Πρωθυπουργός της Σρι Λάνκα
| Πρωθυπουργός της Σρι Λάνκα ශ්රී ලංකා අග්රාමාත්ය இலங்கை பிரதமர் | |
|---|---|
 | |
| Προσφώνηση |
|
| Κατοικία | Temple Trees |
| Έδρα | Sri Jayawardenapura Kotte |
| Διορισμός από | Πρόεδρος της Σρι Λάνκα |
| Διάρκεια θητείας | Πέντε χρόνια |
| Αρχικός κάτοχος | Ντον Στέφεν Σεναναγιάκε |
| Δημιουργία | 14 Οκτωβρίου 1947 |
| Μισθός | 858.000 LKR ετησίως (2016)[1][2] |
| Ιστοσελίδα | Γραφείο Πρωθυπουργού |
Ο Πρωθυπουργός της Λαϊκής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Σρι Λάνκα είναι ο αναπληρωτής επικεφαλής της κυβέρνησης της Σρι Λάνκα, και το ανώτερο μέλος του κοινοβουλίου στο υπουργικό συμβούλιο. Το Υπουργικό Συμβούλιο θεωρείται συλλογικά υπόλογο στο κοινοβούλιο για τις πολιτικές και τις ενέργειές του.
Στις 21 Νοεμβρίου 2019 ο Μαχίντα Ραγιαπάκσε διορίστηκε πρωθυπουργός για 3η θητεία, μετά την παραίτηση του Ρανίλ Γουεκρεμεσίνγκε, μετά την εκλογική νίκη του αδελφού του, Γκοταμπάγια Ραγιαπάκσε ως προέδρου. Στις 9 Μαΐου 2022 ο Μαχίντα Ραγιαπάκσε παραιτήθηκε λόγω μαζικών συγκρούσεων και λίγο αργότερα διορίστηκε για 4η φορά στο αξίωμα ο Ρανίλ Γουικρεμεσίνγκε.[3]
Η Χαρίνι Αμαρασουρίγια είναι πρωθυπουργός από τις 23 Σεπτεμβρίου 2024.
Διορισμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο πρόεδρος δύναται να διορίσει έναν βουλευτή ως Πρωθυπουργό, ο οποίος κατά τη γνώμη του προέδρου "είναι πολύ πιθανό να κερδίσει την εμπιστοσύνη της Βουλής". Ο πρωθυπουργός ασκεί τα καθήκοντά του καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου κατά την οποία το υπουργικό συμβούλιο συνεχίζει να λειτουργεί σύμφωνα με τις διατάξεις του συντάγματος, εκτός εάν ο πρωθυπουργός παραιτηθεί από τη θέση ή παύσει να είναι βουλευτής.[4]
Εξουσίες και ρόλος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Με βάση το Σύνταγμα του Σόουλμπερι η θέση του Πρωθυπουργού συστάθηκε το 1947 ως αρχηγού κυβέρνησης στο σύστημα Ουεστμίνστερ. Το 1978, με την δεύτερη τροποποίηση του Συντάγματος του 1972 πολλές από τις εξουσίες του πρωθυπουργού μεταφέρθηκαν στο εκτελεστικό προεδρείο ως αρχηγού κυβέρνησης και αρχηγού του συμβουλίου υπουργών και διαδόχου του προέδρου. Ο πρωθυπουργός μπορεί να υπηρετεί ως βουλευτής (αντιπρόσωπος του προέδρου) εάν αμφότεροι πρόσκεινται στο ίδιο πολιτικό κόμμα. Σε συγκεκριμένες περιστάσεις, όταν ο πρόεδρος δεν ανήκει στο κόμμα που έχει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο ή σχηματίζεται μια εθνική κυβέρνηση, ο πρωθυπουργός μπορεί να διορίζεται και από ένα κόμμα διαφορετικό από εκείνο του προέδρου. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο πρωθυπουργός είναι και ντε φάκτο αρχηγός κυβέρνησης.[4] Το 2015 με την 19η τροποποίηση του συντάγματος, επέστρεψαν οι συγκεκριμένες εξουσίες του πρωθυπουργού.
Ο πρωθυπουργός είναι δεύτερος σημαντικότερος μετά τον πρόεδρο και αρχηγός του συμβουλίου υπουργών. Μπορεί να είναι μέλος του Συνταγματικού Συμβουλίου, του συμβουλίου εθνικής ασφάλειας και είναι το σημαντικότερο μέλος της κυβέρνησης.
Αρχηγός του συμβουλίου υπουργών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ως αρχηγός του συμβουλίου υπουργών, ο πρωθυπουργός έχει την εξουσία να:
- Καθορίζει τον αριθμό των υπουργών και υπουργείων του Υπουργικού Συμβουλίου και να αναθέτει τα καθήκοντα.
- Να καθορίζει τον αριθμό των μη υπουργών και υπουργείων και την ανάθεση εργασιών.
Ανώτατος προεδρικός σύμβουλος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Με βάση το σύνταγμα, ο πρωθυπουργός έχει καθήκον να συμβουλεύει τον πρόεδρο να:
- Διορίζει, απολύει ή αποδέχεται την παραίτηση των υπουργών.[4]
- Να αλλάζει τα θέματα που ανατίθενται στους υπουργούς.[4]
Προεδρική διαδοχή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σύμφωνα με το σύνταγμα, εάν η θέση του προέδρου κενωθεί, ο πρωθυπουργός «θα ενεργεί στο αξίωμα του Προέδρου κατά την περίοδο μεταξύ της εμφάνισης αυτής της κενής θέσης και της ανάληψης της θέσης από τον νέο πρόεδρο και θα διορίζει έναν από τους άλλους υπουργούς του Υπουργικού Συμβουλίου να ασκεί τα καθήκοντα του πρωθυπουργού». Σε περίπτωση που η θέση του Πρωθυπουργού είναι κενή ή ο πρωθυπουργός δεν είναι σε θέση να κυβερνήσει, ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου αναλαμβάνει τα καθήκοντα του Προέδρου.[4]
Ο πρόεδρος μπορεί να διορίσει τον πρωθυπουργό να ασκεί, να εκτελεί και να ασκεί τις εξουσίες, τα καθήκοντα και τα καθήκοντα του προέδρου για περίοδο κατά την οποία ο πρόεδρος δεν είναι σε θέση να ασκήσει τις εξουσίες, τα καθήκοντα και τα καθήκοντα του αξιώματός του λόγω ασθένειας , απουσίας από τη Σρι Λάνκα ή οποιασδήποτε άλλης αιτίας.[4]
Ασφάλεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραδοσιακά η πρωθυπουργική ασφάλεια παρέχεται από την Αστυνομία της Σρι Λάνκα. Έπειτα από τη δημιουργία της θέσης το 1948, ένας υποεπιθεωρητής ήταν αρμόδιος για την προσωπική προστασία του πρωθυπουργού μέχρι την κατάργηση του αξιώματος από τον Μπανταρανάικε. Όταν ο τελευταίος δολοφονήθηκε, μόνο ένας αστυνομικός φρουρούσε την είσοδο της κατοικίας του. Μετά τη δολοφονία του Μπανταρανάικε, οι διάδοχοί του πρωθυπουργοί δέχθηκαν μια αστυνομική φρουρά με επικεφαλής έναν υποεπιθεωρητή. Αυτό συμπληρώθηκε από το Απόσπασμα Ασφαλείας Πεδίου του Στρατού μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του 1962 και κατά την εξέγερση του JVP του 1971.[5] Σήμερα αρμόδιο για την ασφάλεια του πρωθυπουργού είναι το Τμήμα Ασφαλείας του Πρωθυπουργού.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η θέση του Πρωθυπουργού της Κεϋλάνης δημιουργήθηκε το 1947 καθώς η Κεϋλάνη απέκτησε αυτοδιοίκηση με το σχηματισμό της Κυριαρχίας της Κεϋλάνης σύμφωνα με τις συστάσεις της Επιτροπής Σόουλμπερι σύμφωνα με τους Νόμους Ανεξαρτησίας της Κεϋλάνης του 1947 και τα Διατάγματα της Κεϋλάνης (Σύνταγμα και Ανεξαρτησία) στο Συμβούλιο του 1947, αντικαθιστώντας το αποικιακό αξίωμα του επικεφαλής γραμματέα της Κεϊλάνης.[6][7] Πρώτος πρωθυπουργός ανέλαβε ο Ντ. Σ. Σεναναγιάκε, ο αρχηγός του νεοσύστατου Ενωμένου Εθνικού Κόμματος. Ο πρωθυπουργός παρέμεινε και υπουργός Εξωτερικών και Άμυνας. Το 1972 όταν η Σρι Λάνκα έγινε δημοκρατία, η θέση μετονομάστηκε Πρωθυπουργός της Σρι Λάνκα. Με την αλλαγή στο σύνταγμα του 1978 το αξίωμα του πρωθυπουργού απέκτησε λιγότερες εξουσίες, καθώς ο πρόεδρος έγινε πλέον αρχηγός κράτους και αρχηγός κυβέρνησης. Πριν το 1978, ο πρωθυπουργός ήταν και υπουργός Εξωτερικών και Άμυνας. Ο πρωθυπουργός διορίζεται από τον πρόεδρο ως επικεφαλής του συμβουλίου υπουργών. Όταν κενωθεί η θέση του προέδρου, ο πρωθυπουργός αναλαμβάνει υπηρεσιακός πρόεδρος έως ότου εκλεγεί νέος πρόεδρος από το κοινοβούλιο ή εκλεγεί με νέες εκλογές ένας νέος πρόεδρος. Με την τροποποίηση του συντάγματος το 2015, ο πρωθυπουργός απολαμβάνει περισσότερων εξουσιών όταν διορίζει υπουργούς και είναι επικεφαλής του υπουργικού συμβουλίου.
Συνταγματική κρίση του 2018
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις 26 Οκτωβρίου 2018 ο πρόεδρος Μαϊθριπάλα Σιρισένα διόρισε τον Μαχίντα Ραγιαπάκσε στην πρωθυπουργία, προκαλώντας συνταγματική κρίση, καθώς δεν απάλλαξε πρώτα από τα καθήκοντά του τον από το 2015 πρωθυπουργό Ρανίλ Γουικρεμεσίνγκε. Αποτέλεσμα ήταν η χώρα να έχει ταυτόχρονα δύο πρωθυπουργούς. Ο Σιρισένα αποφάσισε να διαλύσει το Κοινοβούλιο και να προκηρύξει πρόωρες εκλογές. Ωστόσο, με εντολή του Ανωτάτου Δικαστηρίου στις 14 Νοεμβρίου το Κοινοβούλιο συνήλθε σε συνεδρίαση και ενέκρινε πρόταση μομφής εναντίον του Ραγιαπάκσε. [8]
Έπειτα από αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου και του Εφετείου, ο Ραγιαπάκσε υπαναχώρησε και επανέφερε στην πρωθυπουργία τον Γουικρεμεσίνγκε στις 16 Δεκεμβρίου 2018, τερματίζοντας την κρίση.[9]
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Thomas, Kris (21 Νοεμβρίου 2016). «Of Ministers' Salaries And Parliamentary Perks». Roar.lk. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2017.
- ↑ Thomas, Kavindya Chris (2016-11-20). «Do MPs get fat salaries?». Ceylon Today. Ceylontoday.lk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-08-30. https://web.archive.org/web/20170830191842/http://www.ceylontoday.lk/print20161101CT20161231.php?id=9644. Ανακτήθηκε στις 2017-08-30.
- ↑ «Sri Lankan PM Mahinda Rajapaksa Resigns Amid Massive Clashes, Curfew». NDTV.com. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2022.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 The Constitution of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka
- ↑ «Charge of the katakatha brigade». http://www.dailynews.lk/2017/10/04/features/130203/charge-katakatha-brigade. Ανακτήθηκε στις 2020-03-20.
- ↑ «1942 Ferguson's Ceylon Directory». Ferguson's Directory. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2021.
- ↑ «Evolution of the Office of the Attorney General in Sri Lanka». attorneygeneral.gov.lk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2021.
- ↑ «Parliament meets tomorrow: Speaker». Daily Mirror (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ «Ranil Wickremesinghe sworn in as Prime Minister». Ada Derana. 2018-12-16. http://www.adaderana.lk/news/52093/ranil-wickremesinghe-sworn-in-as-prime-minister. Ανακτήθηκε στις 2020-02-16.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Sri Lankan Prime Minister's Office Αρχειοθετήθηκε 2018-11-13 στο Wayback Machine.
- Parliament of Sri Lanka - Handbook of Parliament, Prime Ministers