν ἄρηται, πολλὰς Ἀργείων ἀμφιδρυφέας τότε θήσει. τὰ μὲν ἐς τὸ ἔργον τῶν γυναικῶν ἔχοντα τοῦ χρησμοῦ ταῦτα ἦν." Παυσανία - Κεφ. 20[6]·
[9] Τότε η Τελέσιλλα ανέβασε πάνω στα τείχη τους υπηρέτες της, μαζί με τους γέρους και τα παιδιά που ήταν ανήμποροι να φέρουν όπλα. Η ίδια μάζεψε όσα όπλα βρίσκονταν στα σπίτια και όσα ήταν στα ιερά, συγκέντρωσε τις νέες γυναίκες, τις όπλισε και τις παρέταξε στο σημείο όπου ήξερε ότι θα έκαναν επίθεση οι εχθροί. Καθώς οι Λακεδαιμόνιοι πλησίαζαν, οι γυναίκες χωρίς να φοβηθούν από τον αλαλαγμό πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση. Οι Λακεδαιμόνιοι, επειδή σκέφτηκαν ότι, αν σκότωναν τις γυναίκες, θα γίνονταν μισητοί για το κατόρθωμά τους, ενώ αν χάσουν τη μάχη θα είναι μία ντροπιαστική συμφορά, υποχώρησαν στις γυναίκες. [10] Προηγουμένως είχε προφητέψει αυτή τη μάχη η Πυθία. Τον χρησμό κατέγραψε ο Ηρόδοτος, είτε τον κατάλαβε είτε όχι: αλλ' όταν η γυναίκα νικήσει τον άντρα,τον διώξει και δοξαστεί από τους Αργείους,πολλές Αργίτισσες τότε θα σκίζουν και τα δυο τους μάγουλα από λύπη. Αυτός ήταν ο χρησμός της Πυθίας για τον άθλο των γυναικών.
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ηρόδοτος (6. 77.2) δεν αναφέρεται στην παρέμβαση της Τελέσιλλας, εντούτοις αναφέρεται στον χρησμό της Πυθίας που επίσης είχε σημειώσει ο Παυσανίας.
ΗΡΟΔΟΤΟΣ - Ἱστορίαι (6.77.2)[7]
[6.77.2] καὶ γὰρ δή σφι ἐς τοῦτο τὸ πρῆγμα εἶχε τὸ χρηστήριον, τὸ ἐπίκοινα ἔχρησε ἡ Πυθίη τούτοισί τε καὶ Μιλησίοισι λέγον ὧδε·
ἀλλ᾽ ὅταν ἡ θήλεια τὸν ἄρσενα νικήσασα
ἐξελάσῃ καὶ κῦδος ἐν Ἀργείοισιν ἄρηται,
πολλὰς Ἀργείων ἀμφιδρυφέας τότε θήσει.
ὥς ποτέ τις ἐρέει καὶ ἐπεσσομένων ἀνθρώπων·
δεινὸς ὄφις τριέλικτος ἀπώλετο δουρὶ δαμασθείς.
[6.77.2] Γιατί σ᾽ αυτή την περίσταση αναφερόταν ο κοινός χρησμός που έδωσε η Πυθία σ᾽ αυτούς και στους Μιλησίους, μ᾽ αυτά τα λόγια:
Όταν θα δεις τη θηλυκιά να διώχνει από τη χώρα
τον σερνικό, νικώντας
ν᾽ αδράχνει δόξα ζηλευτή στο Άργος πολεμώντας,
τότε πολλές Αργίτισσες
το ᾽να και τ᾽ άλλο μάγουλο με νύχια θα σπαράζουν. Κι οι γενιές που θά ᾽ρθουν
θα ᾽χουν να λεν πως χάθηκε, τον τσάκισε το δόρυ,
οφιός, του κόσμου φόβητρο,
ως μάχονταν, κουλουριαστό τρεις γύρες το κορμί του.
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πλούταρχος -Γυναικῶν ἀρεταί - Ἀργεῖαι [8]
Οὐδενὸς δ᾽ ἧττον ἔνδοξόν ἐστι τῶν κοινῇ διαπεπραγμένων γυναιξὶν ἔργων ὁ πρὸς Κλεομένη περὶ Ἄργους ἀγών, ὃν ἠγωνίσαντο, Τελεσίλλης τῆς ποιητρίας προτρεψαμένης ταύτην δέ φασιν οἰκίας οὖσαν ἐνδόξου τῷ δὲ σώματι νοσηματικὴν εἰς θεοῦ 1 πέμψαι περὶ ὑγιείας: καὶ χρησθὲν αὐτῇ Μούσας θεραπεύειν, πειθομένην τῷ 2 θεῷ καὶ ἐπιθεμένην ᾠδῇ καὶ ἁρμονίᾳ τοῦ τε πάθους ἀπαλλαγῆναι ταχὺ καὶ θαυμάζεσθαι διὰ ποιητικὴν ὑπὸ τῶν γυναικῶν. ἐπεὶ δὲ Κλεομένης ὁ βασιλεὺς τῶν Σπαρτιατῶν πολλοὺς ἀποκτείνας οὐ μήν, ὡς ἔνιοι μυθολογοῦσιν, ἑπτὰ καὶ ἑβδομήκοντα καὶ ἑπτακοσίους πρὸς ἑπτακισχιλίοις ἐβάδιζε πρὸς τὴν πόλιν, ὁρμὴ καὶ τόλμα δαιμόνιος παρέστη ταῖς ἀκμαζούσαις τῶν γυναικῶν ἀμύνεσθαι τοὺς πολεμίους ὑπὲρ τῆς πατρίδος. ἡγουμένης δὲ τῆς Τελεσίλλης, ὅπλα λαμβάνουσι καὶ παρ᾽ ἔπαλξιν ἱστάμεναι κύκλῳ τὰ τείχη περιέστεψαν, ὥστε θαυμάζειν τοὺς πολεμίους.
Από τα έργα που έχαναν οι γυναίκες από κοινού. κανένα δεν είναι ενδοξότερο από τον αγώνα για το Άργος εναντίον του Κλεομένη. που διεξήγαγαν ύστερα από προτροπή της ποιήτριας Τελεσίλλας. Λένε, λοιπόν, πως η Τελεσίλλα, που καταγόταν από ένδοξη γενιά. αλλά είχε φιλάσθενη κράση, έστειλε στο Μαντείο του θεού να μάθει για την υγεία της και πως, όταν πήρε χρησμό να υπηρετεί τις Μούσες, και υπάκουσε στο θεό καὶ αφοσιώθηκε στη λυρική ποίηση και τη μουσική, σύντομα απαλλάχθηκε από την πάθησή της. και οι γυναίκες τη θαύμαζαν για την ποιητική της τέχνη. Όταν, λοιπόν, ο Κλεομένης ο βασιλιάς των Σπαρτιατών, σκότωσε πολλούς Αργείους (όχι, όμως, όπως διηγούνται μερικοί, επτά χιλιάδες επτακόσιους εβδομήντα επτά), και βάδιζε εναντίον της πόλης, ήρθε στις νέες γυναίκες µια θεόσταλτη παρόρμηση και τόλμη, να αποκρούσουν τους εχθρούς για την πατρίδα τους. Υπό την ηγεσία, λοιπόν, της Τελεσίλλας, άδραξαν τα όπλα και, παίρνοντας θέση κοντά στις επάλξεις, περιέβαλαν ολόγυρα τα τείχη. µε αποτέλεσμα οι εχθροί να ξαφνιαστούν.
Αποσπάσματα από τα ποιήματά της με στίχους ιωνικών παραμέτρων και τροχαϊκή κατάληξη διέσωσε ο Στοβαίος, που εκδόθηκαν από τον Μπεργκ στη συλλογή «Έλληνες λυρικοί ποιηταί» (τόμος Γ’).
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Μιχαηλίδης, Σόλωνας, επιμ. (1989). «Τελέσιλλα». Εγκυκλοπαίδεια της αρχαίας ελληνικής μουσικής. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, σελ. 305. ISBN 9789602501740.
Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Ian Plant: «Women Writers of Ancient Greece and Rome» (Αγγλικά) University of Oklahoma Press. Νόρμαν. 2004. ISBN-13 978-0-8061-3622-6.
- ↑ «Τελέσιλλα η Αργεία λυρική Μούσα». ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. 29 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2021.
- ↑ Suda On Line - Telesilla - Τελέσιλλα, ποιήτρια. ἐπὶ στήλης τὰ μὲν βιβλία ἀπέρριπτε, κράνος δὲ τῇ κεφαλῇ περιέθηκε. καὶ γὰρ ὅτε Λακεδαιμόνιοι τοὺς ἐν τῷ ἱερῷ τοῦ Ἄργους καταφυγόντας διέφθειρον καὶ πρὸς τὴν πόλιν ᾔεσαν ὡς αἱρήσοντες, τότε Τελέσιλλα τὰς ἐν ἡλικίᾳ γυναῖκας ὁπλίσασα ὑπήντησεν οἷ προσῄεσαν. ὅπερ ἰδόντες οἱ Λακεδαιμόνιοι ἐς τοὐπίσω ὑπέστρεψαν, αἰσχρὸν νομίσαντες γυναιξὶ πολεμεῖν, ἃς καὶ τὸ νικᾶν ἄδοξον καὶ ἡττᾶσθαι μέγα ὄνειδος. ἐς τοῦτο καὶ ὁ χρησμὸς πεπλήρωτο, Ἀργείοις λέγων: ἀλλ' ὅταν ἡ θήλεια τὸν ἄρρενα νικήσασα ἐξελάσῃ καὶ κῦδος Ἀργείοισιν ἄρηται, πολλὰς Ἀργείων ἀμφιδρυφέας τότε θήσει.
- ↑ «Ασκληπιείο της Επιδαύρου». ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. 21 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουλίου 2021.
- ↑ «IG IV²,1 131 - PHI Greek Inscriptions». inscriptions.packhum.org. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2021.
- ↑ Από βικιθήκη Κορινθιακά" Παυσανίας - Κεφ. 20.9
- ↑ «Ιστορίαι (Ηροδότου)/Ερατώ - Βικιθήκη». el.wikisource.org. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2021.
- ↑ Πλούταρχος -Γυναικῶν ἀρεταί - Ἀργεῖαι από Βικιθήκη
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
|
Αυτό το βιογραφικό λήμμα σχετικά με πρόσωπο που έζησε κατά την ελληνιστική περίοδο χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |