Σχολή Ιωάννου Ντέκα

Προσθήκη συνδέσεων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Σχολή Ιωάννου Ντέκα λειτούργησε στην Αθήνα από το 1750 έως την Ελληνική Επανάσταση του 1821 στη σημερινή οδό Μητροπόλεως μεταξύ των οδών Ευαγγελιστρίας και Αιόλου.[1] Σε αυτό το διάστημα διακόπηκε η λειτουργία της, αλλά δεν είναι γνωστό πότε. Είναι γνωστό όμως, ότι τον Δεκέμβριο του 1807 υπήρξε σιγγίλιο από τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε' που αφορούσε την επαναλειτουργία της.[2][3] Ιδρύθηκε από τον Ιωάννη Ντέκα, που γεννήθηκε το 1680 στην Αθήνα και πέθανε το 1762 στη Βενετία, όπου είχε διαπρέψει στο εμπόριο.[4] Σε αυτή τη δύσκολη περίοδο της τουρκοκρατούμενης Αθήνας, η λειτουργία της σχολής πολλές φορές κινδύνεψε, αλλά τελικά υποστηρίχθηκε οικονομικά και ηθικά από πολλούς.

Ιστορία της σχολής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιδέα της δημιουργίας της σχολής στην Αθήνα ξεκίνησε από τον Μιχαήλ Ντέκα, ο οποίος υπήρξε άνθρωπος των γραμμάτων, στην τότε οθωμανική Αθήνα. Ο Ιωάννης Ντέκας ήταν ξάδελφος του Μιχαήλ που είχε ξενιτευτεί στην Βενετία και είχε την οικονομική δύναμη αλλά και τις γνωριμίες στην Ευρώπη, ώστε να ξεκινήσει την υλοποίηση αυτής της ιδέας. Ο ηγούμενος Ιερόθεος Β’ Δέγλερης της Μονής Πεντέλης χρησιμοποίησε την επιρροή του στους οθωμανούς για να δοθεί η σχετική άδεια.[5] Την επιστασία της ανοικοδόμησης της σχολής είχε αναλάβει ο Μιχαήλ Ντέκας. Με την ίδρυση της σχολής ο Ιωάννης Ντέκας κληροδότησε την βιβλιοθήκη του και 12.000 δουκάτα ώστε να πληρώνονται οι δάσκαλοι με 200 δουκάτα ετησίως και οι 12 άποροι μαθητές με 25 δουκάτα.[2][6] Τα χρήματα αυτά κατατέθηκαν σε κάποιο τραπεζικό ίδρυμα της Βενετίας,[Σημ 1] όπου η διαχείρισή τους και η επικύρωση των δασκάλων και των μαθητών, γινόταν από την Ελληνική Αδελφότητα του Αγίου Νικολάου των Ελλήνων στη Βενετία.[7][8][9] Στους 12 μαθητές συμπεριλαμβάνονταν και 3 άποροι μαθητές από την Λειβαδιά που επιχορηγούνταν από το κληροδότημα του ευεργέτη Σταμάτη Ρούφου, ο οποίος ήταν επίσης έμπορος στην Βενετία.[10] Οι 12 μαθητές ήταν εσωτερικοί, δηλαδή η σχολή τους εξασφάλιζε και στέγη.[11]

Το 1797, όταν ο Ναπολέων κατέλαβε την Βενετία, ότι κεφάλαια υπήρχαν στο Νομισματοκοπείο της Βενετίας κατασχέθηκαν. Το άμεσο επακόλουθο ήταν η σχολή να έχει οικονομικές δυσκολίες, που όμως αντιμετωπίστηκαν προσωρινά, με βοήθεια από τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Άνθιμο, όταν απευθύνθηκε σε αυτόν ο Ιωάννης Βενιζέλος (20/7/1798), ο οποίος ήταν τότε δάσκαλος στη σχολή και όπως αναφέρει είχε να πληρωθεί 2 χρόνια.[2][1][12][9]

Το 1806, βοηθάει στη συντήρηση της σχολής και ο ηγούμενος της Μονής Ασωμάτων Διονύσιος Πετράκης.[2] Με έγγραφο της 1ης Μαΐου 1806 ορίστηκε δωρεά σε χρήμα και σε τρόφιμα (σιτάρι, τυρί και λάδι) για τον μισθό του δασκάλου και τους 12 άπορους μαθητές από την Αθήνα και τη Λειβαδιά, συμπεριλαμβανομένου και του χαράτζι τους. Τον Δεκέμβριο του 1807, με σιγγίλιό του Πατριάρχης Γρηγόριος Ε' συγχαίρει την Μονή για την στήριξη και την επαναλειτουργία της Σχολής.[3]

Το 1812, μετά τον θάνατο του διδασκάλου Σαμουήλ Κουβελάνου, η «Σχολή του Κοινού», μια επίσης ελληνική σχολή στην τουρκοκρατούμενη Αθήνα, παύει την λειτουργία της και η εκπαίδευση των νέων στρέφεται στη Σχολή του Ιωάννου Ντέκα. Μαζί με τους μαθητές, η σχολή Ντέκα, «κληρονομεί» και το εκπαιδευτικό υλικό, βιβλιοθήκη 600 τόμων, όργανα αστρονομίας και σφαίρες γεωγραφίας.[13]

Το 1813 ιδρύθηκε η Φιλόμουσος Εταιρία, η οποία ανέλαβε την οικονομική στήριξη της σχολής.[2]

Το οίκημα που στεγαζόταν η Σχολή Ντέκα βρισκόταν κοντά στη σημερινή πλατεία Μητροπόλεως,[3] και τμήμα της σημερινής οδού Μητροπόλεως ονομαζόταν οδός Ντέκα Ιωάννου τουλάχιστον μέχρι το 1965.[14] Οδός Ντέκα Ιωάννου υπάρχει και στη Θεσσαλονίκη δίπλα από τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό.

Διδάσκαλοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διδάσκαλοι της σχολής:[2]

  • Ιερομόναχος-ιεροδιδάσκαλος Βησσαρίων Ρούφος (από 1750 έως 1765 ή 1766), ο οποίος προερχόταν από την Μονή Πεντέλης. Είχε εκπαιδευτεί στα ελληνικά και τα φιλοσοφικά από τον Μπαλάνο στα Ιωάννινα.[6] Προηγουμένως, τα έτη 1740 με 1748, είχε διδάξει στη «Σχολή του Κοινού».[15] Ήταν υπεύθυνος σε θέματα εκπαίδευσης και διεύθυνσης από την έναρξη της σχολής και υπήρξε ο πρώτος διδάσκαλος. Μετά το θάνατο του Ιωάννη Ντέκα το 1762, οι ευθύνες του για την σχολή μεγάλωσαν. Όμως αρχές του 1765 ή 1766 πεθαίνει, με αποτέλεσμα να κινδυνέψει η συνέχεια της σχολής.[5]
  • Ιεροδιάκονος Σωφρόνιος Μπάρμπανος (από 1755 έως 1774), υπήρξε Αθηναίος μαθητής και διάδοχος του Βησσαρίωνα Ρούφου. Μετά μερικά χρόνια παραιτήθηκε λόγω προστριβών με τον επίτροπο της σχολής Δημήτριο Ντέκα του Μιχαήλ.[6][15]
  • Ιωάννης Μπενιζέλος (ή Βενιζέλος), υπήρξε Αθηναίος μαθητής του Βησσαρίωνα Ρούφου και δίδαξε στη σχολή μέχρι το θάνατό του.[6] Ένα σημαντικό έργο του είναι «Ιστορία των Αθηνών». Απεβίωσε το 1806.[16]
  • Διάκονος Γρηγόριος, προσωρινός διδάσκαλος.
  • Μοναχός Νεκτάριος, προσωρινός διδάσκαλος.
  • Αθανάσιος Κύπριος, ήταν γραμματέας του Μητροπολίτη.
  • Ιωάννης Τατλίκαρης εκ Ραιδεστού Θράκης.
  • Μιχαήλ Μασσών, φιλόλογος, απεβίωσε το 1823.[16]
  • Δαμασκηνός Πετράκης, απεβίωσε το 1823.[16]
  • Στάμος Παπασεραφειμ, ο οποίος με μισθό 1000 τάλιρα ετησίως, δίδασκε και φιλοσοφία.
  • Ιωάννης Παλαμάς (από 1810 έως 1812 και από 1817 έως 1821).
  • Διονύσιος Πύρρος (από 1813). Έφτιαξε βοτανικό κήπο με 300 είδη φυτών και μουσείο με 300 είδη ορυκτών στην οικία του Δημήτριου Καλλιφουρνά.[17][18]

Μαθητές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Σαμουήλ Κουβελάνος[2]. Υπήρξε μαθητής του Βησσαρίωνα και του Σωφρόνιου. Το 1789 διδάσκει στη «Σχολή του Κοινού», όπου διαδέχτηκε τον Αθανάσιο Μπουσόπουλο και παρέμεινε για 20 περίπου χρόνια, αρκετά ώστε να γίνει γνωστή σαν Σχολή Κουβελάνου. Δίδαξε στη «Σχολή του Κοινού» μέχρι το θάνατό του, το 1810 ή 1812. Σε αυτή τη σχολή είχε για περίπου 2 χρόνια μαθητή τον Γεώργιο Ψύλλα.[16][19]
  • Γεώργιος Ψύλλας, ήλθε στη σχολή, αφού προηγουμένως είχε μαθητεύσει 2 χρόνια στη «Σχολή του Κοινού».[20][21]

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Στο Δημόσιο Νομισματοκοπείο της Βενετίας (κατά τον Παπαρρηγόπουλο) ή στο Ταμείο της Αριστοκρατίας των Βενετών (κατά τον Σουμερλή). Η ουσία είναι ότι αυτά τα χρήματα χάθηκαν όταν ο Ναπολέον κατέλαβε την Βενετία το 1797.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 «Το ιστορικό της Μονής Πετράκη» από apostoliki-diakonia.gr. Δημοσιεύθηκε 26/01/2012. Αρχειοθετήθηκε 20/08/2016. Ανακτήθηκε 13/06/2018.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 «Σχολή Ιωάννου Ν. Ντέκα» από lib.uoa.gr. Αρχειοθετήθηκε 13/06/2018. Ανακτήθηκε 13/06/2018.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «Το σιγίλλιο από τον πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε', με τους επαίνους για την στήριξη της Μονής Πετράκη» από synodikimoni.blogspot.com. Δημοσιεύθηκε 27/01/2012. Αρχειοθετήθηκε 13/06/2018. Ανακτήθηκε 13/06/2018.
  4. ↑ «Ντέκας, Ιωάννης (Αθήνα, 1680 - Βενετία, 1762)» από Εκδοτική Αθηνών. Δημοσιεύθηκε 10/02/2014. Αρχειοθετήθηκε 13/06/2018. Ανακτήθηκε 13/06/2018.
  5. ↑ 5,0 5,1 «Ιστορία της Ιεράς Μονής Πεντέλης Αρχειοθετήθηκε 2018-01-01 στο Wayback Machine.» από Δήμο Βριλησσίων. Αρχειοθετήθηκε 03/07/2017. Ανακτήθηκε 11/06/2018.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Σταματιάδης, Επαμ. «Οι Καταλανοί εν τη Ανατολή :οις προσετέθη και ανέκδοτός τις χρονολογία των Αθηνών» Αθήναι, Τυπ. Κ. Αντωνιάδου,1869, σελ. 272
  7. ↑ «Ένας πρόλογος του Σαμουήλ Γεωργιάδη (1787)» σελ. 73 (σελ. 2 στο pdf) από ejournals.epublishing.ekt.gr/. Αρχειοθετήθηκε 14/06/2018. Ανακτήθηκε 14/06/2018.
  8. ↑ Παπαρρηγόπουλος, Κωνσταντίνος «Τα διδακτικώτερα πορίσματα της ιστορίας του ελληνικού έθνους». Εν Αθήναις: Εκ του τυπογραφείου των καταστημάτων Σπυρίδ. Κουσουλίνου, 1899, σελ. 464.
  9. ↑ 9,0 9,1 Σουρμελής, Διονύσιος, βλ. πηγές σελ. 63-64.
  10. ↑ Στάμου Π. «Ο έμπορος Σταμάτης Ρούφος, ένας ευεργέτης στα μέσα του 18ου αιώνα» από http://srv-vivl-livad.voi.sch.gr. Αρχειοθετήθηκε 28/05/2016. Ανακτήθηκε 13/06/2018.
  11. ↑ «Ένας πρόλογος του Σαμουήλ Γεωργιάδη (1787)» σελ. 80 (σελ. 9 στο pdf) από ejournals.epublishing.ekt.gr/. Αρχειοθετήθηκε 14/06/2018. Ανακτήθηκε 14/06/2018.
  12. ↑ «Ένας πρόλογος του Σαμουήλ Γεωργιάδη (1787)» σελ. 78 (σελ. 7 στο pdf) από ejournals.epublishing.ekt.gr/. Αρχειοθετήθηκε 14/06/2018. Ανακτήθηκε 14/06/2018.
  13. ↑ «Ένας πρόλογος του Σαμουήλ Γεωργιάδη (1787)» σελ. 75-76 (σελ. 4-5 στο pdf) από ejournals.epublishing.ekt.gr/. Αρχειοθετήθηκε 14/06/2018. Ανακτήθηκε 14/06/2018.
  14. ↑ «Αστυνομικά Χρονικά» τεύχος 298, σελ. 954, από policemagazine.gr. Δημοσιεύθηκε 15/10/1965. Αρχειοθετήθηκε 14/06/2018. Ανακτήθηκε 14/06/2018.
  15. ↑ 15,0 15,1 «Ένας πρόλογος του Σαμουήλ Γεωργιάδη (1787)» σελ. 74, 82 (σελ. 3, 11 στο pdf) από ejournals.epublishing.ekt.gr/. Αρχειοθετήθηκε 14/06/2018. Ανακτήθηκε 14/06/2018.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Σουρμελής, Διονύσιος, βλ. πηγές σελ. 72.
  17. ↑ «ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΧΑΡΤΟΠΟΙΕΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ – ΚΕΦΑΛΑΡΙ ΑΡΓΟΥΣ» από kefalari.com.gr. Αρχειοθετήθηκε 13/08/2017. Ανακτήθηκε 15/06/2018.
  18. ↑ «Πύρρος Διονύσιος ο Θετταλός (1774 ή 1777 – 1853)» από argolikivivliothiki.gr. Δημοσιεύθηκε 10/06/2009. Αρχειοθετήθηκε 15/06/2018. Ανακτήθηκε 15/06/2018.
  19. ↑ «Ένας πρόλογος του Σαμουήλ Γεωργιάδη (1787)» σελ. 74, 79 (σελ. 3, 8 στο pdf) από ejournals.epublishing.ekt.gr/. Αρχειοθετήθηκε 14/06/2018. Ανακτήθηκε 14/06/2018.
  20. ↑ «Ένας πρόλογος του Σαμουήλ Γεωργιάδη (1787)» σελ. 74 (σελ. 3 στο pdf) από ejournals.epublishing.ekt.gr/. Αρχειοθετήθηκε 14/06/2018. Ανακτήθηκε 14/06/2018.
  21. ↑ «Ψύλλας, Γεώργιος (Αθήνα, 1794 - 1878)» από greekencyclopedia.com. Δημοσιεύθηκε 29/03/2014. Αρχειοθετήθηκε 15/06/2018. Ανακτήθηκε 15/06/2018.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σχολή_Ιωάννου_Ντέκα&oldid=9903746"